ده فضاپیما فورانی خورشیدی را ره‌گیری کردند

به گزارش مجله نجوم به نقل از وبگاه phys.org، ده فضاپیما که همگی متعلق به سازمان هوافضای ایالات متحده (ناسا) یا سازمان فضایی اروپا (اسا) هستند فورانی خورشیدی را که در ۲۲ مهر ۱۳۹۳ رخ داده بود ره‌گیری و داده‌هایی از آن ثبت کردند. اکنون نتایج تحلیل داده‌های ثبت‌شدۀ این فضاپیماها در مقاله‌ای منتشر شده است. نزدیک‌ترین فضاپیما به خورشید که این فوران را ثبت کرد فضاپیمای ونوس اکسپرس است که به دور سیارۀ زهره می‌گردد. فضاپیمای استریو-آ (Stereo-A) که برای بررسی خورشید در مداری بین مدار زهره و زمین به دور خورشید می‌گردد نیز در مسیر عبور ذرات حاصل از این فوران بود. سیارۀ زمین در مسیر ذرات این فوران خورشیدی نبود، اما تعدادی از فضاپیماهایی که در نزدیکی زمین به بررسی خورشید می‌پردازند مانند تلسکوپ سوهو، رصدخانۀ دینامیکی خورشید و فضاپیمای پروبا-۲ (Proba-2) تصاویر این فوران را ثبت کرده‌اند.

چهار فضاپیما در مریخ نیز این فوران را پنج روز بعد در ۲۷ مهر ثبت کردند؛ فضاپیمای ادیسه، فضاپیمای ماون (MAVEN) و فضاپیمای مارس اکسپرس که به دور سیارۀ سرخ می‌گردند و مریخ‌نورد کیوریاسیتی که روی سطح مریخ به کاوش این سیاره می‌پردازد. این فضاپیماها هم‌زمان با رسیدن ذرات این فوران به مریخ کاهشی ۲۰ درصدی در پرتوهای کیهانی ثبت کردند که برای ۳۵ ساعت ادامه داشت. در آن هنگام دنباله‌داری از نزدیکی خورشید عبور می‌کرد و قرار بود این فضاپیماها به بررسی اثر آن دنباله‌دار بپردازند اما در عوض اثرات این فوران خورشیدی را ثبت کردند. همچنین، فضاپیمای رزتا که در آن زمان به بررسی دنباله‌دار ۶۷پی/چوریوموف-گراسیمنکو مشغول بود کاهشی ۱۷ درصدی را در پرتوهای کیهانی برای مدت ۶۰ ساعت ثبت کرد. فضاپیمای کاسینی در گردش به دور زحل نیز کاهش ضعیف‌تری را در پرتوهای کیهانی برای مدت چهار روز ثبت کرد. فشار ذرات حاصل از فوران خورشیدی باعث می‌شود که ذرات پرتوهای کیهانی پس‌زده شوند و ثبت آن‌ها کاهش یابد. فضاپیمای نیوهرایزنز که آن زمان هنوز در مسیر خود به سمت پلوتو بود و همچنین فضاپیمای ویجر-۲ نیز شواهدی را از این فوران ثبت کردند.

نتایج ثبت‌شده نشان می‌دهد سرعت ذرات خارج‌ شده از تاج خورشید که در ابتدا به هزار کیلومتر بر ثانیه می‌رسیده در هنگام رسیدن به مریخ به ۶۴۷، در محل زحل به ۵۰۰ و در محل حضور نیوهرایزنز به ۴۵۰  کیلومتر بر ثانیه کاهش پیدا کرده است. ذرات فوران تا در ۲۵ اسفند به فضاپیمای ویجر-۲ در دوردست‌های منظومۀ شمسی برسند بیش از پنج ماه در راه بودند. ویدئویی که نشان دهندۀ تاریخ رسیدن ذرات حاصل از فوران و سرعت آن‌ها در محل هریک از ده فضاپیماست را می‌توانید روی وبگاه سازمان فضایی اروپا مشاهده کنید.