تصویر آینده رابطه با دنیا بدون روحانی و ظریف

هرچه نامش را بگذاریم نتیجه اش بهتر از کاغذ پاره‌های تصویب شده یکی پس از دیگری در سازمان ملل بود، نتیجه ای مثل تحفه ای به نام برجام که برای ایران به ارمغان آورد. گشایش‌های سیاسی و بین المللی رخ داد و دروازه‌های گفتگو به روی جهان غرب باز شد. اتفاقاتی در این چهارسال درعرصه سیاست خارجه روی داد که در این چهار دهه انقلاب در خواب هم نمی‌دیدیم. 

چه کسی فکرش را می کرد روزی روزگاری وزرای خارجه دو کشور ایران و آمریکا پشت یک میز بنشینند و باهم مذاکره کنند... در هر حال با تحقق برجام، رابطه های تجاری با کشورها از سر گرفته شد و تعامل و مذاکره جایش را به تهدید و تقابل داد. هر چند دراین دوران بودند کسانی که با اعمالی مثل حمله به سفارت عربستان، تلاش داشتند تا دیپلماسی مذاکره دولت را تحت‌الشعاع قرار داده و آن را تخریب کنند. مخالفین دولت حتی از کلام صلح جویانه حسن روحانی و تیم وزارت خارجه اش بارها بانام دیپلماسی التماسی یادکردند؛ تا به جای تشویق به نکوهش رابطه متمدنانه با غرب و شرق بپردازند. اما روحانی راه خودش را رفت. راهی که کامیابی هایی داشت. 

کامیابی‌ها تا جایی رسیده که حتی قرار است اتفاقاتی در رابطه بین ایران و کانادا بعد از پنج سال پیش‌بیاید. بنا بر اعلام یک مقام آگاه، یکی از مقامات وزارت خارجه کانادا در هفته جاری به ایران سفر می کند.این نخستین بار است که پس از دولت هارپر که سفارت کانادا در ایران بسته شد، یک مقام کانادایی به ایران سفر خواهد کرد. 

اما جالب آنجاست که دیدار این مقام کانادایی از ایران تنها چند روز پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران انجام می‌شود. به گفته منابع آگاه این سفر نشانه‌ای از آن است که کانادا خواستار از سرگیری روابط با ایران است، اگرچه پیشرفت جدی برای بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور ایجاد نشده است.

یاد آن روزها 

اینکه کانادا تنها چند روز قبل ازانتخابات و اواخر دولت روحانی را برای این ملاقات برگزیده است تنها یک معنا می تواند داشته باشد؛ جاستین ترودو به برقراری یک رابطه در دولت روحانی! بیشتر امیدوار است تا برقراری یک رابطه با دولت های دیگردرایران.برای همین قبل از هر تغییری در کشور ما، با عجله دست به کار شده است. 

سفر این مقام کانادایی اساسا ما را با یک پرسش بزرگ مواجه می کند و آن اینکه اگر به جای دولت روحانی دولت دیگری از جنس اصولگرایان فعلی بر سر کار بیاید چه به روز همه آن تعاملات خارجی و تغییر و تحولات پسابرجامی که در شرف اتفاق بود، خواهد آمد. 

مطمئنا دولت جاستین تردوی کانادا، یقین داشت جنس دولت روحانی با جنس کسانی که به سفارتخانه‌های انگلیس و عربستان یورش بردند فرق دارد. او می داند این دولت هرگز از درتایید این اعمال برنیامده است و صدالبته در مقابل این اقدامات ایستاده است. از همین رو کانادا، حسن روحانی و ظریف را برای شروع و یا بهبود یک رابطه، امین‌تر از بقیه می‌داند.

و مطمئنا این نگاهی خواهد بود که سایر کشورها نیز به این دولت خواهند داشت. شاید بسیاری از شرکت‌ها و کمپانی های خارجی نیز که فعالیت‌های خود درایران را از سر گرفته اند به امید دولت امید رهسپارایران شده باشند ودرغیر اینصورت بساط‌شان را ناامیدانه از کشور جمع خواهند کرد. 

