پیشران هسته ای چیست و چند کشور آن را دارند؟

به گزارش تابناک هرچند هزینه های بالای دستیابی به چنین فناوری و همچنین کاربرد آن در صنایع نظامی و تجاری باعث شده تنها کشورهایی نظیر ایالات متحده آمریکا، روسیه، انگلیس، فرانسه، چین و هند به سمت آن بروند و از چنین تکنولوژی برخوردار شوند، در سال‌های اخیر خبرهای متعددی از گرایش بیشتر آمریکایی ها، روس ها و چینی ها به سوی پیشرانه‌های هسته‌ای برای شناورهای تجاری منتشر شده است؛ چون آنها به خوبی دریافته اند که بهره گیری از آن باعث کاهش هزینه‌ها، افزایش ایمنی و کاهش نیاز به سوختگیری مجدد می‌شود.

البته اتخاذ این رویکرد از سوی جمهوری اسلامی ایران هرچند با واکنش سریع روسیه و آمریکا مواجه شد، هیچ یک از آنها این اقدام جمهوری اسلامی را مغایر برجام ندانستند.

اما پیشران هسته ای چیست و چه سابقه ای در ایران و جهان دارد؟ پیشران (driving force) در واقع بخش محرک یک موتور است که بسته به محل استفاده یا سوختی که مصرف می کند دسته بندی می شود. پیشران های هسته ای همان طور که از نامشان پیداست از سوخت های هسته ای غنی شده استفاده می کنند که امروزه در میان شناورهای سطحی و زیر سطحی نظامی و غیرنظامی دریایی کشورهای پیشرفته (شامل نفتکش ها و کشتی های اقیانوس پیمای تجاری) دیده می شود.

همان طور که پیشتر هم اشاره شد، هر چند هزینه ساخت یک پیشرانه اتمی نسبت به پیشرانه هایی با سوخت های فسیلی بسیار بیشتر است، هزینه های آن در بلندمدت به مراتب کمتر و به صرفه تر خواهد بود. به عنوان مثال، هزینه های سوختگیری در هر بندر برای کشتی هایی با پیشران اتمی، حذف شده در حالی که کشتی های معمول باید یا کل سوخت مورد نیاز را حمل کنند که حجم مفید بار قابل حمل را کاهش می دهد؛ در صورتی هم که امکان حمل سوخت مورد نیاز وجود نداشته باشد باید مداوم در مسیر برای سوختگیری از مسیر خارج شده و در بندرها توقف کنند.

همان طور که پیشتر اشاره شد، حجم سوخت مورد نیاز برای یک سفر دریایی متوسط رو به بالا میزان زیادی از حجم مفید بار را اشغال می کند، در حالی که پیشرانه های اتمی با چند ده کیلوگرم اورانیوم امکان سفر دریایی تا 40 برابر شعاع کره زمین را می دهد. این مسأله هم به این دلیل است که چگالی اورانیوم حدوداً 20 برابر چگالی سنگین ترین نوع سوخت فسیلی کشتی هاست؛ بنابراین هر کیلوگرم از آن یک بیست مقدار مشابه از سوخت فسیلی فضا اشغال می کند.

یکی از موارد و کاربردهای مهم پیشرانه هسته ای استفاده از آن در موضوعات نظامی است تا جایی که زیردریایی هسته‌ای، ناوهای هواپیمابر و زیر دریایی های مسلح و حامل موشک های تهاجمی بالستیک و کروز از آن بهره می گیرند. این مسأله از مهمترین ابزارهای بازدارندگی هسته‌ای به شمار می‌روند. پنهان بودن تقریباً کامل این زیردریایی‌ها از دید دشمن باعث می‌شود تا از هرگونه حمله پیشدستانه در امان باشند و اصل «نابودی متقابل» در صورت آغاز جنگ هسته‌ای را تضمین کنند.

مهمترین مزیت این زیردریایی‌ها نسبت به زیردریایی‌های متعارف دیزلی و الکتریکی این است که چون انرژی هسته‌ای نیازی به هوا ندارد، دیگر لازم نیست زیردریایی برای هواگیری روی آب بیاید. همچنین نیروگاه هسته‌ای این زیردریایی‌ها برای سال‌ها و گاهی تا پایان عمر خود نیازی به سوخت‌گیری مجدد ندارند. این باعث می‌شود تا این زیردریایی‌ها قادر باشند برای زمان بسیار طولانی در داخل آب مانده و این گونه خود را از دید دشمن پنهان نگاه دارند.