توجیه اقتصادی؛ آخرین دلیل فیلتر تماس صوتی تلگرام

در حالی که از فروردین ماه سال جاری، اخباری مبنی بر ارائه تماس صوتی تلگرام منتشر شده بود، از همان زمان موانعی که در صورت متضرر شدن اپراتورها برای گشودن راه این سرویس به ایران وجود دارد، موجب شد اما و اگرهایی درباره راه‌اندازی این سرویس تلگرام در کشور به گوش برسد.

همان زمان وزیر ارتباطات اظهار کرد: سیاست ما همواره این بوده که خدماتی که مورد نیاز مردم است و به لحاظ اقتصادی لطمه‌ای به کار دیگران نمی‌زند را آزاد بگذاریم. خدماتی مانند تماس صوتی از طریق شبکه‌هایی که اپراتورها در آن‌جا سرمایه‌گذاری کرده‌اند ارائه می‌شود، یعنی اگر اپراتورها راضی به ارائه خدمات نباشند ارائه این سرویس‌ها با مشکل روبرو می‌شود. ما اجازه داده‌ایم اپراتورها بررسی کنند که سرویس‌های جدید تلگرام چه تاثیری بر وضعیت اقتصادی آنها می‌گذارد. ما دنبال اقدامی هستیم که هم مردم راضی باشند و هم اپراتورها، البته ما نمی‌توانیم اپراتورها را اجبار کنیم که صوت را سرویس کنند.

تماس صوتی که نیامده فیلتر شد

چند روز پس از ارائه‌ی تماس صوتی در ایران، این قابلیت با اختلال مواجه شد که محمدرضا فرنقی‌زاد -مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناور ی اطلاعات- درباره این موضوع اظهار کرد: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هیچ محدودیت و فیلترینگی برای تماس صوتی تلگرام اعمال نکرده است. اما اپراتورها و ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی ثابت و همراه در ارائه‌ی سرویس‌های خود مختار هستند.

از طرف دیگر اپراتورها اعلام کردند بحث فیلترینگ از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت و کمیته تعیین مصادیق فیلترینگ پیگیری می‌شود و اپراتورها نقشی در اختلال ایجاد شده در تماس صوتی پیام رسان تلگرام ندارند. پس از آن، واعظی اظهار کرد: حدود یک ماه است که مسئولان تلگرام به دنبال راه‌اندازی تماس صوتی این شبکه در ایران هستند که در این خصوص دیدگاه‌های مختلفی از جانب اپراتورها در کشور وجود داشت. در حال حاضر نیز این سرویس با حکم قضایی که به اپراتورها ابلاغ شده، مسدود شده است.

تماس صوتی؛ خلاف امنیت کشور

دادستان کل کشور نیز چند روز پس از آن درباره فیلتر تماس صوتی تلگرام گفت: مایل نیستیم یک‌سری امکانات و یا احیانا چیزهایی که قابل استفاده عموم است، محدود شود ولی برای ما در سراسر کشور آنچه که خیلی مهم است بحث امنیت کشور است. سیستم تماس صوتی بررسی‌ شد و تمام دستگاه‌های اطلاعاتی، امنیتی و انتظامی عنوان کردند که این سیستم به دلایلی خلاف امنیت کشور است. بنابراین مقرر شد که در شورای عالی فضای مجازی مطرح شود که در آنجا نیز به دلایلی تصمیمی بر بسته شدن آن گرفته نشد.

اما اخیرا ابوالحسن فیروزآبادی -رئیس مرکز ملی فضای مجازی- با بیان اینکه تماس صوتی تلگرام کسب‌وکار اپراتورها را دچار مشکل می‌کرد، گفت: تلگرام علی‌رغم فراگیری در ایران نسبت به سایر پیام‌رسان‌ها، هنوز نماینده رسمی در ایران ندارد و با توجیه مسائل اقتصادی نمی‌توان امکان ارائه خدماتی را به آن داد که اپراتورها در داخل با پرداخت مالیات ارائه می‌کنند.

وی همچنین در پاسخ به اینکه با وجود قابلیت تماس صوتی و حتی تصویری برای سایر پیام‌رسان‌ها، چرا مسدودیت تنها برای تلگرام اعمال شده، گفت: تلگرام ویژگی فراگیری بیشتری را نسبت به ‌آنها دارد و تقریبا همه شهروندان کشور را تحت پوشش قرار داده و جمعیت فعال در فضای مجازی همه عضو تلگرام هستند. بنابراین وقتی قابلیتی در آن برقرار باشد که در اقتصاد ملی با حجم بالا، تاثیر زیادی دارد، نمی‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت بود.

مسدودیت تماس صوتی روی پیام‌رسان‌های فراگیر

فیروزآبادی با بیان اینکه در اکثر کشورهای دنیا قابلیت تماس را روی شبکه‌های پیام‌رسان فراگیر می‌بندند، تصریح کرد: این مسدودیت به این علت است که اقتصاد اپراتورها را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. در حال حاضر در کشورهای حاشیه خلیج فارس که پهنای باند ۲۰ مگابیت و ۵۰ مگابیت بر ثانیه در اختیار شهروندانشان قرار می‌دهند، مانند امارات و عربستان سعودی نیز این قابلیت‌ها بسته شده و در بعضی از کشورهای اروپا نیز به همین نحو است.

دبیر شورای عالی فضای مجازی همچنین با اشاره به مالیات حدود ۵۰۰۰ میلیارد تومانی که اپراتورها در سال می‌پردازند، در حالی که تلگرام هنوز خود را در ایران ثبت نکرده، اظهار کرد: در حال حاضر تجارت صوتی در کشور نزدیک به ۱۴ هزار میلیارد تومان است. البته قرار ما بر ممنوعیت صوت در تلگرام نبوده است، اما این اقدامی است که اپراتورها درخواست داده و تصمیم بر آن شد تا فعلا از آن جلوگیری شود. بنابراین زمانی که اپراتورها به دلیل مسائل اقتصادی به این کار اقدام کردند، ما هم با آنها مخالفتی نکردیم.

در نهایت به نظر می‌رسد با توجه به مالیاتی که اپراتورها در سال به دولت می‌پردازند و با خدماتی که ارائه می‌دهند باید هزینه خود را به دست آورند، ارائه این خدمات توسط پیام‌رسانی مانند تلگرام که در ایران نماینده رسمی ندارد، از لحاظ اقتصادی توجیه‌پذیر نبوده و اقدام مسدود کردن سرویس صوتی به درخواست اپراتورها انجام شده است.