نگاهی به وضعیت قوانین و مقررات استفاده از پهپادهای غیر نظامی در ایران

دیجیاتو؛ اما حضور پهپادهای غیرنظامی در آسمان، چالش های جدیدی را در حوزه قوانین هوایی به دنبال داشته و این سؤال مطرح می شود که آیا در قوانین هوایی ایران، موضوع استفاده از پرنده های بدون سرنشین برای اهداف غیرنظامی شامل کاربردهای سرگرمی، حرفه ای یا تجاری دیده شده است یا خیر.

جالب است که در این رابطه قانون هواپیمایی کشوری مصوب 1 مرداد 1328 را داریم که بر اساس ماده 5 آن، سازمان هواپیمایی کشوری موظف به «نظارت بر فعالیت هواپیمایی کشوری طبق مقررات هواپیمایی به منظور جلوگیری از وقوع مخاطرات و رقابت های مضره بین متصدیان حمل و نقل هوایی و حفظ مصالح عمومی» است.

بنابراین سازمان هواپیمایی کشوری جمهوری اسلامی ایران نیز همچون دیگر کشورها باید در زمینه پهپادها وارد عمل شده و قانونگذاری و نظارت نماید، اما در مجموعه قوانین و مقررات این سازمان هیچگونه مقرراتی در زمینه مالکیت، ثبت و نیز عملیات پرواز پهپادها وجود ندارد.

قانون دیگری که در این زمینه وجود دارد، آیین نامه مدیریت و ساماندهی وسایل پرنده فوق سبک غیرنظامی مصوب 31 مرداد 1386 است که البته به نظر نمی رسد در مورد وسایل پرنده فوق سبک همچون پهپادهای کنونی قابل اجرا باشد.

در این میان اتحادیه صنایع هوایی و فضایی ایران نیز که در سال 1386 تأسیس شده، اقدام به ارائه پیش نویس ضوابط و مقررات بهره برداری از وسایل پرنده بدون سرنشین غیرنظامی نموده (دریافت فایل PDF) و اگرچه مطالعه آن خالی از لطف نیست، اما طبیعتاً نهادی تجاری و صنفی، صلاحیت قانونگذاری در این حوزه را ندارد و پیش نویس فوق را صرفاً می توان به عنوان یک پیشنهاد در نظر گرفت.

بنابراین ظاهراً در حال حاضر اجباری برای اخذ مجوز پهپادهای غیرنظامی وجود ندارد و فقط در صورت استفاده تجاری برای فعالیت های تبلیغاتی و فیلمبرداری باید از نهادهای مربوطه اقدام نمود، اما با توجه به دو رخداد اخیر و شلیک سامانه های پدافند ضد هوایی در پایتخت به این پرنده های بدون سرنشین، رعایت حریم مناطق حساس نظامی و امنیتی و مناطق پرواز ممنوع، ضروریست.

از آنجا که مناطق نظامی و امنیتی در تمام دنیا مشمول قوانین خاص هستند و حتی عکسبرداری نیز در مجاورت آنها ممنوع است، بنابراین طبیعیست که در کشور ما نیز پرواز هرگونه پهپاد در این مناطق به عنوان خطر امنیتی محسوب شده و عواقبی در پی خواهد داشت.

گفتنیست در کشورهای دیگر از جمله آمریکا، علاوه بر مناطق پرواز ممنوع، مناطقی به نام پهپاد ممنوع (No Drone Zone) نیز تعیین شده که قواعد ویژه ای دارند. بنابراین مشخص ساختن نهاد مرجع برای وضع قوانین امنیتی در کشور ما نیز علاوه بر محافظت از مراکز نظامی و هسته‌ای و حریم شخصی مردم، می تواند به بازار رو به رشد و پردرآمد صنعت پهپاد هم کمک شایانی نماید.