نیویورک‌تایمز گزارش داد: موضع متفاوت آژانس با آمریکا درباره پایبندی ایران به برجام
به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان؛ روزنامه «نیویورک‌تایمز» نوشت گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با رویکرد‌های دولت آمریکا در خصوص برجام در تضاد است.
این روزنامه در گزارشی نوشت: بازرسان هسته‌ای بین‌المللی سبب پیچیده شدن تلاش‌های دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، برای یافتن شواهدی درباره نقض توافق هسته‌ای دو ساله (برجام) در ایران شدند. این بازرسان روز پنجشنبه اعلام کردند جدیدترین بازرسی‌ها سبب کشف شواهدی در این باره نشده است که ایران در حال نقض مفاد توافق هسته‌ای است.
این در حالی است که ترامپ تمایل خود را برای برچیدن توافق هسته‌ای، حتی زمانی که با مخالفت شمار زیادی از مقامات بلندپایه امنیت ملی خود مواجه شد پنهان نکرده است؛ اما گزارش‌های منتشر شده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سبب دشوارتر شدن بحث در این باره شده‌اند که ایران در حال نقض توافق هسته‌ای است.
جدیدترین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی درست یک هفته پس از آن منتشر شد که ترامپ نیکی هیلی، سفیر خود در سازمان ملل متحد، را برای دیدار با مقامات بلندپایه آژانس به وین فرستاد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مسئول بازرسی و نظارت بر روند پایبندی ایران به مفاد توافق هسته‌ای است.
نیویورک‌تایمز در ادامه نوشت: هیلی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را برای در پیش گرفتن رویکردی تهاجمی‌تر تحت فشار قرار داد و برخی از مقامات دولت آمریکا اعلام کرده‌اند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید خواستار دسترسی به یک سری از سایت‌های نظامی ایران شود، اما بر اساس توافق هسته‌ای، آژانس تنها در زمانی می‌تواند چنین کاری انجام دهد که یک ظن و دلیل منطقی در این باره داشته باشد که ایران در حال انجام دادن فعالیت‌های غیرقانونی مرتبط با برنامه هسته‌ای در این سایت‌هاست.
به گفته مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و آمریکایی، تاکنون آمریکا فهرست مکان‌های مظنون در ایران را به آژانس ارائه نکرده است.
هیلی -که در واشنگتن از او به عنوان نامزد پیشرو برای تکیه زدن بر سمت وزارت امور خارجه در صورت استعفای رکس تیلرسون در اواخر امسال یا سال آینده یاد می‌شود- روز پنجشنبه درباره یافته‌های موجود در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اظهار نظر نکرد. اما او با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد دولت آمریکا خواستار پیشبرد روند انجام شدن هر چه بیشتر بازرسی‌ها خواهد شد. این در حالی است که ایران چند روز پیش اعلام کرد ورود به سایت‌های نظامی‌اش ممنوع است.
هیلی گفت: «اگر بازرسی‌ها از سایت‌های نظامی ایران همان گونه که این کشور می‌گوید یک رویاست، در آن صورت پایبندی ایران به برجام نیز یک رویاست.»
ایران از گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی استقبال کرد و آن را سند حقانیت خود دانست.
آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارش خود، که هر سه ماه یکبار منتشر می‌شود، اعلام کرد در دومین سالگرد برجام، تهیه و تدارک و سطح غنی‌سازی سوخت اورانیوم از سوی ایران بر اساس محدودیت‌های تعیین شده در توافق هسته‌ای بوده است. در این گزارش همچنین گفته شد سطح آب سنگین در ایران -که از آن در رآکتور‌هایی استفاده می‌شود که می‌توانند پلوتونیوم تولید کنند- نیز در چارچوب محدودیت‌های تعیین شده بوده است.
در ادامه این مطلب آمده است: یافته‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در اختیار کشور‌های عضو آژانس قرار گرفت و سریعا به بیرون درز کرد- قابل پیش‌بینی بود و در حالی که این یافته‌ها از نظر سیاسی کار ترامپ را برای برچیدن توافق هسته‌ای -که او را آن را یک «توافق نامه وحشتناک» توصیف کرد- دشوار کردند، مانع برداشت وی در این باره نمی‌شود که ایران در حال نقض توافق هسته‌ای است.
نیویورک تایمز در ادامه افزود: در حقیقت، ترامپ با چندین گزینه مواجه است که می‌تواند از میان آن‌ها انتخاب کند.
یک گزینه برچیدن توافق موجود و اعلام این موضوع است در حالی که ایران به مفاد توافق هسته‌ای پایبند است؛ اما با تداوم آزمایش‌های موشکی، تأمین مالی گروه‌هایی که آمریکا آن‌ها را «سازمان‌های تروریستی» می‌داند و فعالیت در سوریه و عراق، «روح» توافق هسته‌ای را نقض کرده است. خود توافق تنها درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران است، اما ترامپ اعلام کرده است این توافق برای مهار آنچه او آن را «تهدید فزاینده ایران» نامید، کافی نیست.
