چگونه عمر باتری لپتاپ‌های مبتنی بر لینوکس را به حداکثر برسانیم؟

نکات اساسی برای صرفه‌جویی در مصرف باتری

قبل از این که وارد پروسه‌ّهای پیچیده‌تر شوید، برای به حداکثر رساندن عمر باتری همان کارهایی را بکنید که در ویندوز یا مک هم انجام می‌دادید.

برای مثال، لپتاپ خود را طوری تنظیم کنید که در زمان‌هایی که از آن استفاده نمی‌کنید سیستم زودتر وارد حالت Suspend – یا به عبارت لینوکسی آن Sleep Mode – شود. می‌توانید این گزینه را در بخش تنظیمات میزکار لینوکس خود پیدا کنید. مثلاً در توزیع اوبونتو باید به بخش System Settings بروید و وارد قسمت Power شوید.

روشنایی صفحه هم می‌تواند تاثیر زیادی در عمر باتری داشته باشد. هر چه نور نمایشگر بیشتر باشد، عمر باتری کمتر می‌شود. اگر لپتاپتان دکمه‌ی میانبری برای انجام این کار دارد، آن را امتحان کنید. وگرنه می‌توانید گزینه‌ی آن را در تنظیمات میزکار لینوکس خود پیدا نمایید. این گزینه در اوبونتو در مسیر System Settings > Brightness & Lock قرار دارد.

علاوه بر این می‌توانید لینوکس را طوری تنظیم کنید که با غیرفعال شدن سیستم صفحه را زودتر خاموش کند. زمانی که نمایشگر دستگاه خاموش است، انرژی کمتری مصرف می‌شود. از اسکرین سیور استفاده نکنید، چون این برنامه‌ها باعث می‌شوند که کامپیوتر شما مدام روشن بماند و انرژی باتری هدر برود.

به علاوه در صورتی که به بخش‌های رادیویی دستگاه نیاز ندارید، آن‌ها را غیر فعال کنید. برای نمونه، اگر از بلوتوث استفاده نمی‌کنید، می‌توانید آن را خاموش کنید تا در مصرف باتری صرفه جویی شود. برای انجام این کار در اوبونتو باید به مسیر System Settings > Bluetooth رفته و این بخش را خاموش نمایید.

اگر در حال استفاده از Wi-Fi نیستید، با خاموش کردن آن می‌توانید عمر باتری را کمی افزایش دهید. برای انجام این کار در اوبونتو باید به مسیر System Settings > Network بروید و حالت Airplane Mode را فعال کنید تا کلیه‌ی ارتباطات رادیویی دستگاه خاموش شود.

به یاد داشته باشید که نحوه‌ی استفاده کردن از دستگاه هم اهمیت دارد. اجرای نرم‌افزارهای سنگین و بهره‌وری زیاد از منابع CPU باعث می‌شود تا لپتاپ از انرژی باتری بیشتر استفاده کند. از این رو به جای میزکار اصلی اوبونتو یعنی Unity می‌توانید به سراغ محیط‌های رومیزی سبک‌تر مثل LXDE که در این مورد Lubuntu نام دارد بروید.

نصب درایوهای گرافیکی مخصوص (در صورت نیاز)

اگر لپتاپ شما گرافیک مجتمع اینتل دارد، تبریک می‌گوییم. لازم نیست نگران مشکلات مربوط به مدیریت انرژی درایوهای گرافیکی باشید. گرافیک‌های اینتل سریع‌ترین گرافیک‌های موجود نیستند، ولی پشتیبانی از درایوهای منبع-باز در میان آن‌ها عالی است و به نوبه‌ی خود خوب کار می‌کنند.

