گزینه‌های ترامپ برای مقابله با ایران کدامند؟

به گزارش عصر ایران، از زمان راه یابی دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا به کاخ سفید موضوع نحوه برخورد دولت جدید آمریکا با جمهوری اسلامی ایران، یکی از پرسش های اصلی ناظران  بین المللی بوده است.

دولت ترامپ در بیش از 3 ماهه نخست حضور خود در مدیریت قوه اجرایی آمریکا، با چالش ها و مسایل حاشیه ای زیادی مواجه بوده است؛ چالش های داخلی و بین المللی که به گمان بسیاری از ناظران در طول تاریخ آمریکا برای کمتر دولت جدیدی در کاخ سفید پیش آمده است.

ترامپ و اعضای مهم و کلیدی کابینه او آشکارا لحنی تند علیه جمهوری اسلامی ایران داشته و دارند و رییس جمهور آمریکا در جریان کارزار انتخاباتی خود بارها و بارها با انتقاد از سیاست دولت باراک اوباما در قبال ایران – به ویژه درباره برجام – از بازنگری در این سیاست ها و سخت تر شدن موضع دولت خود در قبال جمهوری اسلامی ایران سخن گفته است.

ترامپ و اعضای اصلی کابینه او لحن تند خود علیه ایران را در 3 ماهه نخست دولت جدید آمریکا همچنان حفظ کرده اند و حالا این سوال بیش از پیش در ذهن ناظران مسایل ایران و امریکا به وجود آمده که قدم و یا قدم های احتمالی او علیه جمهوری اسلامی چه خواهد بود؟

ترامپ و اعضای اصلی کابینه او در 3 ماه گذشته به جز رجزخوانی و تند کردن لحن آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران اقدام مستقیم دیگری برای تغییر رویکرد دولت آمریکا در قبال ایران نداشته اند؛ هر چند که در این مدت 3 ماهه برخی کارهای نمادین از جمله ملاقات های دیپلماتیک با برخی سران منطقه و ایراد برخی سخنان تند علیه ایران داشته اند.

این در حالی است که دولت جدید آمریکا در همین مدت علیه دو کشور سوریه و کره شمالی به طور مشخص اقدامات خاص نظامی و تحرکات ملموس نظامی به مورد اجرا گذاشته است. ترامپ 3 هفته پیش دستور حمله موشکی آمریکا به پایگاه هوایی الشعیرات سوریه را داد و در مقابل آزمایش های موشکی کره شمالی دستور عزیمت ناوگان جنگی آمریکا به بنادر کره جنوبی را صادر کرده و اخیرا نیز اقدام به نصب سیستم دفاع ضد موشکی " تاد" (THAAD) در کره جنوبی کرده است.

اما اقدام ترامپ علیه جمهوری اسلامی ایران تا کنون از حوزه حرف و شعار جلوتر نرفته و رییس جمهور جدید آمریکا در قبال ایران پا از وادی " خط و نشان " فراتر نگذاشته است.

ترامپ برای تغییر رویکرد دولت سابق آمریکا علیه ایران و نیز انجام اقدامات عملی علیه جمهوری اسلامی چه گزینه هایی دارد؟

- تشکیل یک ناتوی منطقه ای از نیروهای نظامی کشورهای عربی  - و حتی غیر عربی نظیر ترکیه و اسراییل – علیه جمهوری اسلامی و متحدان منطقه ای اش و فروش بیشتر انواع و اقسام تسلیحات پیشرفته و مدرن به کشورهای رقیب ایران در منطقه یکی از گزینه های دولت ترامپ علیه جمهوری اسلامی ایران است.

