آیا تیر اوپک به سنگ خورد؟
به گزارش اقتصادنیوز ، اما نوسان قیمت نفت در سه ماه ابتدای سال را می‌توان به سه دوره زمانی تقسیم کرد. دوره اول که شامل دو ماه ابتدایی سال است به کم‌نوسان‌ترین روزهای بازار نفت در سال‌های اخیر مشهور شد. دوره دوم، دوره‌ای بود که کف 50 دلاری قیمت نفت شکسته شد و بیش از دو هفته به درازا کشید.
اما دوره سوم که محدود به هفته گذشته در بازار نفت بود به بازگشت قیمت‌ها به بالای 50 دلار باز می‌گردد. رشد قیمت نفت در هفته گذشته در پی برگزاری نشست کمیته ویژه اوپک و مطرح شدن تمدید توافق رخ داد. بسیاری از معامله‌گران و وزرای کشورهای عضو اوپک نسبت به تمدید توافق خوش‌بین هستند و کارشناسان تمدید توافق را برای ثبات در بازار نفت ضروری می‌دانند. با این حال موسسه گلدمن ساکس بر این باور است که اوپک باید در نظر داشته باشد که تمدید توافق به از دست رفتن سهم این سازمان در بازار نفت منجر خواهد شد.
اولین بازه زمانی اول از ابتدای ژانویه تا هفته اول ماه مارس یعنی بیش از دو ماه به درازا کشید. در این بازه زمانی قیمت نفت خام آمریکا در محدوده 53 دلار بر بشکه و قیمت نفت برنت حدود 56 دلار بر بشکه نوسان و بازار نفت یکی از کم‌نوسان‌ترین روزهای خود در سال‌های اخیر را تجربه کرد. نوسان محدود قیمت‌ها در حالی رخ می‌داد که تولیدکنندگان نفت شیل با استفاده از قیمت‌های بالای 50 دلاری نفت سرمایه‌گذاری‌های خود در میادین نفتی را افزایش دادند.
به‌طوری‌که تعداد دکل‌های فعال در میادین نفتی آمریکا رشد مداومی را تجربه کرد. از سویی موجودی انبارهای نفتی به شدت افزایش می‌یافت به‌طوری‌که در این بازه زمانی بیش از 45 میلیون بشکه بر موجودی انبارهای نفتی آمریکا افزوده شد. با این حال معامله‌گران و سرمایه‌گذاران در بازار نفت تمرکز خود را به توافق اوپک معطوف کرده بودند و میزان بی‌سابقه پایبندی اعضا به توافق اوپک موجب شد که امیدواری به تاثیر این توافق برای کاهش موجودی انبارهای نفتی افزایش یابد. از سویی بسیاری از منابع و سازمان‌های تحقیقاتی اعلام کردند سطح بالای پایبندی اعضای اوپک موجب خواهد شد که بازار نفت زودتر از آنچه برآورد می‌کردند، به تعادل برسد.
بر اساس آمارهای مختلف میزان پایبندی اعضای اوپک بر توافق برای کاهش 2/ 1 میلیون بشکه‌ای تولید در دو ماه ابتدایی اجرایی شدن آن بیش از 90 درصد بوده است. کشورهای غیرعضو اوپک نیز که برای کاهش حدود 550 هزار بشکه‌ای تولید توافق کرده بودند بیش از 40 درصد به توافق پایبند بوده و همچنین اعلام کردند به تدریج میزان کاهش تولید خود را افزایش خواهند داد.
اما بازه زمانی دوم شامل هفته دوم و سوم ماه مارس می‌شود، در این بازه زمانی تردید نسبت به تمدید توافق اوپک برای کاهش عرضه جهانی نفت، تداوم رشد شدید ذخایر نفتی آمریکا و همچنین روند افزایشی تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین نفتی این کشور، قیمت‌ها را در مسیر کاهشی قرار داد و قیمت 50 دلاری که نزدیک به 100 روز به‌عنوان کف حمایتی در بازار نفت عمل می‌کرد، شکسته شد. قیمت نفت خام آمریکا به محدود 47 دلار بر بشکه سقوط کرد و نفت برنت نیز به مرز 50 دلار رسید.
کارشناسان در این شرایط اعلام کردند اگر اوپک خواهان این است که حجم ذخایر انبارهای نفتی کاهش یابد، باید توافق برای کاهش عرضه نفت را برای نیمه دوم سال نیز تمدید کند. این در حالی بود که اظهارات متفاوتی از اوپک به گوش می‌رسید و با وجود اینکه وزرای نفت برخی کشورها از ضرورت تمدید توافق سخن می‌گفتند، وزرای نفت دیگر کشورها از جمله خالد الفالح، وزیر نفت عربستان اعلام کردند که برای اظهار نظر در این خصوص زود است و در نشست عادی اوپک که در ماه مه (پنجمین ماه سال میلادی) برگزار می‌شود درخصوص آن تصمیم‌گیری خواهد شد. این نگرانی‌ها موجب شد بسیاری از معامله‌گران در بازار نفت به نقد کردن قراردادهای موقعیت انتظار برای رشد قیمت‌ها(long position) اقدام کنند و این موضوع افت قیمت‌ها را تشدید کرد.
محدوده سوم نوسان قیمتی در سه ماه اول سال 2017 به هفته گذشته باز می‌گردد. در این هفته که نفت بیشترین رشد هفتگی خود در سال 2017 را رقم زد، اخباری مبنی بر احتمال تمدید توافق اوپک و همچنین آماری مبنی بر افزایش مصرف پالایشگاه‌های داخلی آمریکا منتشر شد و توانست قیمت نفت خام آمریکا را مجددا به بالای 50 دلار برساند، نفت برنت نیز به بیش از 53 دلار بر بشکه رسید.
