تلگرام، متهم ردیف اول رکود فعلی بورس

به گزارش اقتصادنیوز ، با این وجود اشخاص حقوقی درست مانند آنچه در ماه مهر اتفاق افتاد همچنان به خریدهای خود ادامه دادند. به نظر می‌رسد اشخاص حقیقی هنوز به شرایط جدید بازار سهام عادت نکرده‌اند و هنوز تلاش دارند با روش‌هایی که در سال‌های ۹۲ تا ۹۴ بیشتر در بازار مرسوم بود، به معاملات خود سامان دهند.

معاملات بورس تهران در هفته‌های اخیر زیر سایه بیم و امید گزارش‌های ۶ماهه شرکت‌ها قرار گرفت. یکی از عواملی که باعث می‌شد بورس‌بازان با احتیاط بیشتری بازار را دنبال کنند، انتظار برای انتشار گزارش‌های ۶ماهه بود. پس از رشد قابل توجه ۲/ ۴ درصدی شاخص بورس در شهریورماه، بخشی از کارکرد اثر صورت‌های مالی ۶ماهه بر انتظارات بازار اصطلاحا پیش‌خور شده تلقی شد. اصولا با رشد قیمت‌ها احتیاط خریداران بالقوه سهام افزایش می‌یابد. بنابراین رکود معاملات بازار سهام در مهرماه تا حدودی طبیعی به نظر می‌رسید.علاوه بر آن برای مدتی در ماه گذشته، نگرانی از تصمیم رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا درباره برجام، بهانه‌ای برای درجازدن و افت قیمت در برخی نمادها شد.

پس از اعلام تصمیم ترامپ درباره برجام و حمایت سران کشورهای اروپایی و چین از دستاوردهای برجام، این نگرانی‌ها به‌طور قابل توجهی کاهش یافت. پس از آن روند قیمت‌ها (به ویژه در نمادهایی که بیشتر مستعد اثرپذیری از عوامل مثبت بنیادی اقتصادی بودند) دوباره روندی صعودی به خود گرفت. اما همچنان ارزش معاملات خرد سهام و حق تقدم در نمادهای عادی بورسی و فرابورسی تا حد نگران‌کننده‌ای پایین بود.

ارزش نازل معاملات روزانه از ابتدای سال جاری ادامه داشته است. فقط در دوره‌هایی به‌صورت مقطعی تمایل فعالان بازار برای معامله افزایش می‌یافت و ارزش معاملات به‌طور نسبی رشد می‌کرد.

تلگرام، متهم ردیف اول رکود فعلی بورس

از دیرباز شایعات و تحلیل‌های کم‌عمق مطرح شده در فضاهای غیررسمی نقش موثری در شکل‌گیری روندهای قیمتی در بورس تهران داشته است. در زمانی که فضای مجازی رواج چندانی نداشت، یا اصولا وجود خارجی نداشت، صحبت‌های درگوشی تالارنشینان نقش دامن‌زدن به شایعات و تحلیل‌های کم‌عمق جهت‌دار را بر عهده داشت. پس از آن و با ترویج استفاده از اینترنت و فضای مجازی، محافل شایعات و تحلیل‌های جهت‌دار به تالارهای مجازی گفت‌وگو و وبلاگ‌ها منتقل شد. در آن دوره حضور افراد بی‌شناسنامه با هویت‌های جعلی در تالارهای گفت‌وگو و وبلاگ‌ها به منظور تبلیغ و مجیزگویی از سهام نامرغوب و انتقاد از سهام مرغوب رونق گرفت. ضعف تحلیل بخشی از بدنه بازار همواره به برخی افراد اجازه می‌داد که در این فضا عرض اندام کنند.

در دوره فعلی این نقش به کانال‌ها و گروه‌های تلگرامی محول شده است. تعداد قابل توجهی از فعالان بازار و چهره‌های جریان‌ساز در این فضا، تلاش دارند تا مقصد بعدی سرمایه‌گذاری را معرفی کنند. از بخت بد، دوره رشد کانال‌ها و گروه‌های تلگرامی مصادف شد با دوره‌ای از بورس تهران که در آن اصولا روند عملکرد شرکت‌ها قابل پیش‌بینی و تحلیل نبود.از آغاز دوره اعمال تحریم‌های غرب علیه ایران بود که توجه به تلگرام افزایش یافت. با توجه به سهولت استفاده و در دسترس بودن این اپلیکیشن، نفوذ شایعات و تحلیل‌های جهت‌دار بیش از هر زمان دیگری در بازار سهام رواج یافت.

در همین دوره، سپهر سیاسی و اقتصادی ایران به حدی مخدوش و تار بود که تحلیل‌ عملکرد شرکت‌های بورسی که هیچ، تشخیص سمت و سوی اقتصاد ایران در مقیاس کلان نیز غیرممکن به نظر می‌رسید.در این دوره، نوسان‌های مقطعی بازار سهام یک بازی جمع‌صفر را شکل داده بود. در آن دوره به واقع کمتر بورس‌بازی بود که در دوره‌ای میان‌مدت توانسته باشد از سبد سهام خود بازدهی کسب کند. اگر سودی در یک نماد شناسایی می‌شد، در نمادی دیگر از بین می‌رفت یا اگر بازدهی روی تابلوی معاملات در یک ماه شکل می‌گرفت، در ماه دیگر تبدیل به زیان می‌شد.

