آخرین سرعت چاپ پول در اقتصاد ایران

به گزارش اقتصادنیوز، نقدینگی موجود در کل اقتصاد در پایان آذر ماه 98، به بیش از 2262 هزار میلیارد تومان رسید. این عدد در قیاس با آذر ماه سال قبل، 28.2 درصد رشد را نشان می‌دهد. رشدی که نسبت به سال گذشته، تندتر شده است. در آذر ماه سال 97، رشد نقطه به نقطه نقدینگی، معادل 22.1 درصد بود. پس رشد نقدینگی در 12 ماه منتهی به آذر ماه امسال، در قیاس با 12 ماهه منتهی به آذر ماه 97، به میزان 6.1 واحد درصد تندتر شده است. رشد بالای نقدینگی در حالی است که مطابق گزارش مرکز آمار حجم تولید ناخالص داخلی کشور در طول 3 فصل ابتدایی سال، روندی کاهنده را ثبت کرده است که می‌­تواند به معنای پتانسیل تورمی در نقدینگی باشد. هر چند میزان تورم‌­سازی نقدینگی موجود، به سرعت گردش پول بستگی خواهد داشت.

میزان خلق نقدینگی

میزان نقدینگی در پایان سال قبل، در حدود 1883 هزار میلیارد تومان بود. در واقع در 3 فصل ابتدایی امسال، به حجم نقدینگی به اندازه 20.2 درصد افزوده شده است. در حالیکه در مدت مشابه سال قبل، حجم نقدینگی به میزان 15.3 درصد رشد کرده بود. کل نقدینگی تزریق شده به اقتصاد در 9 ماه ابتدایی سال نزدیک به 380 هزار میلیارد تومان بوده است. یعنی به طور میانگین در هر روز از سال 98، بیش از 1370 میلیارد تومان نقدینگی جدید خلق شده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل، در هر روز 850 میلیارد تومان به حجم نقدینگی افزوده شده بود. در نتیجه سرعت خلق این شاخص پولی نسبت به سال قبل در هر روز بیش از 60 درصد بیشتر شده که قابل تامل است.

وضعیت شبه‌پول

نقدینگی متشکل از دو جز کلی پول و شبه‌پول است. شبه‌پول به مجموع سپرده‌­های غیردیداری موجود در شبکه بانکی گفته می­شود؛ یعنی «سپرده‌­های قرض ­الحسنه پس­‌انداز»، «سپرده‌های سرمایه‌­گذاری مدت‌­دار» و «سپرده­‌های متفرقه». کل حجم شبه‌­پول در پایان پاییز 98، نزدیک به 1900 هزار میلیارد تومان بوده است(رقم دقیق 1898.8 هزار میلیارد تومان). در نتیجه سهم شبه‌­پول از کل نقدینگی برابر با 84 درصد شده است. این در حالی است که در آذر ماه گذشته، سهم شبه‌­پول از نقدینگی 86.1 درصد بود. پس از قدرت شبه‌­پول در نقدینگی کاسته شده است. شبه‌­پول بخش غیرسیال نقدینگی را تشکیل می­‌دهد و هر چه از نقش‌اش کاسته شود، به معنی فعال شدن بخش سیال نقدینگی یعنی پول است که قدرت انتقال و جابجایی راحت­‌تری دارد. از نکات جالب توجه در اقلام شبه­‌پول، افت سپرده­‌های موجود در صندوق­ پس­‌انداز مسکن است که نشان دهنده ناامید شدن خریداران مسکن از این صندوق است. حجم سپرده­‌های موجود در این صندوق در 9 ماه ابتدایی سال جاری به میزان 16 درصد کاهش یافته است. اما سایر حساب­های قرض‌­الحسنه در سال جاری رشد 15.5 درصدی را ثبت کرده­­‌اند. قابل توجه‌ترین رشد در بین اقلام شبه‌­پول متعلق به سپرده­‌های بلندمدت است که رشد 25.4 درصدی را در سال جاری ثبت کرده‌­اند. اما رشد سپرده­‌های کوتاه مدت معادل 9.6 درصد بوده است، در حالیکه در 9 ماه ابتدایی سال گذشته سپرده‌­های کوتاه مدت 36 درصد افزایش حجم داشته‌­اند. این مسئله نشان می­دهد که با توجه به تورم به وجود آمده و تغییرات ایجاد شده در محاسبه سود سپرده‌­های کوتاه‌مدت توسط بانک مرکزی، از جذابیت این نوع سپرده­ کاسته شده است.

قدرت‌نمایی پول

پول بخش سیال نقدینگی را تشکیل می‌­دهد که شامل سپرده­‌های دیداری و اسکناس و مسکوک دست اشخاص می‌­شود. سپرده‌­های دیداری عمدتا شامل سپرده­‌های جاری می‌­شوند که در 9 ماه ابتدایی سال جاری، رشد 43.8 درصدی را ثبت کرده­‌اند که نسبت به تمامی اقلام پولی، بالاترین رشد محسوب می‌­شود. همچنین رشد نقطه به نقطه سپرده­‌های جاری معادل 64.1 درصد گزارش شده است. در آذر ماه سال گذشته، رشد نقطه­‌ای سپرده‌­های جاری معادل 49.1 درصد بوده است. با این اوصاف، اوج­‌گیری سپرده‌­های جاری شدت گرفته است. این مسئله می‌­تواند نشان دهد که مردم نسبت به سال گذشته ترجیح می‌دهند که پول نقد بیشتری در دسترس‌شان باشد. یک تحلیل می‌تواند این باشد که با توجه به تورم ایجاد شده در اقتصاد ایران، بسیاری ترجیح می‌دهند تا سرمایه خود را در دسترس داشته باشند تا در صورت لزوم سریعا به یک دارایی، مانند ارز، طلا، مسکن یا سهام بورسی تبدیل کنند. افزایش مبادلات مسکن در ماه‌های اخیر و رونق بورس، می‌تواند شاهدی بر این ادعا باشد. از نگاه دیگر، می‌توان این فرضیه را محتمل دانست که فعالیت‌های سفته­‌بازی در اقتصاد عمومیت بیشتری نسبت به سال قبل یافته است.