بررسی خسارات زلزله کرونا بر ۳هزار و ۸۰۰ کسب‌وکار؛ چند درصد به آمار بیکاری اضافه شد؟

اثر بر فعالیت کسب‌وکار

سوال مهم نخست درباره ظرفیت فعالیت‌های در دو بازه زمانی «اسفند ۹۸ و فروردین ۹۹» در مقایسه با «اردیبهشت ۹۹» بوده است. براساس آمارهای این گزارش، ویروس کرونا باعث شده است که در اسفند و فروردین ۳۸درصد فعالیت‌ها تعطیل شود که این رقم در اردیبهشت ماه به ۲۱درصد رسیده است. بنابراین روند کسب‌وکارها در اردیبهشت بهبود یافته است. در اسفند ۲۲درصد از کسب‌وکارها با تمام ظرفیت کار می‌کردند که این رقم در اردیبهشت ماه به ۳۴درصد افزایش یافته است. براساس این گزارش، ۴۰درصد باقی نمونه‌ها با حجمی کمتر از ظرفیت کامل در اسفند و فروردین ماه فعالیت داشتند که این رقم در اردیبهشت به ۴۵درصد رسیده است. پیش‌تر مرکز افکارسنجی «ایسپا» در یک نظرسنجی در فروردین اعلام کرده بود که ۷/ ۴۱درصد کسب‌وکار خود را تعطیل کردند.

اثر اصلی کرونا بر فروش

سوال مهم دیگر این است که بیشترین اثر کرونا بر کدام جنبه از فعالیت‌های کسب‌وکار بوده است؟‌ فروش، تولید، نیروی انسانی، جریان نقدینگی، پس‌انداز یا سایر عوامل. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین اثر بر فروش کسب‌وکار بوده به طوری که در اسفند و فروردین ماه ۸/ ۴۸درصد و در اردیبهشت ماه این رقم به ۷/ ۴۵درصد رسیده است. در بخش‌های خدمات، در اسفند و فروردین ۱/ ۴۱درصد و در اردیبهشت ۸/ ۳۷درصد بیشترین اثر را در میزان فروش ارزیابی کردند. در بخش کشاورزی این رقم در اسفند و فروردین ۸/ ۶۹درصد و در اردیبهشت ماه ۶/ ۵۶درصد گزارش شده است. در بخش صنعت و معدن نیز این رقم برای اسفند و فروردین ۹/ ۴۵درصد گزارش شده و در اردیبهشت ماه به سطح ۴/ ۴۴درصد رسیده است.

تعدیل نیروی کار در یک‌سوم مشاغل

در بخش دیگر این گزارش مطرح شده که اثر کرونا در وضعیت تعدیل، دورکاری و غیبت موقت نیروی کار چگونه بوده است؟‌ در اسفند و فروردین ۳۰درصد از مشاغل حداقل یک نفر را تعدیل کردند که این رقم در اردیبهشت ماه به ۲۰درصد کاهش یافته است. پیش‌تر «ایسپا» در یک نظرسنجی اعلام کرده بود ۵/ ۱۳درصد از افراد نظرسنجی‌شده، شغل خود را از دست داده‌اند. البته تفاوت نظرسنجی مرکز آمار ایران با ایسپا این است که در نظرسنجی مرکز آمار ایران از کسب‌وکارها سوال شده، اما در نظرسنجی ایسپا از افراد فعال سوال شده است.

براساس پژوهش مرکز آمار ایران، در بازه زمانی اسفند و فروردین ماه در ۲۵درصد از کسب‌وکارها حداقل یک نفر از دورکاری استفاده کرده که این رقم به ۲۰درصد در اردیبهشت ماه می‌رسد. به بیان دیگر، حدود ۷۵ تا ۸۰درصد از مشاغل اصلا سیاست دورکاری را اجرا نکرده‌اند. در بخش دیگر این گزارش در ماه‌های اسفند و فروردین ماه ۸/ ۱۵درصد از کل بخش‌های کسب‌وکار حداقل یک نفر غایب موقت داشتند که این رقم در اردیبهشت ماه به ۹/ ۳درصد کاهش یافته است. درخصوص به کار گرفتن افراد جدید در اسفند و فروردین ۸درصد کسب‌وکارها حداقل یک نفر نیروی جدید جذب کرده‌اند که این رقم در اردیبهشت ماه به ۳/ ۱۱درصد رسیده است. درخصوص افزایش ساعات کاری نیز در اسفند و فروردین ۹/ ۷درصد از کسب‌وکارها حداقل یک ساعت افزایش ساعت کاری داشتند که این رقم در فروردین به ۷/ ۸درصد می‌رسد.

