جزئیات خرید 36 میلیارد دلار هواپیما توسط ایران

به گزارش اقتصادنیوز ، همزمان با امضای قرارداد تاریخی خرید 100 فروند هواپیما از شرکت ایرباس فرانسه، تفسیر جدید برجامی از سوی اوفک (دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا) به نفع ایران نیز منتشر شد. بعد از امضای قرارداد خرید 80 فروند هواپیمای از شرکت بوئینگ آمریکا، توافق با ایرباس رویداد مهم دیگری در جهت نوسازی ناوگان هوایی کشور است. بر اساس قرارداد منعقده، هواپیماهای فرانسوی از اوایل سال 2017 میلادی و در یک پروسه زمانی 10 ساله تحویل ایران خواهند شد. به اعتقاد کارشناسان، با توجه به اینکه ایران نیازمند 500 فروند هواپیما به‌منظور نوسازی ناوگان هوایی است، امضای قرارداد با دو غول هواپیماساز جهان، ظرفیت اثرگذاری جدی بر صنعت حمل‌ونقل هوایی، گردشگری، ایمنی پروازها، توسعه ملی و بازپس‌گیری سهم ایران از صنعت حمل‌و‌نقل هوایی منطقه و جهان را دارد. میزان صندلی خریداری‌شده طی این قراردادها معادل ۵۰هزار صندلی است که بیش از دو برابر تمام صندلی‌های ناوگان فعال موجود کشور است. در کنار امضای قراردادهای جدید هوایی، یک گشایش مهم دیگر برای همکاری ایرلاین‌های ایرانی و خارجی نیز به وجود آمده است. بر اساس مجوز اوفک ورود موقت هواپیماهای ساخت آمریکا به ایران مجاز اعلام شده و حتی ایرلاین‌های خارجی می‌توانند کدهای پروازی را در این سفرها با ایرلاین‌های ایرانی به اشتراک بگذارند.

این اتفاق‌ها از سه منظر می‌تواند مورد بررسی قرارگیرد. نخست جزئیات این قرارداد است. ایران‌ایر قرار است 100 فروند هواپیما را از شرکت ایرباس بخرد. از این تعداد، 46 فروند مربوط به A320 Family، 38 فروند مربوط به A330 Family و 16 فروند نیز مربوط به A350 XWB است. ارزش کاتالوگی این قرارداد بیش از 20 میلیارد دلار بوده که برخی از مقامات ایرانی اعلام کرده‌اند با تخفیف‌هایی که به این قرارداد تعلق می‌گیرد، ارزش قرارداد به پایین‌تر از 10 میلیارد دلار می‌رسد. پروسه تحویل ایرباس‌ها به ایران، 10 ساله است؛ اما فرانسوی‌ها وعده داده‌اند که سری اول محصولات خود را در سال 2017 به ایران تحویل دهند. از بهمن پارسال تا دیماه امسال 18 فروند هواپیما از لیست خرید هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران حذف شده که بارزترین آنها 12 فروند هواپیمای دو طبقه A380 است.

همچنین در قرارداد نهایی هما و ایرباس 7 فروند هم از تعداد هواپیماهای A330 کاهش یافته و یک فروند به لیست هواپیماهای A320 افزوده شده و به 46 فروند رسیده است. در این بین تعداد هواپیماهای A350 بدون تغییر مانده و همان 16 فروند تفاهمنامه است.ایرباس‌های A330 برای پروازهای میان برد مورد استفاده قرار می‌گیرد و A350 نیز که از جدیدترین محصولات ایرباس بوده، دور برد است. البته گفته می‌شود تنها دو یا سه ایرلاین در منطقه هستند که این مدل ایرباس(A350 ) را در اختیار دارند. آنچه پیش از این اعلام شده بود، بیشترین فروش جهانی ایرباس مربوط به هواپیماهای A320 بوده است. چرا که این هواپیماها بهره‌وری سوخت بالاتری دارند.