اما چندین مشکل درباره این رویکرد وجود دارد. این موضوع سبب باز شدن دست ایران برای تولید اورانیوم یا پلوتونیوم بیشتر می‌شود و به همین دلیل رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا، و اچ آر مک مستر، مشاور امنیت ملی ترامپ، با برچیدن توافق هسته‌ای مخالفت کرده‌اند. علاوه بر این، این اقدام سبب طرد شدن آمریکا می‌شود.
انگلیس، چین، فرانسه، آلمان و روسیه که از دیگر طرف‌های توافق هسته‌ای هستند، همگی با قاطعیت از آن حمایت کرده و هشدار داده‌اند که اگر ترامپ از توافق هسته‌ای کنار بکشد، آمریکا در خصوص این موضوع منزوی خواهد شد.
به گفته برخی مقامات دولت آمریکا، گزینه دیگر اعلام این موضوع است که ایران به توافق هسته‌ای پایبند نیست، اما به روند اجرای توافق ادامه می‌دهد. این اقدام مانع از رأی‌گیری در کنگره برای اعمال مجدد تحریم‌ها می‌شود و احتمالا سبب خنثی شدن یا دست‌کم به تأخیر افتادن روند طرد شدن آمریکا از سوی هم‌پیمانانش می‌شود.
مقامات دولت آمریکا می‌گویند گزینه سوم، اتخاذ رویکردی است که به منزله محکی برای ایران است و واشنگتن انتظار دارد که تهران در اجرای آن ناکام باشد.
این روند که شامل ارائه اطلاعات به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های مرتبط با هسته‌ای -از غنی‌سازی گرفته تا تحقیقات احتمالی بر سر تسلیحات- می‌شود، مبنایی برای درخواست برای انجام بازرسی محسوب می‌شود.
مقامات می‌گویند تاکنون هیچ گونه اطلاعات خاصی ارائه نشده است.
راه‌های دیگری نیز برای تحت فشار قرار دادن هر چه بیشتر برای انجام بازرسی‌ها وجود دارد. دیوید آلبرایت و اولی هاینونن -که هر دو از بازرسان سابق آژانس هستند که به شدت از ایران انتقاد کرده‌اند- در مقاله‌ای که روز پنجشنبه منتشر شد، اعلام کردند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند از مفاد توافق -که می‌توانند سبب انجام شدن بازرسی‌ها در ارتباط با تجهیزات با استفاده دوگانه شوند- استفاده بهتری کند.
آلبرایت و هاینونن در گزارش خود اعلام کردند این روند می‌تواند سبب انجام بازرسی‌های منظم از مکان‌هایی شود که آژانس هم اکنون از آن‌ها بازدید نمی‌کند.
این در حالی است که داریل جی کیمبال، مدیر اجرایی اتحادیه کنترل تسلیحاتی، مستقر در واشنگتن از سخنان هیلی در این باره که ایران ممکن است در حال نقض مفاد توافق هسته‌ای باشد، انتقاد کرد.
او گفت: «لازم نیست آژانس بین المللی انرژی اتمی بدون داشتن دلایل موجه یا تنها برای آزمودن همکاری‌های ایران، به صورت تصادفی از سایت‌های نظامی بازرسی کند. هیلی با تأکید بر این که آژانس در تلاش برای دسترسی به سایت‌های نظامی نامشخص شاید به عنوان بهانه‌ای برای متهم کردن ایران برای همکاری نکردن است، می‌کوشد توانایی آژانس برای همکاری با ایران و دسترسی به سایت‌های کلیدی این کشور را زیر سوال ببرد.»
بر اساس قوانین آمریکا، ترامپ باید هر ۹۰ روز پایبندی ایران را به توافق هسته‌ای مورد ارزیابی قرار دهد و او تاکنون با بی‌میلی، پایبندی ایران را به برجام تأیید کرده است. اما خود ترامپ اعلام کرده است انتظار دارد در ماه اکتبر به این نتیجه برسد که ایران در حال نقض مفاد توافق هسته‌ای است.
ترامپ همچنین ایران را به نقض توافق نامه شورای امنیت سازمان ملل متحد متهم کرده است که سبب اجرایی شدن توافق هسته‌ای شد و از ایران می‌خواهد موشک‌های بالستیک آزمایش نکند. او در واکنش به این اقدام ایران، تحریم‌های جدیدی را بر این کشور وضع کرد. ایرانی‌های این اقدام ترامپ را محکوم کردند و آن را نقض توافق هسته‌ای دانستند.
تحلیل‌گران سیاسی که زمانی بر این باور بودند توافق هسته‌ای احتمالا نجات خواهد یافت، اکنون در این باره خوش‌بینی کمتری دارند.
کلیف کوپچان، رئیس گروه اروپا که در واشنگتن مستقر است، گفت: «دولت ترامپ این توافق را نمی‌خواهد. دولت آمریکا در تلاش برای یافتن راهی برای تأیید نکردن پایبندی ایران به مفاد توافق هسته‌ای طی ماه‌های آینده است؛ و دولت آمریکا احتمالا خواستار بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سایت‌های نظامی ایران در سطحی است که ایران آن را تاب نخواهد آورد. توافق هسته‌ای همچنان با دشواری‌هایی مواجه است.»
