شائبه صادرات محصولات کرونایی
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا، چندی پیش خبری از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در خصوص صادرات کیت‌های تشخیص کرونای تولید شده در یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان منتشر شد که شائبه‌هایی در خصوص این اخبار و صادرات کیت‌های تشخیصی ایجاد شد، ولی به گفته مسوولان این معاونت، صادرات از سوی شرکت‌های بخش خصوصی صورت گرفته است و در این تعاملات بین‌المللی نمونه‌هایی از کیت‌های تشخیصی ایرانی به ۱۵ کشور ارسال شده و در دو کشور مورد تایید قرار گرفته است.
به گفته آنها اکثر این شرکت‌ها به دلیل چالش‌هایی که در حوزه تعاملات بین‌المللی دارند، معمولا با برند شرکت‌های دیگر اقدام به صادرات می‌کنند و این اقدام موجب شده تا شائبه‌هایی در این زمینه ایجاد شود.
ورود ایران به حوزه جدید صادرات محصولات دانش‌پایه
مهدی قلعه‌نوی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه مفهوم "دانش‌بنیان" مفهومی جدید است، افزود: ایران از حدود ۱۰ سال قبل وارد حوزه دانش‌بنیان شده و این حوزه بسیار جوان است و مراحل رشد خود را طی می‌کند.
قلعه نوی، با اشاره به چالش‌های صادراتی پیش روی حوزه دانش‌بنیان‌ها، اظهار کرد: این چالش‌ها موجب شده که صادرات این حوزه پیچیده‌تر و دشوارتر شود.
وی ایران را کشوری واردکننده توصیف کرد و یادآور شد: ولی زمانی که وارد حوزه صادرات حوزه‌های صنعتی و پایه دانشی می‌شویم، کار دشوارتر می‌شود؛ از این رو ما مکانیزم‌هایی را در دو محور "توانمندسازی" و "وارد شدن به عرصه‌های رقابت بین‌الملل" برای تسهیل صادرات محصولات دانش‌بنیان تعریف کردیم.
رییس مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با اشاره به خدمات توانمندسازی این مرکز به شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های صادراتی، خاطر نشان کرد: در حوزه توانمندسازی، شرکت‌های دانش‌بنیان را در حوزه صادراتی توانمند کنیم و الزامات مورد نیاز برای وارد شدن در عرصه رقابت را در اختیار آنها قرار می‌دهیم. این خدمات شامل آموزش، طراحی سایت و کاتالوگ تا مطالعات بازار و پیدا کردن کشورهای همکار می‌شود.
به گفته وی برای ورود شرکت‌ها به عرصه رقابت‌های بین‌المللی خدماتی چون اخذ استانداردهای بین‌المللی و کمک به شناخت بازارهای بین‌المللی ارائه می‌شود.
وی، ارائه این خدمات را به دلیل پایین بودن بنیه مالی شرکت‌ها و عدم آشنایی آنها از بازارهای هدف دانست و یادآور شد: این خدمات با استفاده از ابزارهای خاصی است و این ابزارها دارای نواقصی است؛ از این رو این ابزارها در حال به روز رسانی است.
قلعه‌نوی با بیان اینکه در حوزه صادرات محصولات دانش‌بنیان متولی خاصی وجود ندارد، اظهار کرد: سازمان توسعه تجاری با حجم وسیعی از حوزه‌های مختلف وجود دارد و نمی‌تواند نیازمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان را تامین کند؛ از این رو ما در عرصه‌های توانمندسازی و هم حوزه ورود به عرصه‌های بین‌المللی به شرکت‌های دانش‌بنیان خدماتی را ارائه می‌دهیم.
وی با اشاره به تشکیل ۵ هزار شرکت دانش‌بنیان در کشور، گفت: مطالعات ما نشان می‌دهد که ۱۰ درصد از این شرکت‌ها توانمندی و پتانسیل صادراتی دارند و از این تعداد ۱۰ درصد، بخش قابل توجهی وارد عرصه‌های بین‌الملل شده‌اند و اقدامات خوبی را نیز اجرایی کردند و ما در تلاش هستیم تا این میزان شرکت‌های صادرکننده دانش‌بنیان را افزایش دهیم.
