خواب تازه ترامپ برای برجام چیست؟

ایرنا : ایالات متحده در عمر۱۱ ماهه دولت جمهوریخواه «دونالد ترامپ» رییس جمهوری این کشور، راه های مختلفی را در قبال توافق هسته ای ایران و ۱+ در پیش گرفته است. تلاش ترامپ برای از بین بردن برجام همچنان که در شعارهای انتخاباتی وی برجسته بود، نتیجه نداد و حال آمریکایی ها گزینه های دیگری پیش رو دارند.

** اقدامات ضد برجامی گام به گام

با مطرح شدن بحث توافق ثانویه و موضوع مذاکره مجدد برای اصلاح برجام از نگاه آمریکایی ها، ایران و دیگر سران دول عضو 1+5 به این اقدام رییس جمهوری آمریکا واکنش نشان دادند. از نظر آنها تغییر ریاست جمهوری در ایالات متحده و نگاه سیاسی حکمرانان جدید در این کشور نمی تواند بر هم زننده یک توافق معتبر بین المللی با پشتوانه قطعنامه شورای امنیت باشد.

البته پذیرش برجام مشروط به اصلاح آن از سوی آمریکا، توطئه ای فریبنده و در عین حال موخر بر دیگر اقدامات ضدبرجامی واشنگتن است. ترامپ با برخورداری از حمایت اکثریت جمهوریخواه در کنگره ابتدا در صدد زیر پاگذاشتن برجام برآمد؛ توافقی که از نگاه او بدترین توافق تاریخ آمریکا نامیده می شود.

پس از اینکه ترامپ با موجی از انتقادهای داخلی و مخالفت های بین المللی مواجه شد چاره را در تغییر رویکرد یافت که بر اساس آن کشورهای گروه 1+5 باید با وی همصدا می شدند. دومین ناکامی رییس جمهوری آمریکا در این مرحله اتفاق افتاد شاید ترامپ هرگز تصور نمی کرد که برخی از اعضای این گروه به ویژه دول اروپایی 1+5 در مقابل خواست آمریکا قد علم کنند چرا که اروپایی ها از دهه ها پیش به عنوان شریک و همپیمان سنتی واشنگتن، مستقل از کاخ سفید اقدام به تصمیم گیری نمی کردند.

در دوره ترامپ شکاف بین اروپا و آمریکا ایجاد و هر روز در حال تعمیق است آن هم در ارتباط با ایرانی که تا چند سال پیش زیر شدیدترین فشارهای بین المللی قرار داشت. این رویداد از دیپلماسی موفق و پویای جمهوری اسلامی در دولت جدید پرده بر می دارد که با برجام نه تنها اجماع جهانی به رهبری آمریکا علیه ایران فروپاشید بلکه عمده شرکای ایالات متحده را در کنار تهران قرار داد.

ترامپ در چنین شرایطی ناگزیر دست به دامان مسوولان آژانس بین المللی انرژی اتمی به خصوص «یوکیا آمانو» مدیر کل این سازمان شد تا شاید از این راه، اجرای برجام را با مشکل مواجه و جمهوری اسلامی را از پیمودن مسیر ناامید کند.

دیدار «نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل با همین هدف انجام گرفت اما راه به جایی نبرد و گزارش مجدد آمانو مبنی بر پایبندی ایران به برجام و متعاقب آن، سفر وی به تهران پاسخی منفی به درخواست نماینده آمریکا بود.

** تازه ترین خواب آمریکایی برای برجام

پس از ناکام ماندن ترامپ برای خروج از برجام یا خارج ساختن تهران از توافق هسته ای، وی از تایید پایبندی ایران به برجام سر باز زد و با محول کردن این مسوولیت به کنگره در پی خرید زمان برآمد. مهلت دو ماهه بررسی برجام در کنگره، فرصت مغتنمی برای ترامپ و مشاوران وی در کاخ سفید است تا در این باره چاره اندیشی کنند.

یکی از مهمترین راهکارهایی که به ذهن دولتمردان آمریکا رسیده، پیوند دادن مسائل بی ارتباط با برجام به توافق هسته ای است. بی تردید تیم کارشناسان کاخ سفید به این نتیجه رسیده که اگر بتواند با پیش کشیدن مسائل منطقه ای، فعالیت های موشکی و موضوع حقوق بشر در ایران را به توافق هسته ای ارتباط دهد، پیشبرد برجام با مانع جدی رو به رو خواهد شد.

به احتمال قوی آمریکایی هایی به این موضوع نیز فکر کرده اند اگر چه با طرح چنین مسائلی نتوانند در جبهه حامی برجام شکاف ایجاد کنند اما دست کم قادر به موجه جلوه دادن سیاست های ضد ایرانی خود هستند؛ سیاست هایی که بخشی به دلیل شخصیت و منش ترامپ و بخشی نیز تحت تاثیر لابی صهیونیستی، خاندان سعودی و دیگر دشمنان منطقه ای جمهوری اسلامی اتخاذ می شود.

پیش بینی اقدامات و اهداف جمهوریخواهان کاخ سفید و کنگره در قبال جمهوری اسلامی و توافق هسته ای کار دشواری نیست. باوجود همه فشارهای جانبی بر ترامپ به نظر نمی رسد که در نیت وی مبنی بر بی اثرسازی برجام تغییری حاصل شود.

طرح مذاکره مجدد نیز توطئه ای نخ نما است چرا که پیشتر ایران و 1+5 به این نتیجه رسیده بودند تنها در صورتی مساله هسته ای ایران حل خواهد شد که با فاکتور گرفتن از دیگر اختلافات، به طور صرف بر موضوع هسته ای تمرکز کنند.

بدون شک پیوند دادن دیگر مسائل اختلافی به توافق هسته ای نه تنها به حل وفصل اختلافات کمک نمی کند بلکه اجرای برجام را نیز به عنوان توافقی که دستیابی به آن 13 سال زمان برده با مانع رو به رو خواهد کرد. این مهمترین هدفی است که دولت ترامپ از طرح موضوع مذاکره مجدد پیگیری می کنند.

در همین ارتباط بود که چند روز پیش «هلگا اشمید» دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا که در صدر یک هیات عالیرتبه و به منظور شرکت در سومین دور گفت‌وگوهای سیاسی بین ایران و اتحادیه اروپا به تهران سفر کرده بود، تاکید کرد: من از طرف خانم موگرینی خیلی واضح می‌گویم که امکان مذاکره مجدد برای برجام وجود ندارد و برای همه طرف‌ها برجام الزام‌اور است.