اما اگر لپتاپ شما گرافیک NVIDIA یا AMD دارد، برای کاهش مصرف انرژی باید کمی دست به کار شوید. اگر هنوز برای نصب لینوکس در سیستم خود به مشکل برخورد می کنید مقاله مورد نظر را مطالعه کنید تا مشکلات خود را حل کنید در غیر اینصورت این ماجرا را دنبال کنید:

بدترین سناریو این است که لپتاپ با گرافیک NVIDIA Optimus یا گرافیک‌های قابل سوئیچ شدن AMD داشته باشید. این لپتاپ‌ها دو GPU مختلف دارند. برای مثال، لپتاپی که NVIDIA Optimus دارد، یک پردازنده‌ی گرافیکی قدرتمند و باتری-خوار NVIDIA و یک پردازنده‌ی گرافیکی ضعیف‌تر و باتری-پسندانه‌تر اینتل دارد. در ویندوز که از این قابلیت به خوبی پشتیبانی می‌شود، این لپتاپ طوری طراحی شده تا سیستم در شرایط عادی از گرافیک اینتل استفاده کند، و گرافیک NVIDIA فقط در هنگام بازی فعال شود.

اگر روی لپتاپی که گرافیک NVIDIA Optimus دارد، یک توزیع لینوکس نصب کنید، دستگاه به طور پیشفرض و در تمام اوقات از گرافیک NVIDIA استفاده می‌کند و باتری را می‌خورد. در این شرایط برای این که همه چیز درست کار کند، باید درایور لینوکس NVIDIA را نصب و Optimus را تنظیم کنید. برای انجام این کار در اوبونتو به دنبال بسته‌ی nvidia-prime بگردید. در بعضی از لپتاپ‌ها شاید بتوانید وارد BIOS یا UEFI شوید و GPU مجزای خود را غیر فعال نمایید تا لینوکس را مجبور کنید که فقط از گرافیک آنبرد استفاده کند.

حتی اگر GPU دوگانه و قابل سوئیچ کردن ندارید هم می‌توانید از درایورهای گرافیک NVIDIA یا AMD کمک بگیرید. این برنامه‌ها ممکن است دسترسی شما به ویژگی‌های مربوط به ذخیره‌ی انرژی که در درایورهای منبع-باز استاندارد موجود نیست را فراهم کنند.

بررسی نیاز باتری نسبت به تعویض

اگر هنوز هم با عمر باتری دستگاه خود مشکل دارید، شاید لازم است آن را تعویض کنید. همه‌ی باتری‌ها در طول زمان خراب می‌شوند و در نتیجه نسبت به قبل زمان کمتری را در اختیار شما می‌گذارند.

مثلاً در اوبونتو می‌توانید بخش Power Statistics را از Dash باز کنید. به قسمت Laptop battery بروید. در بخش Energy when full می‌توانید ببینید که در حال حاضر باتری شما حداکثر چقدر می‌تواند شارژ نگه دارد. در بخش Energy (design) می‌توانید ببینید که در طراحی باتری شما حداکثر میزان شارژ چه مقدار در نظر گرفته شده است.

مقدار Energy when full را بر Energy (design) تقسیم کرده، سپس آن را در ۱۰۰ ضرب کنید تا بر حسب درصد به یک عدد برسید. مثلاً بر اساس تصویر زیر ما چنین محاسباتی انجام دادیم:

(۴۴٫۸ / ۵۴٫۳) * ۱۰۰ = ۸۲٫۵%

یعنی باتری شما فعلاً فقط می‌تواند از ۸۲٫۵% از ظرفیت اصلی‌اش استفاده کنید. این مقدار خیلی بد نیست. میزان ۱۰۰% را فقط در لپتاپ‌های نو می‌توان مشاهده کرد. اما اگر این عدد به کمتر از ۵۰% رسیده باشد، بهره‌وری باتری دیگر چندان زیاد نیست و زمان تعویض آن فرا رسیده است.

اگر در توزیع لینوکس خود برنامه‌ی Power Statistics را ندارید، با استفاده از چند دستور در خط فرمان هم می‌توانید این اطلاعات را به دست آورید.

