نگرانی از تاب‌آوری مدارس در برابر زلزله!
به گزارش ایسنا، زلزله کرمانشاه در شامگاه یکشنبه رخ داد و عمده‌ترین آسیب‌های وارد شده به فضاهای آموزشی در سه منطقه ثلاث باباجانی، قصر شیرین و سرپل ذهاب گزارش شد.
در حادثه رخ داد 21 دانش آموز جان باختند. همچنین ۷۰ واحد آموزشی در کرمانشاه (۳۷ مدرسه شهری و ۳۳ مدرسه روستایی، در مجموع ۴۰۰ کلاس درس) به نحوی تخریب شده‌اند که امکان استفاده ندارند این در حالیست که مدارس جدید (نوساز) آسیبی ندیده‌اند و آنچه تخریب و آسیب‌دیده، مدارس قدیمی ساز است.
بدنبال زلزله یاد شده، از سوی سازمان نوسازی، ۶۶ میلیارد تومان برای ساخت مدارس تخریبی، ۱۰ میلیارد تومان برای مقاوم سازی و ۱۰ میلیارد تومان برای دیوارکشی و حصارکشی این مدارس تامین اعتبار شده است، اما طبق آنچه وزیر آموزش و پرورش می‌گوید، لازمه احداث مدارس جدید و بازسازی فضاهای آسیب‌دیده، مستلزم لحاظ کردن اعتبارات در بودجه‌های سنواتی است.
علاوه بر مدارس کرمانشاه، فرسودگی مدارس کردستان نیز باعث وارد شدن آسیب به سازه این مدارس و تعطیلی آنها بعد از زلزله اخیر شد که امید می‌رود به سرعت مقاوم‌سازی آغاز شود.
بطحائی، وزیر آموزش و پرورش دوشیفته کردن مدارس سالم و تهیه کانکس برای مناطق روستایی را راه‌کار فعلی آموزش و پرورش برای رفع مشکل فضای آموزشی مطرح می‌کند و در حالی که اشاره‌ای به زمان بازگشایی و از سر گیری آموزش ندارد تاکید دارد که سلامت دانش آموزان بر آموزش آنها در این مقطع اولویت دارد.
وی که از روز گذشته تیمی را به مناطق زلزله‌زده به منظور تهیه برنامه‌ای فوری برای آماده کردن فضای آموزشی اعزام کرده ابراز امیدواری می‌کند تا آموزش و پرورش به سرعت بتواند مناطق آسیب‌دیده را بازسازی کند.
هرچند وزیر آموزش و پرورش به سالم ماندن سازه مدارس نوساز اشاره می‌کند اما زنگ خطری جدی را در این زمینه به صدا در می‌آورد که اگر زلزله کرمانشاه در روز اتفاق افتاده بود معلوم نبود چند دانش آموز قربانی می‌شدند و جان خود را از دست می دادند!
نگرانی از تاب‌آوری مدارس در برابر زلزله
نمی‌توان به راحتی از کنار جمله‌ای که وزیر آموزش و پرورش به آن اشاره می‌کند عبور کرد. زلزله مهمترین سانحه طبیعی شناخته شده در جهان محسوب می‌شود و ۸۰ درصد تلفات جانی سوانح طبیعی در ایران ناشی از زلزله است و همین امر ضرورت بهسازی لرزه‌ای در مدارس و افزایش پایداری سازه‌های آموزشی در برابر زلزله را بیش از پیش روشن می‌کند. اهمیت این امر به علت حفظ سرمایه‌های ملی و تأمین امنیت جانی دانش آموزان کشور بوده و علی رغم آنکه تا کنون تلاش‌های قابل توجهی برای مقاوم سازی مدارس صورت گرفته، همچنان جای خالی فرهنگ سازی، ارزیابی و بهبود دائمی فرآیندهای مقاوم سازی و عزم جدی مدیران برای اجرای طرح‌های ایمن سازی مدارس احساس می‌شود.
