خاموشی حنجره عاشورایی

به گزارش ایسنا : آن‌ها پنج برادر بودند؛ نعیم، سلیم، رحیم، محمود و ودود. صدای خوش در خانواده‌شان موروثی بود و آن را از پدرشان «عبدالکریم موذن‌زاده اردبیلی» که نخستین موذن رادیوی ایران بود به ارث برده بودند. هر پنج برادر راه پدر را پیش گرفتند و تبدیل به مشهورترین مداحان و موذن‌های جهان اسلام شدند؛ تا جایی که یکی از آن‌ها یعنی «رحیم موذن‌زاده اردبیلی» توانست اذانی را که در «بیات ترک» خواند در فهرست میراث معنوی ثبت کند.

یکی دیگرشان توانست ضمن حفظ اصالت و ارزش‌ها، نوآوری در شیوه‌های نوحه‌خوانی و مداحی ایجاد کند. او «سلیم موذن‌زاده اردبیلی» بود که صبح امروز (2 آذرماه) برای همیشه جاودانه شد.

سلیم موذن‌زاده اردبیلی سال 1315 در شهر اردبیل زاده شد و مانند پدر و پدربزرگش حنجره خود را وقف اهل ببیت (ع) و به ویژه «سیدالشهدا» کرد تا جایی که به او لقب‌های «سلطان‌الذاکرین» و «فخرالذاکرین» را دادند.

سلیم معتقد بود:  اگر من، رحیم و برادرانم اذان گفته‌ایم و دل‌های مردمان مومن را منقلب کرده‌ایم، به مدد انفاس پاک نبوی است و توجهات ویژه اهل بیت و امام حسین (ع).

سلیم در منزل پدری‌اش زندگی می‌کرد. خودش می‌گفت که با زحمت و تلاش بسیار سعی کرده است این خانه با همان شکل قدیمی‌اش باقی بماند و همیشه مجلس وعظ و عزا در خانه برپا بود.

او درباره کودکی‌اش گفته است: «صدای خوش یک امر موروثی در خانواده ماست. پدرم در عزای حسین (ع) نوحه می‌گفت و نوحه می‌خواند؛ اما چیزی که او را در درجه‌ای برتر قرار می‌دهد، آشنایی کامل او به موسیقی است. او در ردیف و گوشه‌های موسیقی ید طولایی داشت و ما را نیز آموزش می‌داد. من هر چه در این زمینه یاد گرفته‌ام از ابوی است. ایشان موسیقی را در نهایت دقت و ملاطفت به ما یاد می‌دادند. ما در دوران کودکی در مکتب میرزاعزیز درس می‌خواندیم که مکتبی بود واقع در منطقه یساول. مداحان بسیاری در آنجا مشغول تحصیل بودند: حاج محمد تمدن، حاج رحیم موذن و دیگران؛ در واقع، رفتن به آن مکتب و تحصیل در آن به مثابه تحصیل در دانشگاه بود؛ چراکه میرزا عزیز هم ادب و ایمان می‌آموختند و هم موسیقی و آواز یاد می‌دادند. هر کس صدای خوبی داشت و به آن مکتب می‌آمد، باید با دستگاه‌های موسیقی هم آشنایی پیدا می‌کرد تا در کارش موفق باشد و نیز مقاتل مستند را مطالعه می‌کرد.»

او صدای خوب در مداحی را یکی از رشته‌های هنری ظریف می‌دانست که ملاحت، زیر و بم، ادای کلام و تحریرهای مناسب لازمه آن است. خودش درباره رفت و آمدش با اهالی موسیقی گفته بود: «من در محضر استاد جلیل شهناز بوده‌ام و از محضر تاج اصفهانی استفاده کرده‌ام. از مرحوم اقبال آذر هم استفاده‌ها کرده و حظ‌ها برده‌ام. در سفری که به باکو داشتم، با استادان موسیقی آذربایجان که واقعا استاد صدا و آواز هستند، دیدار داشتم. هابیل علی‌اف و آقاخان عبدالله‌اف از صدای من تعریف می‌کردند و من هم همه این‌ها را مدیون توجه حضرت سیدالشهدا هستم.»

موذن‌زاده که بر یادگیری فنون آوازی توسط مداحان تاکید داشت، خودش علاوه بر حفظ روش‌های قدیمی، سبک‌های جدید در عین حال با اصالت را در نوحه‌خوانی و مداحی ابداع کرده، گفته است: «صدای من در برابر صدای پدرم مانند قطره‌ای است درمقابل دریا... بهترین صدا آن است که باعث آزار شنونده نشود، بلکه عامل جذب او باشد. گاه مداحانی می‌بینیم که بدون دانستن فنون آواز و موسیقی و رعایت قواعد کلامی، با صدای آزاردهنده‌ای، مداحی می‌کنند.»

او در حضور آیت‌الله علامه طباطبایی مفسر  تفسیر المیزان نیز مداحی داشته که به زبان عربی اجرا شده است.

در  سال  1392 اذان سلیم موذن‌زاده اردبیلی، برای نخستین بار در تاریخ رادیو و تلویزیون‌های جمهوری آذربایجان از شبکه ANS باکو پخش شد. همچنین وی در ۷۸ سالگی در دستگاه بیات ترک اذان گفت. ویژگی این اذان، استفاده از سه بیت اشعار فارسی «شهریار» در فلسفه اذان در مقدمه و اجرای ترجمه فارسی عبارات در قالب یک بیت شعر فارسی است.

حاج‌سلیم، به طور متوسط روزانه پنج ساعت از عمر خود را صرف مداحی کرد و بیش از دو هزار عنوان کاست مربوط به برنامه‌های او از زمان پیدایش ضبط صوت تا کنون به زبان‌های عربی، فارسی و ترکی به یادگار مانده است.

موذن‌زاده با معرفی خود به عنوان «نوکر پیر آستان اهل بیت (ع) » گفته بود: « حنجره من یک موهبت الهی و وقف سیدالشهداست و استفاده از آن در زمینه‌های غیر از این صحیح نیست.»

سلیم مؤذن‌زاده در مراسم ختم حیدر علی‌اف رییس‌جمهور پیشین جمهوری آذربایجان برای اجرای نوحه دعوت شده بود.

این موذن و مداح اهل بیت (ع) سرانجام صبح 2 آذرماه 95 در سن 80 سالگی در منزل شخصی‌اش درگذشت و لحن داوودی‌اش جاودانه شد.