تحلیل ظریف از نیاز آل سعود به تنش در خاورمیانه
محمدجواد ظریف، دیپلمات ارشد 57ساله و وزیر امور خارجه ایران در گفتوگویی تفصیلی با خبرگزاری «ایسنا» به بررسی سیاستهای منطقه‌ای ایران، استراتژی‌‌مان در مقابل عربستان سعودی، همکاری‌ها در سوریه، برجام و مسائل مهم دیگری پرداخت. ظریف در واکنش به این سوال که با توجه به اینکه در آستانه برگزاری دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری هستیم و برخی از رقبای دولت فکر می‌کنند که می‌توانند وزارت خارجه و برجام را به چشم اسفندیار (پاشنه آشیل) دولت تبدیل کنند، گفت: «آنها اشتباه می‌کنند.» او در ادامه گفت بعید می‌دانم آنها به هدف خود برسند و افزود: «به‌خاطر اینکه مردم ما هوشمند هستند و می‌دانند که این تصمیم (برجام) را نظام گرفته و اجرا کرده است و تمام دنیا معتقدند که این تصمیم هوشمندانه‌ای بوده است. البته خیلی‌ها در دنیا مثل دولت جدید آمریکا معتقدند که ایران در جریان این توافق منافع بیشتری را کسب کرده است، ولی کمتر کسی در دنیا پیدا می‌شود که ادعا کند ایران از این توافق ضرر کرده است.» در عین حال ظریف به این موضوع اشاره کرد که آمریکایی‌ها در مورد ایران یک فرصت طلایی را از دست دادند و تاکید کرد: «این سخن به این معنا نیست که آمریکایی‌ها خوش قولی کرده‌اند، اتفاقا آنها یک فرصت طلایی را از دست دادند، چون رهبر معظم انقلاب گفته بودند که برجام و مذاکرات هسته‌ای یک بوته آزمایش برای آمریکایی‌ها است که اگر در این زمینه درست عمل کنند امکان گسترش آن به حوزه‌های دیگر نیز وجود دارد ولی آمریکایی‌ها ایران را ناگزیر کردند که برای قدم به قدم اجرای برجام، تلاش کند. بنابراین آنها به جای اینکه با اجرای برجام، اعتمادسازی کنند بی‌اعتمادی را افزایش دادند و این بیش از همه به ضرر آمریکایی‌ها بود چراکه آنها یک فرصت ویژه تاریخی را از دست دادند.
همکاری با همسایگان
در ادامه ظریف در پاسخ به سوالی درباره تاکید بر ضرورت ایجاد «مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای» که در اجلاس امنیتی مونیخ 2017 مطرح کرده بود، گفت که این پیشنهاد را جمهوری اسلامی ایران برای اولین بار در سال 1365 طی نامه‌ای مطرح کرد، چنانکه پس از آن در بند 8 قطعنامه 598 نیز گنجانده شد. رئیس دستگاه دیپلماسی، با تاکید براینکه ایده تهران در این ارتباط کاملا درست است، ادامه داد: «در جریان جنگ عراق و کویت، ایران همان موقع نیز اعلام کرد که اگر بند 8 قطعنامه 598 اجرا می‌شد، وضعیت منطقه به‌گونه دیگری بود و چنین جنگی رخ نمی‌داد.» به گفته ظریف، ایران منافع خود را در منطقه در این چارچوب تعریف کرده است، ما تحقق منافع‌مان را در گرو همکاری، تعامل و گفت‌وگو با همسایگان‌مان می‌بینیم. او در ادامه با اشاره به برخی از کشورهای همسایه که در جریان جنگ ایران و عراق از صدام حمایت کردند و اکنون نیز از تروریست‌ها حمایت می‌کنند، افزود: «این کشورها با اقدامات خود باعث شده‌اند که میزان نفوذشان در منطقه کاهش پیدا کند. آنها با دست خودشان از نفوذ و جایگاهشان در منطقه کاسته‌اند. ایران در کاهش نفوذ آنها نقشی نداشته است، بلکه انتخاب‌های غلط خود آنها چنین وضعیتی را ایجاد کرده است. این کشورها اقدام به فرافکنی در مورد مشکلات‌شان کرده‌اند و تلاش می‌کنند که مسوولیت اقدامات‌شان را نپذیرند.» او تاکید کرد که در سیاست صحیحی که ایران دنبال می‌کند، تعامل با همسایگان در اولویت قراردارد، باید با آنها همکاری و گفت‌وگو داشته باشیم و این سیاست را ادامه می‌دهیم.
برخی همه راه‌های غلط را امتحان کرده‌اند
ظریف همچنین به همسایگان ایران توصیه کرد که در سیاستهای قبلی‌شان که حاصلی جز خرابی و ناامنی برای آنها و منطقه نداشته است، تجدید نظر و مسیر درست را انتخاب کنند. او افزود: «ما دیپلمات‌ها می‌گوییم «دیپلمات‌ها راه درست را انتخاب می‌کنند، بعد از اینکه راه‌های غلط را امتحان کردند» برخی از همسایگان همه راه‌های غلط را به اندازه کافی امتحان کرده‌اند، شاید وقت آن رسیده باشد که راه درست را انتخاب و امتحان کنند.»