اواخر سال گذشته اکبرپور، معاون مقابله و آمادگی سازمان مدیریت بحران کشور موضوع ایمنی مدارس و مراکز آموزشی را یکی از اولویت‌های مهم کشور می‌خواند و می‌گوید: در سالهای اخیر با پیگیری‌های مدیریت‌بحران و همچنین دیگر دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی و خیرین اقدامات خوبی در این زمینه انجام شده است. در حال حاضر مشکلی از نظر ایمنی در مدارس مقاوم سازی شده نداریم. بسیاری از این مدارس ایمنی کافی را دارا هستند اما همچنان نسبت به باقی مدارس و میزان تاب آوریشان در برابر حوادثی همچون زلزله نگرانی‌هایی وجود دارد که امیدواریم به زودی این نگرانی نیز رفع شود.
وی با تاکید بر اینکه مدارس باید به محل امنی برای تجمع در هنگام بروز حوادث و بلایا تبدیل شوند، می‌گوید: یکی از چشم‌اندازها و اهداف ما این است که از مدارس به عنوان محلی امن برای اسکان حادثه‌دیدگان و دستگاه‌های امدادی در هنگام بحران‌ها و حوادث استفاده کنیم و به همین دلیل لازم است که مقاومت سازه‌ای مدارس بالا و برابر استانداردهای روز باشد.
بیشترین مدارس نیازمند بازسازی در کدام استان قرار دارند؟
وضعیت بغرنج پایتخت
با وجود آنکه پیشینه ذهنی اغلب مردم وضعیت مطلوب فضاهای آموزشی در تهران نسبت به سایر شهرستان‌هاست اما مدیران شهری و آموزش و پرورش تهران وضعیت شمار قابل توجهی از مدارس پایتخت را بغرنج می‌دانند و از ادامه تحصیل دانش آموزان در این مدارس در سالهای آتی ابراز نگرانی می‌کنند.
طبق اعلام سازمان نوسازی مدارس، تهران دارای بیشترین مدارس نیازمند بازسازی است. در تهران به دلیل قدمت مدارس و جمعیت زیاد دانش‌آموزی مدارس زود به مرحله استهلاک می‌رسند و باید با تزریق بودجه این مسئله حل و فصل شود.
بر اساس گزارش نظرپور درباره وضعیت مدارس فرسوده پایتخت؛ در تهران مدارس قدیمی و استیجاری داریم. ۵۰ تا ۷۰ مدرسه در تهران اینگونه اند و چون استیجاری اند امکان هزینه کرد در آن وجود ندارد، اما در کنار آن مدارسی با قدمت بالا وجود دارد که مالکیت آن با آموزش و پرورش است و اینها در برنامه مقاوم سازی قرار دارند. تهران امسال کلاس های درس زیادی ساخت اما جمعیت تهران رو به افزایش و مهاجرپذیر است.
عباسعلی باقری مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران نیزبا بیان اینکه بسیاری از مدارس در کنار اتوبان ها و کوچه های دو متری هستند و در معابری قرار دارند که استاندارد نیستند می‌گوید: ۱۰۰۰ مدرسه از ۴ هزار مدرسه تهران نیاز به مناسب سازی داشته و همچنین ۷۰۰ مورد از مدارس در شهر تهران نیازمند ایمن سازی در برابر خطر زلزله هستند.
وضعیت اسفناک اماکن آموزشی و درمانی از منظر مقاوم‌سازی
محمد سالاری عضو شورای شهر تهران نیز با انتقاد از نحوه مقاوم سازی مدارس اظهار می‌کند: با توجه به وجود گسل‌ها، بافت فرسوده و زلزله خیز بودن، تهران یک شهر نا ایمن است و اماکن آموزشی و درمانی آن باید دارای کاربرد به عنوان جایگاه مدیریت بحران باشند اما متاسفانه خود اماکن آموزشی و درمانی از نظر مقاوم سازی وضعیت اسفناکی دارند. ساختمان‌ها و اماکن عمومی از جمله نمادهای ارزشمند و هویت بخش یک شهر هستند اما امروز شاهدیم که در ساخت و ساز این اماکن حتی قواعد ساخت و ساز هم رعایت نمی‌شود.
استان تهران نزدیک به دو میلیون و ۱۰۰ هزار دانش‌آموز و ۶۰۰۰ فضای آموزشی، پرورشی دارد که حدود ۵۰۰۰ مورد از آنها فضای آموزشی است.
