راهکارهایی جهت جلوگیری از وابسته شدن کودکان به تبلت

باشگاه خبرنگاران؛ ‌وقتی «آن» را در دستان کودکانه‌اش می‌گیرد، چشمان زیبا و انگشتان ظریفش دوان‌دوان در میان صفحات رنگارنگ «آن» به جستجوی چیزی تازه و سرگرم‌کننده می‌دود و وقتی آن چیز را پیدا می‌کند، مغزش را با تمام نورون‌های سرزنده و کنجکاوش دودستی به «آن» تقدیم می‌کند. تبلت را می‌گویم که امروز، از همان بدو تولد، تأثیرش را در زندگی فرزندان ما آغاز می‌کند.

نمونه عینی آن را دوروبرمان زیاد دیده‌ایم: از نوزادانی که با صدای لالایی ضبط‌شده در تبلت به خواب می‌روند و چندماهه‌هایی که فقط با دیدن فلان کلیپ انیمیشن از صفحه تبلت آرام می‌گیرند تا کوچک‌ترهایی که با ادای کلمه تبلت زبان ‌باز می‌کنند.

راهکارهایی که می‌توانند در کاهش اولیه احساس نیاز کودکان به تبلت، مؤثر باشند

از چند سال پیش که تبلت برای نخستین بار به دنیای کودکان ما راه پیدا کرد، دیری نپایید که به داستان آن‌ها چسبید؛ کمی بعد پای نگرانی‌های جدید مانند اعتیاد فرزندان‌مان به این وسیله هم به زندگی ما باز شد؛ نگرانی‌هایی که خیلی زود شدّت و حدّت خودشان را به رخمان کشیدند و ما را واداشتند تا داد کمک خواهی‌مان را بلندتر فریاد بزنیم.

البته که یک پای این قضیه هم افراط گری های خودمان در آشنا کردن فرزندان‌مان با فن‌آوری‌های روز بوده اما حذف کامل آن‌ها از زندگی کودکان‌هم راهی نزدیک به سمت هدف نیست. آخر مگر می‌شود در عصر فن‌آوری که درودیوار آن با تبلیغات باشکوه انواع وسایل ارتباطی پرشده است، انتظار داشت که کودک چشمانش را به روی همه‌چیز ببندد؟ یا مگر می‌شود وقتی کودک این وسایل را در مهمانی و کوچه و بازار در دست همه اطرافیانش می‌بیند، برای سر درآوردن از این دنیای نو وسوسه نشود؟!

آشنایی خودمان و به‌تبع کودکان‌مان با تهدیدهای پیش رو و مهارت‌های تبدیل کردن آن‌ها به فرصت‌هایی برای خلق یک زندگی خوب و سالم لازم است. تبلت مانند تلویزیون و رایانه به‌طورکلی بد نیست و در کنار معایبش، خوبی‌هایی هم دارد؛ بخصوص که به‌تازگی تبلت‌هایی خاص کودکان نیز به بازار آمده است.

آنچه بد یا شاید خیلی بد است، اعتیاد به تبلت است؛ پدیده‌ای که اگر گریبان گیر کودک‌مان شود، کودکی کردن را از او می‌گیرد، درست مثل دیگر انواع اعتیاد.

چه‌کار کنیم؟

وقتی می‌گوییم تبلت باشد ولی اعتیاد به آن نباشد، منظورمان سخن گفتن از یک رویکرد کمی متفاوت، نسبت به پیشگیری از این پدیده شوم است. رویکردی که مانند گذشته، تنها درصدد اثبات تأثیری عرضه محصولات بر رفتار مصرف‌کننده نیست، بلکه به راهکارهای مدیریت تقاضا توجه می‌کند. در ادامه با تمرکز بر رویکرد مدیریت تقاضا، راهکارهایی را برای پیشگیری از اعتیاد به تبلت در کودکان، بررسی می‌کنیم.

روش‌هایی برای پیشگیری از اعتیاد به تبلت در کودکان:

- هرچه زودتر بهتر

یک اصطلاح خوب درباره پیشگیری، اصطلاح «هر چه زودتر، بهتر» است. می‌توان گفت، پیشگیری از انواع اعتیاد و ازجمله اعتیاد به تبلت، به زمان قبل از تولد و حتی قبل‌تر، یعنی ازدواج والدین او برمی‌گردد.

اگر آن‌طور که در عوامل خطرساز اعتیاد به تبلت گفته می‌شود، این وسیله گذشته از جنبه سرگرمی و جذابیتی که برای کودک دارد، جبران‌کننده نبودن‌ها و کم‌حوصلگی‌های پدر و مادرها باشد که این هم هست، باید گفت که دوران اصلی پیشگیری، دورانی است که والدین یکدیگر را به همسری انتخاب می‌کنند.

انتخاب همسری که به مهارت‌های همسرداری و فرزند پروری آشناست یا دست‌کم به آن علاقه کافی دارد، پیش‌آگهی مثبتی را در رویارویی با مخاطرات آینده نشان می‌دهد.