عامل اصلی افزایش قیمت

یکی از سوالات مهم دیگر، اثر کرونا بر قیمت‌ها بود که پاسخ‌ها در سه دسته افزایش، کاهش و بدون تغییر طبقه‌بندی شده است. براساس این گزارش ۵/ ۲۴درصد از کسب‌وکارها در اسفند و فروردین افزایش قیمت داشتند، ۲۲درصد کاهش قیمت داشته و ۵/ ۵۳درصد تغییر قیمتی نداشتند. این رقم در اردیبهشت به ترتیب به ۲۸ درصد، ۲/ ۲۰درصد و ۹/ ۵۱درصد می‌رسد. بیشترین عامل تغییر قیمت در اسفند و فروردین ماه، تغییر قیمت مواد اولیه با ۳/ ۳۱درصد و در اردیبهشت ماه، تغییر تقاضا با ۳/ ۲۲درصد بوده است. در مورد تغییرات فروش نیز در کل بخش‌ها ۷۰درصد در اسفند و فروردین کاهش فروش داشته‌اند که این رقم در اردیبهشت به ۸/ ۶۶درصد رسیده است. همچنین در اسفند و فروردین ماه ۱/ ۱۶درصد افزایش فروش داشتند که این رقم در اردیبهشت به ۷/ ۱۶درصد رسیده است. درخصوص تغییرات تولید در کل بخش‌های کسب‌وکار، ۶۳درصد در اسفند و فروردین ماه کاهش تولید داشتند که این رقم در اردیبهشت به ۲/ ۵۷درصد می‌رسد. همچنین در اسفند و فروردین ۸/ ۱۵درصد افزایش تولید داشتند که این رقم در اردیبهشت به ۵/ ۱۶درصد افزایش یافته است.

راهکار اصلی، دریافت وام

یکی دیگر از سوالات مطرح شده درخصوص مشکلات اصلی کسب‌وکارها در دوره کرونا بوده است. براساس بررسی‌ها مهم‌ترین مشکل کسب‌وکارها در اسفند و فروردین ماه پرداخت حقوق و دستمزد با ۲۵درصد بوده و پرداخت وام و اجاره با ۲۱درصد در رتبه بعدی قرار دارد. این رقم در اردیبهشت به ترتیب ۲۹درصد و ۲۱درصد ارزیابی می‌شود. در بخش راهکارها نیز ۴۴درصد از کسب‌وکارها دریافت وام از بانک‌ها را یک راهکار مهم می‌دانند، سایر راه‌حل‌ها نیز دریافت وام از شرکت‌های مالی خرد یا افراد حقیقی و کاهش هزینه‌های عملیاتی است. با توجه به اینکه در زمان شیوع کرونا، تقاضا کاهش یافته، پرسش دیگر این است که راهکار در نظر گرفته برای فروش محصولات چیست. در این خصوص مهم‌ترین راهکار فروش اینترنتی است، فروش اقساطی و فروش با تخفیف نیز به‌عنوان راهکار دیگر بنگاه‌ها در نظر گرفته شده است.

زمان برگشت به حالت عادی

پیش‌بینی اثر کرونا بر میزان تولید کالا یا ارائه خدمات ظرف سه ماه آینده مورد دیگری بود که نظرات پاسخگویان در این خصوص جمع‌آوری شده است. بر این اساس ۸/ ۶۲درصد از کسب‌وکارها معتقدند در سه ماه آینده کاهش تولید یا ارائه خدمات خواهند داشت.

 سوال دیگر نیز در این بخش، زمان لازم برای بازگشت به شرایط عادی بود. نتایج نشان می‌دهد ۴/ ۷۶درصد از پاسخ‌دهندگان سه ماه یا بیشتر زمان می‌خواهند تا به شرایط عادی کسب‌وکار بازگردند. یکی دیگر از موضوعات مورد پرسش، رعایت پروتکل‌های بهداشتی در محیط‌های کسب‌وکار برای قطع زنجیره کرونا است. ۸/ ۹۶درصد از کسب‌وکارها اعلام کردند پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند. این سطح در بخش صنعت، بیشتر از کشاورزی و معدن بوده است. همچنین در پاسخ به این سوال که چند درصد مشاغل از کمک‌های دولت در شرایط کرونا بهره‌مند شدند تنها ۱/ ۲درصد از مشاغل پاسخ مثبت دادند و ۹۸درصد این کمک را دریافت نکردند. در آخرین سوال نیز از کسب‌وکارها پرسیده شده که برای حمایت از فضای کسب‌وکار چه انتظاری دارند؟ ‌۹/ ۲۳درصد از مشاغل اعلام کردند دولت تامین سرمایه در گردش را از طریق اعطای وام‌های با سود پایین در دستور کار قرار دهد. ۴/ ۱۱درصد از مشاغل درخواست تعویق بازپرداخت وام داشتند. ۱/ ۱۵درصد از کسب‌وکارها نیز متقاضی درخواست معافیت مالیاتی در زمان اپیدمی بودند. نکته جالب اینکه تنها ۳/ ۷درصد از کسب‌وکارها خواهان کاهش نرخ ارز در زمان کرونا بودند.