داریوش ورناصری، مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان تهران با اشاره به وجود حدود ۱۰۰۰ فضای آموزشی ناایمن در سطح استان به ایسنا می‌گوید: وضعیت این مدارس به هنگام بروز احتمالی زلزله و حوادث احتمالی غیرمترقبه نگران‌کننده است که نیازمند تخریب و بازسازی هستند.
وی می افزاید: به طور کلی می‌توان گفت تقریبا ۷۵ درصد مدارس در سطح استان از ایمنی مناسب برخوردارند و ۲۵ درصد باقیمانده ایمنی لازم را ندارند که عمدتا فرسوده هستند. عمده این مدارس در حاشیه جنوبی تهران اعم از منطقه ۱۲، ۱۱، ۹، ۱۵ و ۱۹ قرار دارند. همچنین در شهرستانهای با قدمت بالا چون شهریار، ملارد و شهرری نیز مدارس فرسوده داریم.
به گفته ورناصری البته همه مدارس در حال حاضر در حال استفاده هستند و دانش‌آموز در آنها حضور دارند. در شرایط معمولی جای نگرانی برای استفاده از این فضاها وجود ندارد، اما دغدغه ما برای وقوع احتمالی زلزله و حوادث غیرمترقبه است.
ورناصری با بیان اینکه اعتبارات دولتی محدود است و با این اعتبارات نمی‌توان در سالهای آینده این مدارس را تخریب و بازسازی کرد، می‌افزاید: خیرین مدرسه ساز همواره تلاش های خوبی در جهت تخریب و نوسازی مدارس فرسوده شهر و سایر شهرستانهای استان در این سالها انجام داده اند با این حال همچنان نیازمند توسعه همکاری ها و افزایش اعتبارات هستیم.
برای ایمن سازی مدارس چه کرده‌ایم؟
۴۵ درصد کلاس‌های درس نیازمند تخریب و بازسازی و ۷۵ درصد نیازمند مقاوم‌سازی
آسیب پذیری قشر دانش آموزی از بلایای طبیعی بیشتر از سایر اقشار جامعه است. یکی از اقدامات مهم دولت برای کاهش خطر پذیری کشور در مقابل زلزله، مطالعه و اجرای طرح مقاوم سازی ساختمان‌های مهم دولتی، تأسیسات زیر بنایی و شریانهای حیاتی کشور است. با توجه به آنکه نزدیک به ۳۰ درصد جمعیت کشور روزانه اوقات خودشان را در مدارس می‌گذرانند، بهبود بخشی ساختمان‌های مدارس امری اجتناب ناپذیر و ضروری است.
در حال حاضر ایران دارای ۵۳۰ هزار مدرسه است. دو سال پس از تجربه زلزله بم و تخریب ۹۴ درصدی مدارس در این شهر، مجلس شورای اسلامی طرح تخریب و بازسازی و مقاوم سازی فضاهای آموزشی را به تصویب رساند.
طی سالهای ۸۵ تا ۹۶، ۵۰ درصد کلاس‌های درس مشمول طرح تخریب و بازسازی شدند، با درنظر گرفتن این که اکنون ۵ درصد فضاهای نیازمند تخریب و بازسازی در دست اجرا هستند، هنوز ۴۵ درصد کلاس‌های درس در کشور باقی مانده‌اند که باید تخریب و بازسازی شوند.
طرح مقاوم سازی مدارس از سال ۸۵ شروع شد و طی سال ۸۵ تا ۹۶، از ۱۲۶هزار کلاس درس نیازمند مقاوم سازی، ۳۰هزار کلاس درس معادل ۲۴ درصد مقاوم سازی شده‌اند و با احتساب اینکه اکنون یک درصد از مدارس در دست مقاوم سازی‌اند، می‌توان گفت ۷۵ درصد دیگر از کلاس‌های درس باید مقاوم سازی شوند.
نظرپور معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش در هیمن راستا می‌گوید: در مجموع اکنون ۱۱.۶ درصد مدارس کل کشور نیازمند تخریب و بازسازی و ۱۸.۱ درصد نیازمند مقاوم سازی‌اند.