- خودمان معتاد تبلت نباشیم

اعتیاد نداشتن خود پدر و مادر به تبلت، عامل مهمی است که در پیشگیری مؤثر است. بدیهی است والدینی که حاضرند هوا از آن‌ها گرفته شود اما تبلت‌شان نه، فرزندانی به همین سبک و سیاق پرورش خواهند داد.

از «حوصله‌ام سر رفت» کودکتان نترسید تا او به تبلت‌اش وابسته نشود.

عامل دیگری که برای پیشگیری از اعتیاد به تبلت در کودکان مفید است، نترسیدن والدین از «سررفتن حوصله» بچه‌هاست. بعضی پدر و مادرها که حوصله بلند شدن صدای بچه یا به‌هم‌ریختگی اثاثیه خانه را ندارند، به‌محض این‌که کودک از سررفتن حوصله‌اش شکایت می‌کند یا حتی پیش از آن، تبلت را به دست او می‌دهند، او را ساکت می‌کنند و به‌این‌ترتیب این پیام را به او می‌رسانند که «تو برای پرهیز از سررفتن حوصله‌ات که خیلی هم چیز بدی است، نیازمند تبلت هستی!» غافل از این‌که «سررفتن حوصله» موهبت بزرگی برای خلاقیت کودک است و او بدون نیاز به تبلت هم قادر به آرام کردن این احساس است.

-برای جلوگیری از اعتیاد کودک‌تان به تبلت، با او حرف بزنید

ارتباط عاطفی بین اعضای خانواده و توجه آن‌ها به مهارت‌های گفت‌وگو، عامل مهم دیگری در پیشگیری از اعتیاد به تبلت است. والدینی که هرروز با کودکان خود حرف می‌زنند (یعنی فقط سؤالات بله یا خیر از آن‌ها نمی‌پرسند، بلکه از آن‌ها می‌خواهند احساسات‌شان را بیان کنند) و باحوصله به آن‌ها گوش می‌کنند، این شانس رادارند که ضمن پیشگیری از به وجود آمدن خلأ روانی در کودک‌شان، با او درباره عوامل اعتیادزا از جمله تبلت و مضرات آن صحبت کنند. این والدین می‌توانند در قالب قصه، نمایش، شعر یا بازی اطلاعات لازم را به کودک‌شان بدهند. البته شرط اولیه این مسئله آن است که پدر و مادر در این زمینه از آگاهی کافی برخوردار باشند.

- برای پیشگیری از اعتیاد کودک‌تان به تلبت اعتمادبه‌نفس او را تقویت کنید

اگر نیاز کودک به احساس اعتمادبه‌نفس و خود ارزشمندی، پیش از آن‌که توسط تولیدکنندگان تبلت تأمین شود، موردتوجه والدین قرار بگیرد، اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفسی را در او پرورش می‌دهد که بدون نیاز به تبلت هم تأمین می‌شود. برای مثال والدین می‌توانند قبل از هر کس دیگری زمینه‌های مناسبی را برای احساس موفقیت فرزندان‌شان، در حوزه‌های مختلف هنری، ورزشی و فکری پیدا کنند و موفقیت‌های کوچک او را ارزشمند بدانند.

- برای پیشگیری از وابسته شدن کودک‌تان به تبلت، رفت‌وآمد کنید

مسئله آخر توجه بیشتر به رفت‌وآمدهای فامیلی است، گردهمایی که رقم زدن خاطرات خوب در زندگی، بدون وجود تبلت را به بچه‌ها یاد می‌دهد.

سهم آموزش‌وپرورش در وابسته نشدن کودکان به تبلت کم نیست

برای پیشگیری از اعتیاد کودکان به تبلت، نهادهای آموزشی و پرورشی به‌اندازه خانواده بلکه به‌موازات آن، اهمیت زیادی دارند. اجرای قانون جهانی ممنوعیت موبایل و تبلت در مدارس، گام مفیدی در کاهش احساس رقابت و نیاز کاذب کودکان نسبت به این وسیله است. گذشته از این، جذاب‌سازی محیط‌های آموزشی و تقویت علاقه کودکان نسبت به مدرسه، راه خوبی برای بازکردن مسیرهای گفت‌وگو با دانش‌آموزان است.

ارائه اطلاعات به آن‌ها درباره فواید استفاده درست و مضرات استفاده نادرست از هر وسیله‌ای ازجمله تبلت هم به دانش آموزان کمک می‌کند تا درراه انتخاب سرگرمی، صحیح‌تر قدم بردارند.

به‌علاوه مهدکودک و مدرسه محیط مناسبی برای آموختن راه‌های برقراری ارتباط اجتماعی، حل مسئله، شناخت هیجانات خود و شیوه مدیریت کردن آن‌هاست؛ طوری که کودک برای تأمین نیازهای فکری و عاطفی خود کمتر به تبلت احساس نیازمندی کند.