فایننشال تایمز: چه می‌شود اگر ترامپ پایبندی ایران را به برجام تایید نکند؟

به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان؛ پایگاه اینترنتی فایننشال تایمز در گزارشی نوشت: «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا، از توافق هسته ای که به موجب آن برنامه هسته ای ایران را محدود و تحریم ها علیه این کشور را لغو می کند، با عنوان «بدترین توافق تاریخ آمریکا» یاد و تهدید کرد آن را پاره خواهد کرد.

پیش بینی می شود ترامپ در تاریخ 15 اکتبر پایبندی ایران را به توافق هسته ای تایید نکند و اقدامی سخت و شدیدتر را علیه این کشور در پیش بگیرد. این موضوع آمریکا را به خودی خود ناقض توافق هسته ای نمی کند؛ اما آنچه پس از اعلام پایبندی نبودن ایران رخ می دهد، بسیار پیچیده و همانند بمبی آماده انفجار خواهد بود.

چه طرف‌هایی از توافق هسته ای حمایت می کنند؟

توافق هسته ای سال 2015 که از آن با عنوان برجام یاد می شود، یک دستاورد سیاست خارجی در زمان ریاست جمهوری «باراک اوباما» است. چین، فرانسه، روسیه، انگلیس، آلمان و اتحادیه اروپا نیز توافق را امضا کرده و روند اجرایی شدن برجام به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسید. در شرایط کنونی تمام اعضای حاضر در توافق هسته ای در کنار آژانس بین المللی انرژی اتمی، به عنوان زیر مجموعه ای از سازمان ملل، بر این باور هستند که ایران به مفاد برجام پایبند بوده است.

سر رسید 15 اکتبر درباره چه موضوعی است؟

هرگز از کنگره آمریکا خواسته نشد توافق هسته ای با ایران را تصویب کند. احتمالا کنگره حالا در پی ایفای نقشی در این‌باره باشد. قرار شد رئیس جمهور آمریکا هر 90 روز پایبندی ایران را به توافق هسته ای و اینکه برجام مغایرتی با امنیت ملی آمریکا نداشته باشد، تایید کند. در صورتی که این پایبندی تایید نشود، تصمیم گیری های بعدی، به کنگره واگذار خواهد شد. موعد بعدی تایید پایبندی ایران به برجام 15 اکتبر است.

چه اتفاقی رخ خواهد داد اگر 15 اکتبر پایبندی ایران تایید نشود؟

در این صورت کنگره 60 روز مهلت دارد و می تواند با بررسی «تخلفات ایران» در زمینه توافق هسته ای، تحریم های اقتصادی این کشور را به حالت قبل بازگرداند. اگر بار دیگر تحریم های اقتصادی علیه ایران وضع شود، آمریکا در مسیر نقض برجام قدم برداشته است و احتمالا کل توافق را بر هم می زند.

چه کسی از اختیار قانونی برای بازگرداندن تحریم ها برخوردار است؟

به موجب قانون «اینارا» فقط اکثریت رای نمایندگان کنگره می تواند تحریم های ضد ایرانی را به حالت پیش از توافق سال 2015 بازگرداند. هر چند دموکرات ها موافق این کار نیستند؛ آنها تشکیل دهنده اقلیت کنگره و سنا بوده و به همین دلیل فاقد قدرت کافی هستند. سرنوشت این موضوع به دست «کوین مک‌کارتی»، رهبر اکثریت جمهوری خواه مجلس نمایندگان، و «میچ مک‌کانل»، رهبر اکثریت جمهوری خواه سنا، خواهد افتاد. در موارد دارای فوریت، مانند موضوع تحریم های ایران، همین که اکثریت کنگره پس از نهایتا 10 ساعت بحث به نتیجه مشترکی برسند، برای تصویب نهایی آن کافی خواهد بود. با توجه به اینکه از 100 کرسی سنا، 52 کرسی در اختیار جمهوری خواهان است، تصویب قانونی علیه ایران چندان سخت به نظر نمی رسد.