مرتضی رئیسی رئیس سابق سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور مهمترین مطالبه آموزش و پرورش را کاهش مدارس غیر ایمن عنوان می‌کند و می‌گوید: از سال ۸۵ با اهتمام مجلس قانونی در خصوص مقاوم سازی مدارس تصویب شد و خوشبختانه با کمک خیرین و مردم توانستیم طرح ایمنی فیزیکی مدارس را اجرا کرده و بر همین اساس میزان مدارس غیر ایمن در کشور کاهش یافت. مولفه‌های زیادی در ایمنی مدارس نقش دارند که فیزیک مدارس یکی از مولفه‌های مهم مدرسه ایمن بوده که نیازمند بودجه و اعتبارات است.
وی با بیان اینکه با کمک دولت و خیرین شاهد افزایش دو برابری مدارس ایمن در کشور بوده‌ایم می گوید: با این حال هنوز یک سوم مدارس کشور با استانداردهای ایمنی فاصله دارند. اگر کوچکترین حادثه‌ای درمدرسه رخ دهد تمامی کشور تحت تاثیر قرار می‌گیرند. مهمترین مطالبه ما کاهش مدارس غیر ایمن است. البته اگر فیزیک مدارس را بر اساس آخرین استانداردها بسازیم اما به آموزش بی توجهی شود باز هم باید منتظر حوادث مختلفی باشیم. چرا که آموزش بسیار مهم است.
محمدتقی نظرپور، رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت ایمن سازی مدارس کشور و میزان مقاومت آنها در برابر بلایایی چون زلزله اظهار می‌کند: ۵۳۰ هزار مدرسه در کشور داریم که ۳۰ درصد از آنها مقاوم نیستند.
وی می‌افزاید: برای مقاوم سازی مدارس فرسوده نیازمند اعتبار ۱۰۰۰ میلیارد تومانی هستیم و طبق موکدات قانون برنامه ششم توسعه باید تا زمان اتمام این برنامه ۳۰ درصد باقی مانده مدارس ناایمن را مقاوم سازی کنیم.
نظرپور با بیان اینکه برای مقاوم سازی این مدارس فرسوده به حدود هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است می‌گوید: البته با موضوع کلاس‌های درس خشتی و گلی هم مواجهیم. ۱۰۰۰ کلاس درس خشتی، گلی و حدود ۱۷۰۰ کلاس درس کانکسی داریم و تلاش می‌کنیم تا پایان سال ۹۷ بهسازی این مدارس را به اتمام برسانیم.
رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور با اشاره به بازسازی و مقاوم سازی ۲۴ درصد کلاس‌های درس کشور می‌گوید: بازســازی ۶۸ هزار کلاس درس تخریبی با اعتبار بالغ بر ۱۲۰ هزار میلیارد ریال در اولویت وزارت آموزش و پرورش قرار دارد و بدیهی اســت چنانچه منابع کافی دراختیار قرار گیرد، مقاوم سازی بیش از ۹۶ هزار کلاس درس نیز از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر وزارت آموزش و پرورش است که در مجموع بیش از ۱۶۴ هزار کلاس درس را شامل می‌شود.
نظرپور ادامه می دد: پس از تصویب قانون تخریب و بازسازی تاکنون بیش از ۴۸ درصد کلاس‌های تخریبی، بازسازی شده است. با این حال در اولویت بندی ایمن سازی مدارس با توجه به زلزله خیزی کشور و سایر بلایای طبیعی، اولویت اول ایمن سازی مدارس به بازسازی کلاس‌های فرسوده و غیراستاندارد که اصطلاحا تخریبی نامیده می‌شوند، اختصاص می‌یابد.
وی با بیان اینکه سال گذشته به دلیل محدودیت منابع تنها ۳۹ درصد اعتبارات ملی و حدود ۲۸ درصد اعتبارات استانی در حوزه نوسازی مدارس تخصیص پیدا کرد، عنوان می‌کند: برای تسریع در روند ساخت مدارس جدید و بازسازی مدارس فرسوده باید میزان بیشتری از اعتبارات تخصیص داده شده، محقق شوند.
