مخابرات اینگونه خصوصی شد

به گزارش اقتصادنیوز، مرداد سال 87 سهام مخابرات ایران برای نخستین بار در بورس تهران عرضه شد. این واگذاری به‌عنوان مهم‌ترین معامله بازار سهام و اصل44 مطرح شد. بر این اساس قرار شد 50درصد به علاوه یک سهم مخابرات به‌صورت بلوکی عرضه شود و متقاضیان مختلفی برای خرید این سهام عمده مالکیتی کاندیدا شدند.

در این میان، نام سه متقاضی اصلی در میان خریداران این بلوک مشاهده می‌شد. کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین، مهر اقتصاد ایران و پیشگامان کویر از جمله خریداران این بلوک بودند که توسط سازمان خصوصی‌سازی تایید صلاحیت شدند. این عرضه که قرار بود 18 شهریورماه صورت پذیرد، سه‌مرتبه به تعویق افتاد، تا در نهایت در 5 مهر 88 در عرض نیم‌ساعت واگذاری انجام شد.

برنده این واگذاری، کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین بود که از سه شرکت گسترش الکترونیک مبین ایران، شهریار مهستان و سرمایه‌گذاری توسعه اعتماد تشکیل شده است. پس از انجام معامله روابط عمومی این شرکت به فرآیند مذاکره با چند اپراتور بزرگ مخابراتی بین‌المللی و شرکت‌های سرمایه‌گذار خارجی که در مرحله نهایی کردن هستند، اشاره کرد. علاوه بر این درخصوص برنامه‌های آتی، روابط‌عمومی کنسرسیوم توضیح داد که طرح تجاری 10ساله‌ای تهیه شده است که شامل برنامه توسعه و ارتقای فناوری و سرویس‌های پیشرفته مخابراتی بوده و پیش‌بینی درآمد و سودآوری و بازگشت سرمایه در آن به دقت لحاظ شده است. در حالی سه کنسرسیوم برای حضور در معامله بلوکی اعلام آمادگی کرده بودند که پیش از انجام معامله و در روز شنبه طی نامه‌ای صلاحیت امنیتی پیشگامان کویر یزد رد شد. به این ترتیب در رقابتی نه‌چندان طولانی و در عرض نیم ساعت بلوک «اخابر» به فروش رفت.

هفته‌نامه تجارت فردا طی مقاله‌ای در خرداد سال گذشته واگذاری و مشکلات پیش رو مخابرات را به چالش کشید. رئیس هیات‌مدیره شرکت مخابرات در اظهارنظر عجیبی گفت: همان‌گونه که خریده‌ایم، سهام را واگذار می‌کنیم. او در این خصوص گفته بود: ما عاشق نگه داشتن سهام مخابرات نیستیم و اگر فردی بخواهد این سهام را بخرد با همان شیوه‌ای که آن را خریداری کرده‌ایم، واگذار خواهیم کرد. سیدمصطفی سیدهاشمی افزود: درخواست ما آن است که دولت ما را به شرایط سال 1382 برگرداند؛ در آن زمان اگر فردی تماس تلفنی می‌گرفت برای او 7/ 44 ریال هزینه محاسبه می‌شد. این در شرایطی بود که قیمت ارز در آن سال 600 تومان بود، اما اکنون با بالا رفتن نرخ ارز توجیه اقتصادی با تعرفه تماس یک ریالی وجود ندارد. رئیس هیات‌مدیره مخابرات در حالی این‌گونه لب به شکایت گشوده بود که مقامات دولتی نیز از خصوصی‌سازی مخابرات در دولت گذشته راضی نیستند. پیش از ابراز این سخنان از سوی رئیس هیات‌مدیره مخابرات، وزیر ارتباطات از عملکرد مخابرات و مدیریت آن به شکلی بی‌سابقه انتقاد کرد و گفت: وظیفه مخابرات این است که اول به فکر سرویس‌دهی به مردم باشد و در مرحله بعد به‌دنبال تقسیم سود برود.

وی در ادامه گفت: این شرکت از انحصار دولت خارج نشده تا در انحصار دیگری باشد، اما به دلیل آنکه در زمان واگذاری مخابرات دقت کافی صورت نگرفته، مشکلاتی ایجاد شده است. نقدهای اقتصادی به واگذاری مخابرات سال‌ها پیش عباس آخوندی و همفکرانش، ریشه مشکلات را در دولت می‌دیدند. این شاید باورکردنی نباشد چه آنکه مدافع و مروج سال‌های گذشته خصوصی‌سازی، امروز به منتقد آن تبدیل شده است و می‌گوید: «خصوصی‌سازی در ایران ناقص‌الخلقه به دنیا آمده است.» عباس‌آخوندی در گفت‌وگویی که در اسفندماه سال 93 با هفته‌نامه تجارت فردا داشت، به صراحت از خصوصی‌سازی مخابرات به‌عنوان یک اشتباه در دولت گذشته نام برد. او گفت: «ما مخابرات را عرضه کردیم، بدون اینکه به ابعاد آن توجه داشته باشیم. بدون اینکه مطمئن شویم خریدار جدید می‌تواند بهتر از مالک قبلی یعنی دولت عمل کند یا اندیشه‌ای در نحوه کنترل انحصارات دارد یا خیر، بلکه فقط یک انحصار طبیعی ایجاد شد.»

پیش از این گمانه‌زنی‌هایی از بازپس‌گیری این بلوک در سال‌های گذشته نیز عنوان شده بود. در حالی‌که علت اصلی واگذاری این بلوک عدم ایفای تعهدات اعلام شده است به نظر می‌رسد دلیل اصلی این موضوع فراتر از آن بوده است. شاید ریشه اصلی این اتفاق را بتوان درخصوصی‌سازی ناقص سال 87 سهام مخابرات جست‌وجو کرد.

هدف از واگذاری سهام مخابرات، انتقال سهام به بخش خصوصی به منظور خروج از انحصار دولت، حذف فضای راکد دولتی موجود در شرکت‌ و حرکت به سمت ایجاد فضای رقابتی و همچنین افزایش بهره‌وری این شرکت متناسب با پیشرفت روزافزون بخش ارتباطات در جهان بوده است. در حالی‌که از زمان واگذاری سهام این شرکت اقدام مثبتی در این خصوص صورت نگرفته است. موضوعی که بارها در محافل مختلف نقد شده است. تمرکز بر ظرفیت‌های موجود و کسب سودهای نقدی و بی‌توجهی به سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه‌های جدید شاید مهم‌ترین عامل ضعف مخابرات در سال‌های گذشته بوده است. حال به نظر می‌رسد عدم پرداخت اقساط خریدار شرکت مخابرات ایران بهانه‌ای برای اصلاح بزرگ‌ترین واگذاری تاریخ بورس باشد.