رفتار سعودی‌ها
این عضو ارشد دولت در پاسخ به این سوال که چندی پیش سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرد که در مدت اخیر صداهای متفاوتی از سوی عربستان در ارتباط با ایران شنیده شده و هنوز مشخص نیست کدام صدا در اکثریت قرار دارد و آیا شما نامه‌ای را که وزیر خارجه کویت اخیرا به ایران آورد در راستای شنیدن صدای مثبت از سوی عربستان تعبیر می‌کنید، توضیح داد: «نامه‌ای که امیر کویت برای آقای رئیس‌جمهور نوشته بودند به نمایندگی از تمام کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بود و نشان‌دهنده این موضوع است که لااقل مسوولان سعودی نیز در ظاهر با آنچه در نامه نوشته شده بود، هم‌نظر هستند.» او ادامه داد: «ولی در رفتار سیاسی مقامات سعودی رفتار مثبتی را نمی‌بینیم و کماکان آنها با سیاست‌ها و مواضعشان به تنش‌ها در منطقه دامن می‌زنند؛ به جای اینکه از شرایط کنونی برای گفت‌وگو و تعامل استفاده کنند.» وزیر امور خارجه در توضیح علت چنین رفتاری از سوی مقامات سعودی نیز گفت: «آنها به فضای منفی ایجاد شده پیش از برجام در مورد کشورمان، متاثر از قطعنامه‌هایی که علیه ایران از سوی شورای امنیت صادر می‌شد، بیش از حد دل بسته بودند و شما بعضا این موضوع را از سخنان برخی مقامات ایالات‌متحده متوجه می‌شوید که آنها (عربستانی‌ها) به این فضا به چه میزان دل بسته بودند.»
نیاز عربستان به تنش
ظریف در پاسخ به پرسشی درمورد رابطه تهران و ریاض و اظهارات اخیر وزیر خارجه عربستان درجریان سفر به بغداد، مبنی بر اینکه عراق بی‌طرف می‌تواند میانجی بین ایران و عربستان باشد و اینکه آیا به‌طور کلی جمهوری اسلامی نیازی به میانجیگری در این ارتباط احساس می‌کند، گفت: «احساس نمی‌کنیم که نیازی به میانجی وجود داشته باشد. البته نسبت به کشورهایی که اظهار تمایل کرده بودند که در ایجاد ارتباط بین ایران و عربستان نقش مثبتی ایفا کنند، موضع مخالف اتخاذ نکرده، هیچ کدام را رد نکردیم و مثبت برخورد کردیم، چرا که ایران نیازی به تنش ندارد.» ظریف تاکید کرد: «مشکل موجود در این زمینه، مساله میانجی نیست، مشکل در این است که عربستان احساس می‌کند برای پیشبرد سیاست‌هایش در منطقه نیاز به ایجاد تنش دارد، عربستان با این سیاست به‌دنبال احیای فضایی علیه ایران است که قبلا به آن عادت کرده بود در حالی که باید دست از این سیاست متوهمانه بردارد.»
توهم همسایگان
در ادامه ظریف با بیان اینکه معتقدم به‌زودی همسایگان ما به این نتیجه می‌رسند که این‌گونه سیاست‌ها و فشارها علیه تهران نتیجه‌ای نخواهد داشت و بهترین راه، گفت‌وگو با ایران است، تاکید کرد: «ایران خیرخواه منطقه است و مایل است با کشورهای منطقه همکاری و گفت‌وگو کند. البته به این نکته نیز باید توجه کرد که برخی دیگر از کشورهای همسایه، دارای توهماتی هستند و فکر می‌کنند که امکان احیای نفوذ و سلطه گذشته‌های دور در منطقه فراهم است، در حالی که در دوران جدید، منطقه و فضای بین‌المللی سلطه را برنمی‌تابند و کسانی که به‌دنبال احیای سلطه‌گری گذشته هستند، اشتباه می‌کنند. »
خوش‌بینی ظریف
از سوی دیگر ظریف در بخشی از این گفت‌وگو تاکید کرد کشورهای منطقه بالاخره راه تعامل و همکاری با ایران را انتخاب می‌کنند و در توضیح این مساله گفت: «خوش‌بینی من ناشی از واقعیت‌های منطقه و محیط بین‌المللی است، چرا که این واقعیت‌ها به زودی خود را بر کنشگران تحمیل می‌کند.» او افزود:«واقعیت این است که خطر مشترک افراطی‌گری و تروریسم موجود در منطقه، در آینده بیشتر دامن کسانی را خواهد گرفت که در ایجاد و توسعه این گروه های تروریستی نقش داشته‌اند و از آنها حمایت های مالی، سیاسی و تسلیحاتی کرده اند. از دیگر سو من اعتقاد دارم که کشورهای منطقه به این نتیجه خواهند رسید که سیاست ایران هراسی نتیجه بخش نخواهد بود و مجبور خواهند بود که راه همکاری و تعامل را انتخاب کنند.»