یک پنجره‌ی ترمینال باز کرده و دستورات زیر را اجرا کنید:

cat /sys/class/power_supply/BAT0/charge_full

cat /sys/class/power_supply/BAT0/charge_full_design

عدد اول را بر عدد دوم تقسیم و سپس آن را در ۱۰۰ ضرب کنید تا مقدار درصدی ظرفیت اصلی باتری به دست آید. برای مثال، محاسبات زیر بر اساس تصویر پایین به دست آمده است:

(۵۹۰۱۰۰۰ / ۷۱۵۰۰۰۰) * ۱۰۰ = ۸۲٫۵%

یعنی باتری در حال حاضر ۸۲٫۵% از ظرفیت کارخانه‌ای خود را در اختیار دارد.

روش‌های پیشرفته‌تر برای صرفه جویی در مصرف باتری

روش‌ها و ترفندهای زیادی برای بهبود عمر باتری وجود دارد، کما این که به برخی از آن‌ها اشاره کردیم، اما در اکثر این روش‌ها به رغم تلاش زیادی که کاربر می‌کند، راندمان مناسبی به دست نمی‌آید. ابزارهای زیادی وجود دارد که هدف آن‌ها بهبود عمر باتری است، ولی آن‌ها نسبت به مدل‌هایی که چند سال قبل وجود داشتند دیگر چندان مفید نیستند. توزیع‌های لینوکس در سال‌های اخیر پیکربندی‌های خوبی برای لپتاپ‌ها داشته‌اند.

ابزار منبع-باز اینتل به نام PowerTOP سیستم شما را آزمایش کرده و بررسی می‌کند که کدامیک از قابلیت‌های ذخیره‌ی انرژی در دستگاه شما فعال شده است. حتی چند توصیه هم برای کاهش مصرف انرژی سیستم به شما ارائه می‌دهد. منتهی این برنامه یک ابزار خط فرمان است، بنابراین باید آن را از آن‌جا اجرا کنید. این برنامه را معمولاً می‌توانید در مخازن نرم‌افزاری توزیع لینوکس خودتان پیدا نمایید.

برای نمونه، برای نصب و اجرای PowerTOP در اوبونتو، باید یک پنجره‌ی ترمنیال باز کرده و دستورات زیر را اجرا کنید:

sudo apt install powertop

sudo powertop –calibrate

اگر مشکلات شما جدی‌تر است و به زمان بیشتری نیاز دارید، می‌توانید TLP را نصب کنید. این ابزار طراحی شده تا بسته‌ای مشتمل بر ترفندهای مختلف برای افزایش عمر باتری باشد. TLP در مخازن نرم‌افزاری اوبونتو موجود است. آن را نصب و سیستم را ریستارت کنید. این برنامه به طور خودکار با راه‌اندازی سیستم اجرا شده و بهینه‌سازی‌های مختلفی را برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی اعمال می‌کند.

برای مثال، TLP با شدت بیشتری دستگاه‌های USB را غیر فعال می‌کند، میزان کارکرد هارد دیسک شما را کاهش می‌دهد و فعالیت CPU را کنترل می‌نماید. اگر باتری شما در حال حاضر سالم و کامل است، استفاده از این ترفندها کاربرد چندانی برایتان ندارد، اما اگر می‌خواهید عمر باتری بیشتری داشته باشید، می‌توانید از این برنامه استفاده کنید.

مثلاً برای نصب TLP در اوبونتو باید دستور زیر را وارد نمایید:

sudo apt install tlp

سپس می‌توانید سیستم را ریستارت کنید تا TLP به طور خودکار با هر بار راه‌اندازی سیستم اجرا شود. اگر نمی‌خواهید همین الان سیستم را ریستارت کنید، می‌توانید برنامه را با وارد کردن دستور زیر اجرا کنید:

sudo tlp start

اگر باتری لپتاپ شما مشکلی ندارید بهتر است خودتان را درگیر TLP نکنید. ولی به عنوان آخرین گزینه، اگر می‌خواهید از همه‌ی این ترفندها بهره ببرید می‌توانید آن را فعال کنید. ابزارهای دیگری شبیه به TLP هم وجود دارد، اما نمی‌توان از همه‌ی آن‌ها در کنار هم استفاده کرد.