بررسی وضعیت فیلترینگ هوشمند در ایران

دسترسی به محتوای ناسالم و غیراخلاقی موضوعی است که هنگام دسترسی شهروندان به اینترنت مخاطرات و تهدیدها متعددی به همراه داشته و برای خانواده‌ها نگرانی‌های بسیار ایجاد می‌کند.

در ایران کمیته‌ای متشکل از 13 عضو از نهادهای مختلف طی سال‌های گذشته با عنوان کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای فعالیت کرده و به بررسی سایت‌هایی که ممکن است مطلب نامناسبی داشته باشند، پرداخته و درباره فیلتر و پالایش آنها حکم می‌دهند. علاوه بر این قوه قضاییه هم در صورت لزوم و نیاز این توان را دارد که برای فیلتر یک سایت یا نرم‌افزار دستور بدهد.

از سوی دیگر وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات طی سال‌های گذشته بارها و بارها بر این نکته تاکید داشته است که دسترسی به اینترنت جزو حقوق شهروندی محسوب می‌شود و دولت بنا ندارد به دلیل آنکه ممکن است بخشی کوچکی از یک سایت دارای مطلب نامناسبی است، کل آن را فیلتر کند. براین اساس طرحی به نام فیلترینگ هوشمند که از سال‌ها قبل در دستور کار بود، مورد پیگیری قرار گرفت و برای آن فازهای مختلفی تعریفی شد.

همچنین اینگونه عنوان شد که آغاز به کار این طرح از برخی شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام خواهد بود و بدین ترتیب به‌طور خودکار عکس‌ها و ویدئوهایی که محتوای نامناسب یا غیراخلاقی داشته باشند از دسترس خارج می‌شود.

اکنون پس از گذشت مدت‌ها معلوم نیست که وضعیت نهایی طرح فیلترینگ هوشمند چگونه است و این در شرایطی است که به تازگی محمود واعظی در صحبتی اعلام کرده که در گذشته 95 درصد از استفاده‌ای که از اینترنت صورت می‌گرفت استفاده صحیح بود و تنها پنج درصد موارد به مسائل نامناسب اختصاص داشت که اکنون این رقم کاهش یافته و به دو درصد رسیده است.

واعظی پیش از این هم از انجام مناقصه فیلترینگ هوشمند اینستاگرام، تلگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی خبر داده و گفته بود 11 دانشگاه در زمینه فیلترینگ هوشمند شبکه‌های اجتماعی در حال فعالیت هستند و به نتایج مطلوبی نیز دست یافته‌اند تا بتوان این طرح را به خوبی اجرا کرد.

وی همچنین یادآور شده بود اولین تست این فیلترینگ برروی برخی از شبکه‌های اجتماعی نیز به ‌صورت آزمایشی در حال اجراست و امیدواریم بتوانیم این فیلترینگ را به خوبی عملیاتی کنیم.

اما با این همه با وجود اینکه زمانی برای اجرای این طرح سه فاز مختلف و تاریخ‌های متعدد در نظر گرفته شده بود، در مقطعی از زمان به دنبال پیگیری‌های صورت گرفته در خصوص آخرین وضعیت این طرح،اعلام شد: اجرای این طرح بستگی به کار دانشگاه‌ها در این مورد دارد و زمان خاصی برای این موضوع پیش‌بینی نشده است.

معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات ارتباطات نیز سال گذشته در گفت‌وگویی با ایسنا  از برنامه‌ریزی برای سرمایه گذاری ۱۰۰۰ میلیاردی در حوزه شبکه‌های اجتماعی خبر داد و گفت: تلاش داریم این برنامه‌ریزی‌ها به گونه‌ای باشد که این سرمایه گذاری با سود منطقی همراه باشد.

دبیر شورای عالی فضای مجازی هم در رابطه با فیلترینگ هوشمند معتقد است: برای پاکسازی هوشمند فضای مجازی دستگاه‌های مختلفی مورد بحث قرار گرفتند و میزان‌ کارایی این دستگاه‌ها در دو سال اخیر بهبود پیدا کرده است، اما متناسب با آن تولید اطلاعات غیراخلاقی نیز گسترش داشته است.

فیروزآبادی ادامه داد: فیلترینگ هوشمند به طور خاص در جلسات شورا تصویب نشده است، اما یکی از زیر مجموعه‌های شبکه ملی است که مشخصات این شبکه در شورا در حال تصویب است.

دبیر شورای عالی فضای مجازی در رابطه با میزان موفقیت فیلترینگ هوشمند گفت: چاره‌ای جز فیلترینگ هوشمند نداریم واین برنامه باید موفق شود.