تکمیل پازل خروج بازار از کسادی
به گزارش اقتصادنیوز ، گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد این شاخص که در چهار ماه متوالی تورم ماهانه بالای یک درصد را ثبت کرده بود، در آبان‌ماه ۶/ ۰ درصد رشد کرد. این در حالی است که نرخ ارز در دو ماه ابتدایی پاییز بیش از ۴ درصد رشد کرد. در حقیقت نرخ ارز تاثیر قابل‌توجهی بر تورم تولید‌کننده نگذاشته است.
اگر به روند شاخص بهای مصرف‌کننده نیز رجوع شود، این سرنخ تکمیل می‌شود؛ چراکه برخی رشد ۳/ ۱ درصدی شاخص بهای مصرف‌کننده در ماه گذشته را به نرخ ارز نسبت می‌دهند، اما به‌نظر خاصیت پیش‌نگری شاخص تولید‌کننده موجب این رشد شده است. در واقع رشد تورم بیش از آنکه از نرخ ارز اثر گرفته باشد، از تحولات نرخ تورم تولید تاثیر گرفته است. «دنیای‌اقتصاد» در این گزارش به بررسی آخرین تحولات شاخص تولید‌کننده پرداخته است.
بی‌اعتنایی شاخص تولید به نرخ ارز
بانک مرکزی خلاصه نتایج شاخص بهای تولید‌کننده در ایران برای آبان‌ماه را منتشر کرد. برجسته‌ترین نکته گزارش اخیر، افت رشد ماهانه شاخص تولید‌کننده است. شاخص تولید‌کننده که در سه ماه تابستان و اولین ماه پاییز همواره رشد بالای یک درصد را ثبت کرده بود، در ماه گذشته از شتاب حرکت خود کاست. تورم ماهانه شاخص تولید‌کننده در آبان‌ماه، ۶/ ۰ درصد ثبت شده است. این آمار گویای بی‌اعتنایی شاخص تولید‌کننده به روند نرخ ارز است. نرخ ارز در مهرماه ۲درصد و در آبان‌ماه ۲/ ۲ درصد رشد کرد. اما این رشدها تاثیر معناداری بر روند حرکتی شاخص تولید‌کننده نداشت. حتی ترمز شاخص گرفته شد و سرعت حرکتی آن را کند کرد. ضمن آنکه در طول سال‌جاری، بیشترین رشد شاخص در مرداد اتفاق افتاده بود و این در حالی بود که نرخ ارز در آن دوران نوسان چندانی نداشت.
همچنین تورم نقطه‌به‌نقطه تولید‌کننده که از دومین ماه سال در مسیر صعودی حرکت می‌کرد، بالاخره در آبان‌ماه با توقف روند مواجه شد. این شاخص نشان‌دهنده تغییرات شاخص در ماه‌جاری نسبت به ماه مشابه سال گذشته است. تورم نقطه‌به‌نقطه تولید‌کننده که در اردیبهشت‌ماه ۵/ ۸ درصد بود تا ۶/ ۱۱ درصد در مهرماه بالا رفت اما این روند در ماه گذشته شکسته شد. در میانه پاییز شاخص تولید‌کننده نسبت به آبان سال قبل ۳/ ۱۱ درصد رشد را ثبت کرد. این موضوع نشان از عقبگرد تورم نقطه‌به‌نقطه تولید‌کننده است.با توجه به این تغییرات نرخ تورم متوسط یا دوازده ماهه شاخص بهای تولید‌کننده در آبان‌ماه به ۴/ ۹ درصد رسیده است، این نرخ در مهرماه معادل با ۹/ ۸ درصد بوده است. این موضوع نشان می‌دهد که برخلاف روند ماهانه و نقطه‌به‌نقطه، به نرخ تورم متوسط تولید‌کننده افزوده شده است. نرخ تورم متوسط دارای حافظه ۲۴ ماهه است و تغییرات ماه‌های گذشته نیز در افزایش و کاهش آن اثرگذار بوده است؛ بنابراین در صورت تداوم کاهش نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه، نرخ تورم متوسط نیز کنترل خواهد شد.