در چنین فضایی با توجه به نبود دورنمایی برای تحلیل، شایعات و تحلیل‌های کم‌عمق و هدف‌دار با یدک کشیدن نام جعلی رانت خبری یا خبر رانتی بیش از هر زمانی مورد توجه بازار قرار گرفت. اوج این رفتار در زمستان ۹۴ در روند قیمتی نمادهای خودرویی و شاخص گروه خودرو و ساخت قطعات مشاهده شد.

در حالی که خوش‌بین‌ترین تحلیلگران بنیادی نیز نمی‌توانستند آینده درخشانی (در حد و اندازه رشد ۲۰۰ درصدی شاخص گروه خودرو) برای گروه خودرو متصور شوند، اما شایعات، تحلیل‌های جهت‌دار، خط‌دهی فاقد مبانی بنیادین و جوسازی در کانال‌ها و گروه‌های تلگرامی باعث ایجاد هیجان در گروه خودرو و ساخت قطعات شد. فعالان بازار (عموما اشخاص حقیقی) در این فضا بدون توجه به بنیاد شرکت‌های گروه خودرو و ساخت قطعات اقدام به خریدهای مکرر در نمادهای مذکور کردند و همین موضوع منجر به رشد حباب‌گونه قیمت سهام در این گروه شد.

در آن دوره اگرچه می‌شد انتظار داشت که رفته‌رفته اوضاع شرکت‌های خودرو و قطعه‌ساز بهبود خواهد یافت (کما اینکه بهبود یافت) اما دورنمایی از میزان بهبود این شرکت‌ها و چشم‌اندازی برای تحلیل کمی (و نه کیفی) شرکت‌های خودرویی وجود نداشت. چنین فضای ابهام‌آلودی شرایط را برای بیش‌واکنشی فعالان بازار مهیا می‌کرد. فعالان بورس تهران نیز به‌طور سنتی در شرایط ابهام‌آلود استعداد بیشتری برای نشان دادن واکنش‌های بیش از اندازه دارند.

از ابتدای سال ۹۵ اما شرایط بازار رفته‌رفته تغییر کرد. عملکرد شرکت‌ها عملا رو به بهبود گذاشت و چشم‌اندازی برای تحلیل‌های بنیادین ایجاد شد. تحلیلگران بنیادی رفته‌رفته به میزهای کار خود برگشتند. ریسک بازار، صنایع و شرکت‌ها قابل محاسبه‌تر شد و آرام‌آرام قابلیت تحلیل به بازار بازگشت. در این فضا که نیاز به تحلیل بیش از هر زمان دیگری در بازار حس می‌شد، ضعف‌های ماهوی کانال‌‌های تلگرامی و سیگنال‌فروشان عیان‌تر شد. رفته‌رفته خطای پیش‌بینی‌های کم‌عمق این افراد بیشتر شد. اگرچه تحلیل این افراد تاثیر قابل توجهی بر روندهای قیمتی نگذاشت و نمادها راه خود را رفتند، اما از عمق بازار کاست.

بخشی از حقیقی‌های بازار عادت کرده بودند که با استفاده از تحلیل‌های کم‌عمق کانال‌های تلگرامی معاملات خود را تنظیم کنند. حالا اما خطاهای کانال‌های تلگرامی به وضوح مشاهده می‌شود. در فضای فعلی که ذائقه بورس تهران به واقع تغییر کرده و تحلیلی‌تر از قبل شده است، استفاده از محتوای کم‌عمق تلگرام راه به جایی نمی‌برد. برای مثال می‌توان به نمادهای گروه فلزات اساسی اشاره کرد. کمتر کانال تلگرامی به تعدیلات قابل توجه سود این شرکت‌ها اشاره کرده بود و کمتر کانالی چنین گزارش‌هایی را پیش‌بینی می‌کرد. می‌توان ادعا کرد که تلگرام از رشد قیمت سهام این شرکت‌ها جا ماند.حالا که شاخص این گروه از سقف تاریخی خود عبور کرده است اما، باز هم این کانال‌ها و گردانندگان گروه‌های تلگرامی روی تحلیل‌های کم‌عمق خود پافشاری می‌کنند.

چنانچه قیمت‌های جهانی همراهی کنند، شرکت‌های حاضر در این گروه باز هم توان تعدیل مثبت دارند، اما حالا کانال‌های تلگرامی از پیشخور شدن تعدیلات مثبت در گروه فلزی و معدنی دم می‌زنند. همین موضوع سبب شده است که حقیقی‌هایی که عادت دارند با اتکا به تحلیل‌های کم‌ارزش تلگرامی معامله کنند، بیرون از بازار بمانند.مشکلات اقتصادی که باعث کمبود نقدینگی در بازارها شده‌اند کم نیستند. اما در شرایط فعلی که تعدیلات مثبت سود شرکت‌ها و عملکرد مناسب در ۶ماه اول سال به وقوع پیوسته است، متهم اول پایین ماندن ارزش معاملات را باید تلگرام و تحلیل‌های کم‌ارزش آن دانست.

گزارش از هاشم آردم