قلعه‌نوی ادامه داد: بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده شرکت‌هایی که پتانسیل صادراتی دارند، تقویت خواهند شد و می‌توانیم درصد شرکت‌های صادر کننده محصولات دانش پایه را ارتقا دهیم.
توصیف صادرات دانش‌بنیان از زبان آمارها
رییس مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری اضافه کرد: بر اساس آمارهای گمرک جمهوری اسلامی ایران در سال گذشته شرکت‌های دانش‌بنیان به میزان ۷۰۰ میلیون دلار صادرات رسمی داشتند.
وی با بیان اینکه بخش عمده‌ای از صادرات این شرکت‌ها به کشورهای همسایه ریالی بوده و یا به صورت تهاتری صورت گرفته است، یادآور شد: علاوه بر آن بخشی از صادرات دانشی این شرکت‌ها مربوط به نرم افزار و تولید محتوا بوده که صادرات این محصولات در آمارهای گمرک وارد نمی‌شود.
قلعه‌نوی ادامه داد: بر این اساس تحلیل ما این است که عدد ۷۰۰ میلیون دلار را بعلاوه ۱.۵ برابر این عدد (۷۰۰ میلیون دلار) کنیم تا عدد واقعی صادرات محصولات دانش‌بنیان مشخص شود. این عدد واقعی شامل صادرات محصولات دانش بنیان به کشورهای همسایه است که موضوعات گمرکی در آن مطرح نیست.
به گفته این مقام مسوول، آمار صادرات نرم‌افزار، محتوا، بازی در گمرک وارد نمی‌شود؛ چرا که تعاملات صادراتی میان شرکت‌ها اتفاق می‌افتد و از آنجایی که کالایی جا به جا نمی‌شود، عملا گمرک وارد فرآیندهای صادراتی نمی‌شود.
رییس مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری بیشترین سهم صادرات محصولات دانشی را مربوط به حوزه زیست فناوری دانست و گفت: دارو و تجهیزات پزشکی بیشترین حجم صادراتی کشور در حوزه دانش‌بنیان‌ها را دارند.
محصولاتی کرونایی که راهی کشورهای دیگر شدند
قلعه‌نوی، با اشاره به اخبار منتشر شده در زمینه صادرات محصولات دانش‌بنیان مرتبط با پیشگیری و مقابله با کرونا، یادآور شد: ما به همت متخصصان، وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، توانستیم بر شرایط شیوع کرونایی کشور غلبه کنیم، به دلیل اینکه عمده نیازهای ما در کشور تامین می‌شود.
وی با بیان اینکه بسیاری از کشورها به دلایل اقتصادی و سایر موارد تصمیم می‌گیرند که به چه حوزه‌ای وارد شوند و چه حوزه دانشی را ارتقا دهند، گفت: در ایران با توجه به شرایط خاص بین‌الملل سعی کرده‌ایم تا همه محصولات مورد نیاز این شرایط را در داخل تولید کنیم.
رییس مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی، با بیان اینکه عمده نیازهای کشور در شرایط شیوع ویروس کرونا در کشور تولید شد، اضافه کرد: معاونت علمی ریاست جمهوری نیز حمایت کرد و این ظرفیت را توسعه داد و از این طریق ظرفیت بزرگی از توانمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در این عرصه ایجاد شد و این ظرفیت به شدت قابلیت صادراتی دارد؛ از این رو برنامه‌ریزی کردیم تا صادرات محصولات مرتبط با کرونا شکل بگیرد.
قلعه‌نوی، برنامه‌های حمایتی این مرکز را حمایت‌های معنوی شامل قوانین و مقررات دانست و ادامه داد: قرار است با همکاری وزارت بهداشت تجهیزات پزشکی و ملزومات بهداشتی را در مواردی که مازاد کشور بوده، صادر کنیم و از سوی دیگر با وزارت صنعت، معدن و تجارت مذاکراتی برای رفع مقررات گمرکی را در دستور کار داریم. به طور کلی این موضوع چون حوزه جدیدی است، رفع چالش‌های آن زمان‌بر است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا محصولات مرتبط با پیشگیری و مقابله با کرونا به سایر کشورها صادر شده است یا خیر، توضیح داد: صادرات این محصولات از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان خصوصی صورت گرفته است و این شرکت‌ها بر اساس مصالح و بر اساس برنامه‌ریزی‌هایی که دارند، اقدام به صادرات محصولات تولیدی خود می‌کنند.