تکمیل پازل «خروج از کسادی»
شاخص تولید‌کننده در نیمه پاییز به عدد ۲/ ۲۵۲ واحد رسید. یک اتفاق پررنگ در تازه‌ترین روند شاخص تولید‌کننده، عقب‌ماندن تورم تولید از تورم مصرف است. نوسان ماهانه شاخص تولید‌کننده در ۴ ماه متوالی از نوسان شاخص مصرف‌کننده پیش‌افتاده بود و این اختلاف نیز معنادار بود. اما در آبان این روند شکسته شد. رسیدن تورم ماهانه مصرف‌کننده به ۳/ ۱ درصد در آبان‌ماه، به‌نظر به‌دلیل همین عقب‌ماندگی بود. از تورم تولید‌کننده که روند قیمت‌ها را در مرحله تولید رصد می‌کند، به‌عنوان تورم پیش‌نگر یاد می‌شود چراکه افزایش قیمت‌ها در تولید خود را با یک وقفه در مصرف نشان خواهد داد.
آمار و ارقام نشان می‌دهد که در آبان‌ماه همین اتفاق رخ داده است. تورم بالای یک درصدی شاخص تولید‌کننده در چهار ماه متوالی به تورم مصرف‌کننده سرایت کرد و تورم مصرف را به بالای یک درصد رساند. در واقع علت اصلی افزایش نرخ تورم را نه در نرخ ارز، بلکه باید در المان‌های تولید جست‌وجو کرد. افزایش تورم در بخش تولید با افزایش تقاضا رقم می‌خورد. تقاضای بنگاه‌های تولیدی نیز در حالتی افزایش می‌یابد که بازار محصولات آنها داغ‌تر و با افزایش تقاضا مواجه شوند.
این معادله به معنای خروج محصولات از انبار است که نشانه‌ای از کمرنگ شدن کسادی است. با افزایش تورم مصرف، این معادله کامل می‌شود و نشان می‌دهد که انبارها در حال تخلیه است، چراکه تورم مصرف‌کننده نیز در آبان‌ماه از کانال یک درصد عبور کرد. می‌توان افزایش تورم مصرف‌کننده در آبان‌ماه را جز دیگر پازل «خروج از کساد» تعبیر کرد.
عامل اصلی کندی رشد
شاخص تولید‌کننده برآیندی از حرکت ۸ گروه اصلی است. گروه ساخت یا صنعت، بیشترین تاثیر را در محاسبه شاخص کل دارد. ضریب اهمیت این شاخص بالای ۵۰ درصد است. داده‌ها نشان می‌دهد باید رل اول افت تورم ماهانه تولید‌کننده را به گروه صنعت داد.شاخص این گروه که در مهرماه، رشد ماهانه ۴/ ۱ درصدی را ثبت کرده بود، در آبان‌ماه به رشد ۶/ ۰ درصدی تنزل کرد. گروه دومی که افت چشمگیری در شتابش مشاهده می‌شود، آموزش است.
شاخص این گروه نیز با فاصله گرفتن از آغاز سال تحصیلی، به ثبات نسبی رسیده است. گروه آموزش که در اولین ماه پاییز، نوسان ۵ درصدی را ثبت کرده بود، در ماه گذشته کمتر از یک درصد رشد کرد. گروه اختصاصی خدمات نیز با ضریب اهمیت ۳۱ درصدی، تاثیر بسزایی در شاخص کل دارد. این گروه در مهرماه ۳/ ۱ درصد تورم ماهانه را پشت‌سر گذاشته بود، اما در ماه گذشته تنها ۶/ ۰ درصد صعود کرد.
در مقیاس سالانه، بیشترین رشد شاخص در گروه کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری رخ داده است. تورم نقطه‌به‌نقطه این گروه در میانه پاییز، ۶/ ۱۳ درصد گزارش شده است. گروه صنعت نیز با تورم نقطه‌به‌نقطه ۶/ ۱۲درصدی، جایگاه دوم را دارد. کمترین نوسان در بازه سالانه در بخش تولید اطلاعات و ارتباطات ثبت شده است. تورم نقطه‌به‌نقطه این گروه در آبان‌ماه ۷ درصد است.
