در صورت اعمال سختگیری‌های ترامپ علیه ایران، چه بر سر منافع انرژی ژاپن می‌آید؟
به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان؛ آسیا تایمز در تحلیلی نوشت به دنبال سفر وزیر اطلاعات رژیم صهیونیستی به ژاپن برای همراه کردن این کشور در مسیر اعمال فشار بیشتر علیه ایران، و سفر آتی «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا، به توکیو، که او نیز مایل به جلب حمایت «شینزو آبه»، نخست وزیر ژاپن، برای اجرایی کردن راهبرد جدید واشنگتن علیه ایران است، کارشناسان مسائل بین الملل در حال ارزیابی پاسخ احتمالی ژاپن به درخواست‌های متعدد غرب علیه ایران هستند.
آسیا تایمز به بررسی این موضوع پرداخته و در گزارش خود آورده است: در زمینه اقتصادی، هیچ کشوری به اندازه ژاپن به دلیل توافق هسته‌ای و محدود کردن فعالیت‌های ایران در حوزه اتمی، دست تنها نمانده است. هرچند ژاپن از لحاظ فنی در اقدام جامع مشترک (برجام) حضور نداشت؛ با توجه به اینکه مهمترین وارد کننده نفت ایران است نقش مهمی در آوردن تهران پای میز مذاکره ایفا کرد.
احتمالا ژاپن را بتوان یک عنصر کلیدی در این باره دانست؛ اما چنین نقش سازنده‌ای آسان به دست نیامد. پادرمیانی ژاپن به تیره شدن روابط این کشور با آمریکا منتهی شد و به طور مداوم از سوی واشنگتن تحت فشار است تا دست از اینگونه میانجی گری‌ها بردارد. ژاپن در این مدت ناچار به کاهش واردات نفتی از ایران و چشم پوشی از منافع خود در بسیاری از سرمایه گذاری‌های بخش انرژی مانند سرمایه گذاری در میدان نفتی آزادگان شد.
آسیا تایمز نوشت: وقتی توافق هسته‌ای امضا و تحریم‌ها علیه ایران لغو شد، طبیعی بود تا ژاپن نیز خواستار بازگشت به روابط سابق با ایران باشد. دونالد ترامپ با اعلام این مطلب که دیگر حاضر به تایید پایبندی ایران به برجام نیست، ژاپن را برای رسیدن به اهدافش با مشکل جدی مواجه کرد.
البته هنوز موضوع پایبند نبودن ایران به توافق هسته‌ای از سوی کنگره آمریکا یا هیچ حزب و نهاد دیگری تایید و تصویب نشده است؛ اما اگر تحریم‌ها علیه تهران به حالت گذشته بازگردد، آیا توافق هسته‌ای به قوت خود پابرجا باقی می‌ماند؟ دست کم این اقدام ترامپ نشان می‌دهد آمریکا تهدیدی برای هرگونه توافق در آینده خواهد بود.
باید تا چند ماه آتی صبر کرد و دید چه روی می‌دهد، آیا کنگره به بازگشت مجدد تحریم‌های هسته‌ای رای می‌دهد یا توافق را بی اعتبار اعلام می‌کند؟ یک کارشناس مالی در رویال بانک کانادا در این باره گفت: موضوع این است که بدانیم دولت آمریکا و به ویژه کاخ سفید، قصد دارد تا چه اندازه به شرکت‌ها و کارخانه‌های خارجی فشار وارد کند تا از ایران خارج شوند.
توکیو همواره یک شرکت کننده بی میل و ناراضی در طرح تحریم‌های غرب علیه ایران بود. ژاپن هیچ منابع نفتی در داخل کشور ندارد و برای تامین تقریبا تمام نیاز خود به واردات نفت از خاورمیانه وابسته است. ژاپن ترجیح داد برای در معرض خطر قرار ندادن اقتصاد خود، واردات نفت از ایران را محدود کند.
در حاشیه برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل که سپتامبر برگزار شد، شینزو آبه با «حسن روحانی»، رئیس جمهور ایران، دیدار و گفتگو کرد و به وی اطمینان داد ژاپن به طور کامل از حفظ برجام حمایت می‌کند. شینزو آبه هیچگاه درباره تحریم‌ها نظر مساعدی نداشت. وی حتی در سال ۲۰۰۶ که دبیرکل کابینه ژاپن بود در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: درمورد کارساز بودن اعمال تحریم‌ها علیه ایران تردید دارد؛ زیرا این کار فقط به افزایش بهای نفت منتهی می‌شود. «تارو آسو»، یکی دیگر از اعضای بلند پایه کابینه ژاپن، نیز اعلام کرد این کشور موافق تحریم‌ها نیست.