- گزینه دیگر رییس جمهور آمریکا تشدید تحریم های ایران است که این امر البته به گفته رییس جمهوریخواه کمیته روابط خارجی سنای آمریکا منوط به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم در ایران شده است. به بیانی دیگر، دونالد ترامپ و جمهوریخواهان کنگره برای برداشتن این گام منتظر رصد تحولات سیاسی داخلی در ایران هستند. رواضح است که تغییر دولت در ایران و به روی کار آمدن دولتی با رویکرد سخت تر علیه آمریکا، تشدید تحریم ها علیه ایران را تسریع خواهد کرد.

- گزینه دیگر ترامپ در برابر ایران ایجاد تنش های نظامی با نیروهای سپاه پاسداران در منطقه خلیج فارس است. ناوگان آمریکا در منطقه می توانند با قایق های گشت زنی سپاه در خلیج فارس "سرشاخ" شوند و از نظر ترامپ این اقدام می تواند پیامی صریح به جمهوری اسلامی ایران باشد. هر چند که به باور بسیاری از ناظران انجام هرگونه ماجراجویی نظامی در این سطح در خلیج فارس یا تنگه هرمز با توجه به قابلیت های نظامی ایران می تواند خطر بالایی ایجاد کرده و به گسترش سریع جبهه درگیری بینجامد؛ با این حال اما، زدن ضربات نظامی  کنترل شده به نیروهای نظامی ایران در منطقه می تواند یکی از گزینه های رییس جمهور جدید آمریکا به حساب آید.

- ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی یک بار وعده پاره کردن برجام را داد اما از تکرار این سخن پرهیز کرد اما بارها و بارها چه در دوران کارزار انتخاباتی و چه پس از آن از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به شدت انتقاد کرده و این توافق را بدترین توافق در تاریخ دیپلماسی آمریکا دانسته است. با این حال گزارش  فصلی هفته گذشته وزیر امور خارجه آمریکا به کنگره درباره نحوه پای بندی جمهوری اسلامی ایران به برجام حاوی این نکته بود که دولت جدید آمریکا حتی اگر به "اکراه" باشد  بر پای بند بودن جمهوری اسلامی به اجرای برجام مهر تایید زده است.

با وجودی که در صورت تداوم پای بندی همه طرف ها به مفاد توافق هسته ای ، لغو این توافق برای دستگاه سیاست خارجی آمریکا هزینه های زیادی خواهد داشت؛ اما همان طور که "رکس تیلرسون" وزیر امور خارجه آمریکا در نامه هفته گذشته خود به کنگره  آمریکا مورد تاکید قرار داده؛ بازنگری در برجام  یکی از گزینه های در دست بررسی دولت جدید آمریکاست و ترامپ تیم هایی را در وزارت خزانه داری و خارجه آمریکا مامور بررسی راه های قانونی این اقدام کرده است.

نکته دیگر اینکه اجرای برجام می تواند با دیگر اقدامات ایذایی آمریکا علیه ایران از جمله تحرکات نظامی و تشدید تحریم ها مورد خطر قرار گرفته و متوقف شود. با وجودی که به نظر می رسد جمهوری اسلامی ایران استراتژی خود را بر مبنای اجرای برجام قرار داده اما تشدید فشارهای دیپلماتیک و تحریمی آمریکا را اقدامی تحریک آمیز و خلاف "روح برجام" تلقی کرده و ممکن است دست به" مقابله به مثل "بزند و در این صورت تداوم اجرای برجام به طور جدی در معرض خطر خواهد بود و دولت آمریکا می تواند با تفسیرهای به رای از مفاد برجام،  گناه لغو آن را به گردن جمهوری اسلامی ایران بیندازد.

- تشدید فشارها به جمهوری اسلامی در مناطقی چون یمن و سوریه و عراق و لبنان از دیگر گزینه های ترامپ است. رییس جمهور جدید آمریکا با تداوم و تشدید حمایت از برخی گروه ها و کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی، اردن، امارات، بحرین ، قطر و ترکیه می تواند موقعیت "محور مقاومت" مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران در منطقه را تحت ضربات سنگین تری قرار داده و هزینه های بیشتری بر دستگاه سیاست خارجی  و متحدان جمهوری اسلامی ایران از جمله دولت سوریه و حزب الله لبنان تحمیل کند.