آیا بازگرداندن تحریم ها محتمل است؟

کنگره می گوید در انتظار شنیدن اظهارات ترامپ است؛ اما به نظر می رسد کابینه ترامپ تلاش می کند فشار مضاعفی روی توافق هسته ای اعمال کند، بدون آنکه در ظاهر آمریکا برهم زننده برجام به نظر برسد. کابینه ترامپ نمی تواند به طور مستقیم دخل و تصرفی در لغو برجام داشته باشد، از سوی دیگر شواهد اندکی از کنگره موجود است که نشان دهد به دنبال بازگرداندن تحریم ها هستند. حتی «تام کاتن»، سناتور جمهوری خواه و ضد ایرانی، نیز که به تازگی با ترامپ دیدار کرده است، گفت از رهبر سنا خواسته اقدامی جدی تر علیه ایران انجام دهد؛ اما مایل نیست در گام نخست تحریم ها علیه این کشور بازگردانده شوند.

اگر سنا مایل باشد یک سری جدید تحریم های غیر هسته ای را علیه ایران وضع کند، نیازمند 60 رای اعضا خواهد بود. این بدان معناست که 8 دموکرات نیز باید به تحریم های غیر هسته ای جدید رای مثبت دهند.

کنگره در ماه اوت قانونی را تصویب کرد که به رئیس جمهور آمریکا اختیار می دهد تحریم هایی را علیه ایران وضع کند. ترامپ نیز تهدید کرده است نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست گروه های تروریستی قرار می دهد. اقدامی که به گفته ایران، نقض کننده برجام است.

آیا اروپا به ترامپ کمک می کند تا به توافقی «بهتر» با ایران دست یابد؟

امضاکنندگان توافق هسته ای شامل فرانسه، آلمان و انگلیس در حال لابی کردن با کابینه ترامپ و کنگره آمریکا هستند تا اقدامی در جهت لغو توافق هسته ای انجام ندهند. این کشورها نیز مانند ایران معتقدند توافق هسته ای یک بار امضا شده و دیگر قابل تغییر نیست. اما ممکن است اروپایی ها به فکر کمک به ترامپ باشند. آنها به دنبال تقویت توافق و یا حتی انجام مذاکراتی خارج از چارچوب توافق هستند. انگلیس راه هایی برای محکم کردن توافق پیشنهاد کرده، فرانسه معتقد است باید مذاکرات جدیدی در ارتباط با دوران منقضی شدن توافق هسته ای در سال 2025 آغاز  شود، و حتی متحدان اروپایی آمریکا مایل هستند موارد جدیدی که خارج از توافق هسته ای هستند، مانند آزمایش موشک های بالستیک، نیز مورد توجه قرار گرفته و اقدامی قاطع درباره آنها انجام شود.

البته اروپایی ها نگران منافع تجاری خود در ایران نیز هستند. آنها مایلند مفادی قانونی برای حفاظت از سرمایه های خود در ایران بیابند. توافق هسته ای می تواند حتی در صورت خروج آمریکا از آن، باز هم پابرجا باقی بماند.

آیا آمریکا هیچ طرح جایگزین دیگری در اختیار دارد؟

به موجب برجام، هر عضو دائم شورای امنیت می تواند از حق وتوی خود برای بازگرداندن تحریم های هسته ای ایران استفاده کند، البته فقط زمانیکه ثابت شود ایران به مفاد توافق پایبند نبوده است. همین موضوع نیز یکی دیگر از موارد تهدید کننده حفظ برجام است.

ایران چه خواهد کرد؟

ایران از اروپایی ها می خواهد به توافق پایبند باقی بمانند، درخواستی که ممکن است میان اروپا و آمریکا اختلاف نظر ایجاد کند. اگر آمریکا تحریم ها را به حالت قبل بازگرداند، احتمالا ایران نیز از توافق خارج خواهد شد. پایبندی ایران به برجام دیگر برای این کشور هیچ سودی نخواهد داشت و ممکن است فعالیت های هسته ای را از سر بگیرد. این موضوع خطر اقدامات نظامی را افزایش می دهد.