تحت فشار‌های واشنگتن، توکیو به آهستگی شروع به کاهش واردات نفتی ژاپن از ایران کرد. البته توکیو از برخی تحریم‌های ایران مستثنی شد و همانند کره جنوبی اجازه یافت برخی مشتقات نفتی را از ایران وارد کند. حالا ژاپن احساس می‌کند برای توسعه منافع خود در بخش انرژی ایران، با مانعی مواجه نیست. توکیو اشاره‌ای به سرمایه گذاری در دیگر بخش‌های اقتصادی ایران نکرده است.
صنایع پتروشیمی ایران پس از لغو تحریم‌ها در مسیر با بازیابی جایگاه سابق خود برآمده و حجم صادرات یک میلیون بشکه‌ای این کشور در هر روز به بیش از روزانه ۳ میلیون بشکه افزایش یافت. صادرات ایران در ماه مه ۶۰ درصد در مقایسه با سال گذشته افزایش یافت که نشان دهنده بهبود اوضاع اقتصادی این کشور است. ایران تلاش می‌کند بار دیگر جایگاه سابق خود به عنوان یکی از تامین کنندگان اصلی نفت ژاپن را پس از عربستان، ابوظبی و قطر بازیابد. پیش از این، ایران سومین تامین کننده بزرگ نفت ژاپن محسوب می‌شد.
ژاپن در سال‌های گذشته تلاش کرده برای تامین امنیت انرژی خود، در بخش‌های پتروشیمی خاورمیانه سرمایه گذاری‌هایی انجام دهد. در چنین طرحی، سرمایه گذاری در میدان نفتی آزادگان ایران، مانند یک جواهر بی بدیل برای ژاپنی‌ها به شمار می‌آمد. میدان نفتی آزادگان در جنوب غرب ایران و نزدیک به خلیج فارس، در مرز عراق واقع شده است. گفته می‌شود این بزرگترین میدان نفتی در جهان است و ۴۲ میلیارد بشکه نفت قطعی دارد.
شرکت دولتی «اینپکس» ژاپن که در زمینه واردات نفت فعالیت می‌کند، زمانی مالکیت ۷۰ درصد از سهام میدان آزادگان را در اختیار داشت. این شرکت به دلیل اعمال فشار‌های غرب ناچار شد سهم خود را تا ۱۰ درصد کاهش دهد. سرانجام در سال ۲۰۱۰ همان ۱۰ درصد را نیز واگذار کرد و به طور کامل از پروژه توسعه میدان نفتی آزادگان خارج شد.
یکی از بزرگترین دغدغه‌های ژاپن، باز شدن راه برای سرمایه گذاری شرکت ملی نفت چین در ایران بود. برخلاف اروپایی‌ها و ژاپنی‌ها که به واسطه تحریم‌های اقتصادی از ایران خارج شدند، شرکت‌های چینی در این کشور باقی ماندند. عملکرد چینی‌ها در این حوزه چندان قوی نبود و حالا میدان نفتی آزادگان، بدون هیچ محدودیتی، سرمایه گذار جدید خارجی جذب می‌کند.
شرکت ژاپنی اینپکس اعلام کرد مایل است بار دیگر به آزادگان بازگردد. البته مایل است در این زمینه با دیگر شرکت‌های نفتی بزرگ جهان مانند رویال داچ شل، بریتیش پترولیوم، توتال و گازپروم نیز همکاری کند تا پیامد‌های سیاسی آن را کاهش دهد.
سخنگوی اینپکس اعلام کرد تصمیم نهایی در این باره احتمالا تا اوایل سال بعدی میلادی اتخاذ خواهد شد. تا آن زمان، اینپکس شرایط بین المللی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. خبر خوب برای ژاپنی‌ها این است که مقامات ایران بر روابط دوستانه و تاریخی دو کشور تاکید داشته و توکیو را برای کاهش همکاری‌های اقتصادی مورد سرزنش قرار نمی‌دهند، به طوریکه «نورالدین شهنازی زاده»، مدیر عامل شرکت مهندسی و توسعه نفت ایران، اظهار کرد: ما شرایط ژاپن را در دورانی که برای ترک ایران تحت فشار بود، درک می‌کنیم و به بازگشت مجدد آن‌ها خوش آمد می‌گوییم.
آسیا تایمز در پایان نوشت: اگر ترامپ توافق هسته‌ای ایران را بی اعتبار کند، انتظار نداشته باشید ژاپن بار دیگر به آن تن دهد.