از منظر دیگر قیاس قرارداد ایرباس و بوئینگ مد نظر قرار می‌گیرد. هرچند بوئینگ آمریکا توانست رقیب فرانسوی خود را در مذاکرات پشت سر بگذارد و قرارداد خود را با ایران ایر زودتر نهایی کند، اما ایرباس توانسته مدت زمان تحویل هواپیما به ایران ایر را کاهش دهد و وعده داده اولین هواپیمای خود را سال آینده میلادی در آسمان ایران به پرواز در خواهد آورد. در حالی که نخستین هواپیمای بوئینگ در سال 2018 به ایران می‌آید؛ اما پروسه تحویل کل هواپیماها از سوی دو شرکت به ایران، 10ساله است.

از سویی سبد خرید ایران از ایرباس فرانسوی حاکی از آن است که تقریبا نیمی از ایرباس‌ها مربوط به خانواده هواپیمای A320 است که برای پروازهای داخلی و منطقه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد که البته ارزان قیمت است. حال آنکه هواپیماهای خریداری شده از بوئینگ پهن پیکر بوده و قیمت آنها نیز گران است. به همین دلیل قرارداد بوئینگ به‌رغم اینکه تعداد هواپیمای کمتری را در خود جای داده است، دارای ارزشی بالاتر از قرارداد ایرباس است. بوئینگ قراردادی به ارزش 16 میلیارد و 600 میلیون دلار برای تحویل 80 فروند هواپیما را با ایران ایر امضا کرد و ایرباس(با احتساب تخفیف‌های وعده داده شده) قراردادی به ارزش 10 میلیارد دلار را برای 100 فروند هواپیما به این شرکت ایرانی منعقد کرده است. بنابراین سبد خرید ایران از این دو شرکت هواپیماساز، با یکدیگر تفاوت دارد. البته علاوه بر دو قرارداد ایرباس و بوئینگ، مسوولان ذی‌ربط از نهایی شدن قرارداد دیگری با ATR ایتالیایی در روزهای آینده خبر می‌دهند. اما این قرارداد از زاویه دیگری نیز قابل بررسی است. از این دو قرارداد و رفع محدودیت آمریکایی، چه مزیت‌هایی عاید ایران می‌شود؟ ناوگان هوایی ایران، ناوگانی فرسوده است که بارها از سوی مقامات ذی‌ربط عنوان شده که برای نوسازی این ناوگان، به حدود 500 فروند هواپیما نیاز است. فرسودگی این ناوگان هزینه‌های زیادی را برای حمل‌ونقل به کشور تحمیل کرده است.

به همین دلیل نوسازی ناوگان هوایی ایران با امضای دو قرارداد برای خرید 180 فروند هواپیمای نو در10 روز گذشته از دو غول هواپیماسازی دنیا کلید خورده است. از سوی دیگر اگر ایران بخواهد دیپلماسی سیاسی و اقتصادی خود را ادامه دهد و در مسیر دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز 1404 به تبدیل شدن به قدرت اول منطقه گام بردارد، نوسازی ناوگان هوایی نیز می‌تواند به کمک ایران بیاید. ورود 180 فروند هواپیمای نو به ناوگان هوایی کشور، می‌تواند ایران را به‌هاب منطقه تبدیل کند.

با رفع این محدودیت از سوی آمریکا، به نظر می‌رسد قدرت ایرلاین‌های ایرانی نیز افزایش خواهد یافت. همچنین انعقاد این قراردادها نه تنها برای نوسازی ناوگان هوایی ایران اتفاقی مهم است بلکه برای فروشندگان هواپیما به ایران نیز منافعی را از جمله خروج از رکود این شرکت‌ها، به دنبال خواهد داشت. بنابراین در این شرایط، می‌توان این قراردادها را دست‌اندازی برای بازگشت تحریم‌ها دانست.