در واقع هفته گذشته بازارهای جهانی در حالی روز دوشنبه آغاز به‌کار کرد که کمیته ویژه اوپک و غیرعضو اوپک در دو روز متوالی شنبه و یکشنبه نشستی با میزبانی اوپک برگزار کرده بودند. در پایان این نشست، کمیته ویژه در بیانیه‌ای از توافق برای بررسی تمدید توافق در شش ماه دوم سال‌جاری میلادی خبر داد که باعث رشد 5/ 5 درصدی قیمت‌ها شد. المرزوق، وزیر نفت کویت به‌عنوان رئیس کمیته ویژه با ابراز امیدواری نسبت به تصمیم‌گیری نهایی در این‌خصوص تا پایان ماه آوریل(ماه جاری میلادی)، اعلام کرد: «هرکشوری آزاد است که بگوید از تمدید توافق حمایت می‌کند یا نه. درصورتی‌که همه از تمدید توافق حمایت نکنند، ما نمی‌توانیم توافق را تمدید کنیم.» با این حال بسیاری از وزرای اوپک و همچنین معامله‌گران بازار نفت نسبت به تمدید توافق خوش‌بین هستند.
وزیر نفت کشورمان نیز بر این باور است که اکثر کشورهای اوپک و غیراوپک به دنبال تداوم توافق اوپک هستند، اما به گفته وی مذاکرات مستقیم و ارزیابی شرایط زمانبر خواهد بود. بیژن زنگنه درباره اینکه آیا برای کاهش تولید نفت در صورت ادامه توافق اوپک آمادگی دارد، گفت: فکر می‌کنم لازم است قبل از هر چیزی تولیدکنندگان نفت به تعهداتشان عمل کنند.
معامله‌گران بزرگ نفت نیز که هفته گذشته در نشست جهانی کالاهای معاملاتی در لوزان سوئیس با یکدیگر دیدار داشتند، پیش‌بینی کردند که تولیدکنندگان نفت عضو و غیرعضو اوپک توافق خود برای کاهش تولید را در نیمه دوم سال‌جاری میلادی تمدید کنند. توربیورن ترنکویست، مدیرعامل شرکت گانور، اعلام کرد که توافق جهانی برای کاهش عرضه نفت خام پایدار میماند، چراکه تولیدکنندگان نفت پاداش کاهش تولید را مشاهده کرده و توانستهاند کف قیمتی برای نفت ایجاد کنند. راسل هاردی، مدیرعامل شرکت ویتول نیز انتظار دارد توافق یاد شده تمدید شود زیرا روند کاهش سطح ذخیره‌سازی نفت در بازارهای جهانی آهسته بوده است. وی همچنین بر این باور است که تمدید توافق کاهش تولید، مقدار زیادی به قیمت نفت در زمان برگزاری نشست آینده اوپک در ماه مه بستگی دارد. مدیرعامل ویتول میگوید: «با قیمت نفت حدود ٥٠ دلار در هر بشکه، انگیزه زیادی برای ادامه سیاست کاهش تولید وجود دارد، اما در قیمت نفت ٦٠ دلار این‌گونه نخواهد بود.» اما مارکو دانند، مدیرعامل شرکت مرکوریا بر این باور است که بخشی از تمدید توافق بر عهده روسیه است تا نشان دهد که درباره این مساله جدی است.
در حالی که بیشتر صاحبنظران نسبت به تمدید توافق از سوی اوپک و کشورهای غیرعضو این سازمان خوش‌بین هستند، موسسه گلدمن ساکس بر این باور است که اوپک از سازمانی که برای سال‌های متوالی نقش تعیین‌کننده قیمت نفت را بازی می‌کرد، حال تنها توان تاثیرگذاری بر حجم ذخایر نفتی جهان را دارد و توافق این سازمان تاثیر اساسی بر عوامل بنیادی بازار نخواهد داشت. بر اساس یادداشتی که این بانک آمریکایی در روز برگزاری کمیته ویژه اوپک منتشر کرد، موجی از افزایش عرضه جهانی نفت در راه است چراکه سرمایه‌گذاری‌های بی‌سابقه انجام شده طی سال‌های 2011 تا 2013 کم‌کم در حال نتیجه‌دهی و به بار نشستن است، از این‌رو در سال‌های 2017 تا 2019 شاهد بیشترین افزایش در پروژه‌های عظیم تولید نفت در طول تاریخ این صنعت خواهیم بود.
تحلیلگران این موسسه درباره تمدید توافق بر این باورند که اوپک احتمالا قبل از تصمیم‌گیری درخصوص تمدید توافق کاهش تولید، ریسک از دست دادن سهم خود از بازار در بلند‌مدت را در برابر سود حاصل از برقراری ثبات در بازار خواهد سنجید چراکه در حال حاضر اوپک می‌تواند با استفاده از مزیت قیمت پایین تولید هر بشکه نفت در برابر دیگر تولیدکنندگان، به افزایش سهم خود در بازار دست بزند. گلدمن ساکس با عقلانی خواندن تصمیم نوامبر 2016 اوپک برای کاهش تولید، اعلام کرد: «این تصمیم تاریخی به شکلی ناخواسته به تولیدکنندگان نفت شیل کمک کرده است.» در این یادداشت تاکید شده است که نفت شیل آمریکا در حال‌حاضر فرصت‌های توسعه‌ای عظیمی را پیش‌رو دارد و طی 6 تا 9 ماه آینده تولید آن به اوج خواهد رسید.