- انجام حرکات ایذایی نظامی از جمله ایجاد اخلال در انجام آزمایش های موشکی جمهوری اسلامی ایران از دیگر موارد و گزینه های احتمالی دولت ترامپ است. ترامپ و اعضای ارشد دولت آمریکا بارها نسبت به انجام آزمایش های موشکی سپاه پاسداران هشدار داده و مدعی اند انجام این آزمایش ها مغایر با قطعنامه 2231 شورای امنیت ملل متحد در نهی توسعه هر گونه موشک های برد بلند بالستیک تا یک دهه آینده است.

جمهوری اسلامی ایران اما تفسیر دیگری از این قطعنامه شورای امنیت دارد و معتقد است این قطعنامه، آزمایش موشک های بالستیک دارای قابلیت حمل کلاهک های هسته ای را نهی کرده و با توجه به اینکه ایران اساسا برنامه ای برای ساخت و توسعه کلاهک ای هسته ای ندارد و برنامه هسته ای صلح آمیز هسته ای ایران با توافق هسته ای تحت سازوکارهای نظارتی کامل تری قرار گرفته ، این مساله از اساس منتفی است و شامل آزمایش موشک های متعارف ایران که در چارچوب دکترین دفاعی جمهوری اسلامی جایگاه خاصی دارد، نمی شود.

اختلاف جمهوری اسلامی ایران با آمریکا بر سر تفسیر قطعنامه 2231 شورای امنیت همچنان پابرجاست و از این رو دولت ترامپ خود را در برابر انجام آزمایش موشک های دوربرد  جمهوری اسلامی ایران ، مستحق واکنش می بیند؛ هر چند که این اقدام آمریکا نیز مشابه  اقدامات احتمالی نظامی علیه واحدهای دریایی ایران در خلیج فارس می تواند بسیار خطرناک  بوده و هزینه سنگینی را بر دو طرف و حتی کل منطقه تحمیل کند.

- اقدام دیگر ترامپ می تواند ایجاد ائتلافی از بانک های بزرگ بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران باشد تا با وجود عدم منع قانونی از مراوده مالی و بانکی با ایران، این بانک ها به دلیل هراس از جریمه های کلان نظام مالی آمریکا از انجام هر گونه مراوده و دادوستد با ایران بپرهیزند و این مساله می تواند هزینه های سنگینی را به اقتصاد در حال رشد ایران داشته باشد.

جمهوری اسلامی ایران هم اینک نیز از سنگ اندازی دولت آمریکا در این زمینه شکایت دارد و معتقد است یکی از دلایل اصلی امتناع بانک های بزرگ دنیا از"فاینانس مالی" پروژه های بزرگ سرمایه گذاری در ایران، فشارهای آشکار و نهان و لابیگری در پس پرده نهادهای دولتی آمریکاست.

دولت ترامپ در هفته ها و ماه های آینده به احتمال زیاد گزینه های  بالا را برای مواجهه با ایران سبک و سنگین خواهد کرد؛ برخی از این گزینه ها بسیار خطرناک بوده و حتی امکان وقوع یک درگیری منطقه ای خسارت بار را در درون خود دارند و برخی دیگر نیز ممکن است با واکنش های متقابل ایران ، تداوم اجرایی شدن توافق هسته ای را به خطر بیندازند.

دولت ترامپ تا کنون  - در 96 روز نخست از روی کار آمدن خود - به جز تندتر کردن لحن خود علیه جمهوری اسلامی دست به اقداماتی عملی برای تشدید فشار و حتی مواجهه با ایران نزده است و این در حالی است که رییس جمهور جدید آمریکا در مقابل دو کشور دیگر یعنی سوریه و کره شمالی به طور آشکار اقدام به حمله و یا ماجراجویی های نظامی کرده است.