***

سرنوشت شرکت‌های خارجی 

اینکه اگر دولت روحانی نتواند به سر منزل مقصود برسد و میدان رقابت را به رقیب بد عنقش در سال 96 واگذار کند در عرصه سیاست خارجه و تعاملات ایران با کشورها و همین طورفعالیت شرکت های خارجه چه پیش خواهدآمد، سوالی است که علی خرم نماینده سابق ایران در سازمان ملل اینگونه به آفتاب یزد پاسخ می دهد : "اجازه بدهید ابتدا از سفر یک مقام کانادایی در این روزها به ایران شروع کنیم. دولت کانادا با توجه به آنچه که هم اکنون اتفاق می‌افتد، تصمیم می‌گیرد. در حال حاضر برای آنها دولت روحانی یک دولت آزاداندیش و دموکرات نسبت به دولت‌ سابق ایران به شمار می‌رود. بنابراین آنها می‌توانند از این طریق مردم کشور خود را قانع کنند که برای شروع روابط زمانی را انتخاب کرده‌اند که یک دولت متفاوت و اهل تعامل درایران 

بر سر کار است. مطمئنا اگر دولت کانادا می‌خواست تا این رابطه را با دولتی مثل دولت احمدی نژاد از سر بگیرد دچار مشکل می‌شد،چون مردم آن کشور این عمل را نمی‌پذیرفتند. حضور این مقام کانادایی نیز برای آن است تا شروع مذاکرات از زمان روحانی کلید بخورد. "وی اضافه کرد: "در حال حاضر فرض تمام دولت‌های خارجی، آن است که دولت روحانی تداوم می‌یابد، اگردر واقعیت چنین اتفاقی افتاد که خوشحال خواهند شد وگرنه از این زاویه به جریان نگاه خواهندکرد که دولت جدید نمی‌تواند همه تعهدات دولت روحانی را نادیده بگیرد. البته هرچند تعهدات کشورها بر سر جایش می‌ماند اما ممکن است با تغییر دولت روحانی و بغرنج شدن اوضاع هر اقدامی توجیه بین‌المللی داشته باشد." 

وی افزود: "اما من فکر می‌کنم هر نامزدی تا بر سر کارنیامده شعارهای زیادی سر می‌دهد اما اگر دولتی بر سر کار آمد واقعیات به او دیکته می‌کند که نظرات خودش را مطابق با جامعه بین‌المللی کند. موضوعی که نشان می‌دهد دولت‌هایی به غیر از دولت روحانی خیلی هم نمی‌توانند سر خود عمل کنند. "وی ادامه داد:" البته باید از سوی دیگر به این نکته که دولت‌های خارجی مقابل ایران هم چه دولت هایی خواهند بود و یا چه تغییراتی در آنها رخ می‌دهد نیز توجه کنیم. شاید اگر حتی در زمان احمدی نژاد نیز رئیس‌جمهور کانادا "ترودو"بود، او دست به قطع رابطه با ایران نمی‌زد و آن دولت تندروی کانادایی قبل از او بود که باعث قطع این رابطه شد." وی اما درارتباط با سرنوشت شرکت های خارجی در ایران گفت:" سرنوشت شرکت‌های خارجی پس از دولت روحانی با موضوع رفتار و تعامل دولت های خارجی پس از روحانی، متفاوت است. قراردادهای شرکت‌ها به نحوی است که اگر این قرارداد به هر دلیلی از سوی ایران به هم بخورد، کشورما وادار به پرداخت خسارت شود تا اینطورنباشد که یک دولت نسبت به قرارداد یک شرکت پشیمان شود و فورا آن را لغو کند."خرم ادامه داد:"اما مسلما اگر دولت روحانی تغییر کند برای مدتی شاهد تعلل و تغییر درتعاملات بین‌الملل آن هم به صورت یک شوک خواهیم بود، اگر دو دولت یا یک شرکت و یک دولت قرارهایی بگذارند و به یکباره دولت طرف قرارداد زودتر از وقت موعود تغییر کند، مطمئنا به طرف مقابل شوک وارد خواهد شد. "

***

نگران باشیم اگر... 

حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین‌الملل هم در این باره به آفتاب یزد گفت: "سیاست خارجه یک کشور ادامه سیاست داخلی است و اگر یک رئیس‌جمهور بر روی کار بیاید که آرایی بالاآورده باشد، با قدرت بیشتری می‌تواند در عرصه سیاست خارجه گام بردارد. "وی افزود:" یک رئیس‌جمهور باید اهل تعامل و گفتگو با دنیا باشد، این تعامل و گفتگو به معنای اقدام علیه منافع ملی نیست بلکه به معنای حفظ منافع ملی است، رئیس‌جمهور آینده ایران هرکسی باشد باید آرای بالایی داشته و سیاست مبتنی بر تعامل برگزیند تا بتواند در عرصه بین‌الملل کار کند."بهشتی پور درباره اینکه اگر روحانی در سال 96 رای نیاورد چه اتفاقی می‌افتد، پاسخ داد:" بستگی به آن دارد که آن فرد چه کسی باشد و با چه میزان رای به ریاست‌جمهوری رسیده است. اگر او مثل حسن روحانی طرفدار تعامل بوده و بخواهد منافع ایران را درنظر بگیرد می توان امیدوار بود تعاملات سیاسی در عرصه بین‌المللی را حفظ کند اما اگر اهل تقابل و شعار دادن باشد و به زبان روز دنیا نتواند صحبت کند باید نگران تغییر حسن روحانی در سال 96 بود."وی ادامه داد:"مطمئن باشید که سایر کشورها نسبت به تک تک نامزدهای ایران تحلیل داشته و آنها را بررسی کرده و رفتار با ایران را متناسب با وضعیت ایران و هریک ازاین نامزدها تعیین می کنند، این ملت ایران هستند که باید به کسی رای دهند که بتواند منافع ایران را از طریق تعامل و گفتگو با دنیا تامین کند وگرنه کشورهای بین المللی هریک خودشان نسبت به دولتی که بر سر کار می‌آید موضعگیری شان را تنظیم خواهند کرد."

روحانی به روی کار نیاید دیپلماسی معلق می ماند 

فریدون مجلسی=دیپلمات سابق ایران

بی گمان آنچه باعث شده تا روابط ایران و کانادا به سمت بهبود پیش برود تا جایی که یک مقام کانادایی در این هفته به ایران بیاید، استقرار تفکر حاکم بر دولت ایران است. کانادایی‌ها اکنون با دولتی مواجه هستند که رفتاری که با سفارت عربستان و انگلیس شد را محکوم می‌کند، برجام را به ثمر می‌نشاند و از تعامل و مذاکره سخن می گوید. همین شرایط است که به کانادا این روحیه را می دهد تا دست از برخی لجاجت‌ها بکشد، به خصوص که مردم کانادا نیز اکنون افراطیون را کنار زده و کسی مثل جاستین ترودو را به روی کار آورده اند، از طرفی دو جوان ایرانی الاصل به مجلس کانادا راه یافته اند. به همراه آنها یک خانم فارسی زبان که در ایران بزرگ شده است و تعلق دوگانه‌ای به ایران و افغانستان دارد و اکنون سمت وزارت گرفته است را هم اضافه کنید. همه اینها باعث شده تا اکنون در زمان دولت روحانی یک مقام کانادایی قصد آمدن به ایران کند. مطمئنا دولت کانادا حساب جدی بر روی وضعیت فعلی ایران کرده‌است.

اما نه تنها کانادا بلکه همه کشورها به طور ویژه‌ای بر روی دولت روحانی و برجام حساب باز کرده‌اند. به همین دلیل انتقاداتی که گروههای مخالف روحانی در داخل ایران علیه برجام می‌کنند، قطعا درنگاه این کشورهای خارجی نسبت به دولتهای غیراز آقای روحانی تاثیرگذار است. این کشورها وقتی ببینند دولت حامی برجام بر سر کار نیامده است، دچار تردید خواهند شد و از همین رو روابط کشورها با ایران معلق خواهدشد تا ببینند صحبت‌های مخالفین روحانی علیه برجام شعار بوده است و یا اینکه آنها (مخالفین روحانی) به طور جد شیوه انزوایی کره‌شمالی را 

در پیش گرفته‌اند. با توجه به هریک از این رفتارها از سوی دولت اصولگرا، آنها در ارتباط با ایران تصمیم گیری خواهند کرد. اما انعطاف و اعتدال در دولت فعلی است و اگر چنانچه نتیجه انتخابات به‌نفع وضعیت موجود و دولت روحانی نباشد قطعا روابط خارجی ما را تحت‌الشعاع قرار داده و آن را بسیار کند خواهد کرد.

حتی اگر آن نامزد اصولگرا پس از رئیس جمهور شدنش، علیه برجام اقدامی نکند، باز هم دچار برخی مشکلات خواهیم شد. چون دولت‌ ایران باید بدون واهمه از تعامل و مذاکره با تمام کشورها سخن بگوید درحالی که نامزدهای رقیب روحانی بین کشورها و تعامل با آنها تفاوت قائل می‌شوند.