رییس مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری خاطر نشان کرد: ولی با توجه به اینکه کشور همواره مسایل و مشکلات بین‌المللی‌ای را به دلیل وجود دشمنان قسم خورده در دنیا دارد، این کشورها همیشه به دنبال سنگ‌اندازی و ایجاد موانع برای کشور بودند، از این رو شرکت‌های دانش بنیان به هیچ وجه راغب نیستند که مکانیسم‌های صادراتی خود را شفاف بیان کنند.
وی اضافه کرد: بسیاری از اوقات این شرکت‌ها به نام شرکت‌های دیگری صادر می‌کنند و در برخی موارد برچسب شرکت‌های دیگری بر روی محصولات آنها خورده می‌شود و در برخی موارد نیز این شرکت‌ها به عنوان محصولات نمونه صادر می‌کنند که عملا صادرات محسوب می‌شود.
قلعه‌نوی با تاکید بر اینکه بر این اساس ما هیچگاه نمی‌توانیم سندی در این زمینه ارائه دهیم، گفت: ما اصراری به ارائه سند برای صادرات محصولات دانش‌بنیان نداریم؛ چراکه دنیا آگاه است که ما چه کارهایی را اجرایی کردیم، ضمن آنکه کشورهای همکار نیز به دلیل چالش‌هایی که دارند، تمایلی ندارند دریافت محصولات ایرانی را پر رنگ کنند.
ارسال نمونه به ۱۵ کشور
رییس مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری با اشاره به صادرات کیت‌های تشخیص کرونای تولید شده از سوی شرکت‌های دانش بنیان داخلی، گفت: نمونه‌ای از این کیت‌ها به برخی کشورها ارسال شده و برخی از کشورها آنها را تایید کردند و صادرات این محصولات آغاز شده است.
وی ماسک‌ها و مواد ضدعفونی را از دیگر محصولات کرونایی ایرانی دانست که در حال صادر شدن هستند و افزود: از آنجایی که مازاد تولید ماسک را در کشور داریم، به صورت هفتگی صادر می‌شود.
قلعه‌نوی، دستگاه‌های اکسیژن‌ساز را از دیگر محصولات صادراتی شرکت‌های دانش‌بنیان نام برد و تاکید کرد: رویکرد صادراتی ما در این حوزه این است که وزارت بهداشت و صنعت، معدن و تجارت بی‌نیازی کشور را به این تجهیزات تایید کرده باشند.
این مقام مسوول، با اشاره به توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه تولید تب‌سنج و پالس‌اکسیمتر، یادآور شد: صادرات حوزه مرتبط با سلامت و پزشکی و وارد شدن این محصولات به سایر کشورها نیازمند پاس کردن برخی از استانداردها است. این استانداردها در برخی از حوزه‌ها مانند ماسک و مواد ضد عفونی‌کننده کمتر و در کیت‌ها و تجهیزات پزشکی بیشتر است که خوشبختانه اخذ استانداردهای این محصولات در ۵ تا ۶ کشور در حال انجام است.
قلعه نوی در خصوص جزئیات صادرات کیت تشخیص کرونای ایرانی، گفت: شرکت‌ها در فاز اول نمونه تست محصولات خود را به ۱۵ کشور ارسال کردند که برای دو کشور به مرحله عقد قرارداد رسیده است.
وی در خصوص حمایت‌های مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری برای دریافت استانداردهای بین‌المللی با تاکید بر اینکه ما در این زمینه دستورالعمل‌هایی را تدوین کرده‌ایم، خاطر نشان کرد: در برخی از حوزه‌ها مانند دارو و تجهیزات پزشکی دریافت استانداردهای بین‌المللی مهم است و بر اساس دستورالعمل‌هایی که ما صادر کردیم، بخشی از هزینه‌های اخذ استاندارد را ما می‌دهیم تا این محصول قابلیت‌های صادراتی را پیدا کند.
