احتمال خروج کامل آمریکا از برجام در ماه ژانویه

روزنامه آمریکایی «واشنگتن‌تایمز» در گزارشی نوشت که کنگره احتمالاً ضرب‌الاجل  رسیدگی به تقاضاهای «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا برای اتخاذ یک موضع سخت‌تر در قبال برجام را فراموش می‌کند و با تحریم‌های جدید علیه تهران موافقت نمی‌کند و تعیین آینده برجام را مجدداً به ترامپ محول می‌کند.

اقدام جمهوری‌خواهان برای ایجاد «عاملی» که بتواند تحریم‌های شدیدی را علیه ایران که طبق برجام لغو شده بود، مجدداً وضع کند، تا آستانه روز سه‌شنبه (امروز)، راه به جایی نبرد. روز سه‌شنبه، پایان ضرب‌الاجل غیررسمی 60 روزه‌ای است که دولت برای کنگره وضع کرده است تا وضعیت برجام را مورد ارزیابی قرار دهند و احتمال وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران را بررسی کنند.

این مهلت بعد از آن تعیین شد که علیرغم گزارشات متعدد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر همکاری ایران در زمینه برجام، ترامپ اعلام کرد که دیگر پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را مورد تأیید قرار نمی‌دهد.

طبق گزارش واشنگتن تایمز، مشاوران کنگره می‌گویند که نمایندگان کنگره هنوز فرصت دارند قبل از آنکه ترامپ بار دیگر تصمیم‌گیری درباره برجام را برعهده بگیرد، پیشنهادی را ارائه کنند اما مشاوران کاخ سفید می‌گویند که «دونالد ترامپ» از عدم پیشرفت در کنگره در خصوص وضع تحریم‌های جدید علیه ایران دلخور است و احتمالاً در تاریخ 13 ژانویه (23 دی ماه)، زمانی که مهلت بازبینی برجام فرامی‌رسد، آمریکا را به طور کامل  از برجام خارج کند.

در ماه اکتبر، ترامپ از کنگره و دیگر اعضای گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین بعلاوه آلمان) خواست تا راههایی را برای رسیدگی به آنچه که نقص‌های جدی برجام خواند، پیشنهاد کنند.

چندی پیش، اندیشکده استرالیایی «لوئی» در گزارشی درباره بررسی توافق هسته‌ای ایران در کنگره آمریکا تأکید کرده که احتمالا کنگره نه تحریم‌های قبلی علیه ایران را باز خواهد گرداند و نه متمم جدیدی به قانون تحریم‌ها خواهد افزود.

دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا از زمان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا تا کنون علیه این توافق موضع‌گیری کرده است. در سخنرانی 13 اکتبر خود، ترامپ اعلام کرد که برجام یکی از بدترین و یکجانبه ترین توافقات تاریخ آمریکا بوده است.

«مارک دوبوویتس» تحلیلگر مسائل مربوط به تحریم‌های ایران و مدیراجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی در مصاحبه‌ای اعلام کرد: «احتمالاً با رسیدن ماه ژانویه (2018)، رئیس‌جمهور تا حد زیادی از اینکه نه کنگره و نه اروپا به درخواستش برای یافتن راههایی به منظور ترمیم برجام، پاسخ نداده‌اند، دلزده می‌شود. این احتمال کاملاً وجود دارد که در آن زمان، رئیس‌جمهور از توافق هسته‌ای خارج شود».

رئیس‌جمهور آمریکا باید هر 90 روز یکبار پایبندی ایران به برجام را به کنگره اعلام کند، بنابراین، بیانیه ماه اکتبر ترامپ درباره اینکه نمی‌تواند این پایبندی را تأیید کند، آن هم با وجود ارزیابی‌های متعدد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که بارها پایبندی ایران را تأیید کرده بود، آمریکا را بیش از پیش به خروج از برجام نزدیک کرد. با این وجود، ترامپ به جای اینکه شخصا خروج از برجام را اعلام کند، این مسئله را به کنگره واگذار کرد. تأیید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای توسط رئیس‌جمهور آمریکا تحت قانون بازبینی توافق هسته‌ای ایران (INARA) که در می ماه سال 2015 میلادی تصویب شده بود، یک ضرورت است.

ترامپ در 13 اکتبر سال جاری میلادی گفته بود: «در شرایطی که با همکاری کنگره و همپیمانانمان به راه‌حلی دست پیدا نکنیم، توافق پایان خواهد یافت. توافق به طور مداوم تحت بازبینی قرار می‌گیرد و من قادرم بعنوان رئیس‌جمهور در هر زمان، مشارکتمان را لغو کنم».

برخی از مشاوران ارشد ترامپ از جمله «جیمز متیس» وزیر دفاع آمریکا، به رئیس‌جمهور کشور خود توصیه کرده‌اند که همچنان در برجام بماند زیرا نگران هستند که خروج آمریکا از برجام، تأثیرات منفی بر امنیت خاورمیانه و آن دسته از همپیمانان آمریکا که در برجام باقی می مانند، داشته باشد.

مشاوران «باب کورکر» رئیس کمیته روابط خارجی سنا، جمهوری‌خواه ایالت تنسی می گویند که کورکر در حال مذاکره با نمایندگان کلیدی چون سناتور «بنجامین کاردین» از ایالت مریلند و عضو ارشد دموکرات این پنل و «تام کاتن» جمهوری‌خواه ایالت آرکانزاس و از منتقدان اصلی برجام می‌باشد تا با تقاضاهای ترامپ در خصوص در پیش گرفتن اقدام قانونی علیه ایران موافقت کنند.

طبق گزارش واشنگتن‌تایمز، اگر لایحه جمهوری‌خواهان برای اتخاذ مواضع سخت در قبال ایران قبل از 13 ژانویه تصویب شود، نگرانی‌هایی درباره چگونگی واکنش دیگر اعضای گروه 1+5 به این مسئله وجود دارد. با اینحال با توجه به تعداد روزهای کاری محدود کنگره تا آن زمان، بعید است که چنین توافقی در کنگره حاصل شود.

تحلیلگران می‌گویند که هرلایحه‌ای که خواستار وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران شود، می‌تواند تقاضای مذاکره مجدد درباره کل توافق هسته‌ای ایران و 1+5 را به همراه داشته باشد. طرف‌های اروپایی تمایل چندانی به بازگشایی پرونده هسته‌ای ایران ندارند زیرا معتقدند که این امر ممکن است در نهایت به فروپاشی کامل برجام وجود دارد.