کانون زلزله تهران دقیقا کجا بود؟
در روزهای اخیر، محل وقوع زلزله شبانه ۲/ ۵ ریشتری، به غلط، «کرج» یا «استان البرز» عنوان شد در حالی که این زمینلرزه در ۳ کیلومتری ملارد از توابع «استان تهران» به وقوع پیوسته است. این نقطه کانونی، با مشکیندشت در استان البرز، تنها ۷ کیلومتر و تا شهرستان کرج، ۲۰ کیلومتر فاصله دارد و بهخاطر همین نزدیکی، «لرزش در کرج» با شدت بیشتری احساس شد.
عمق زمینلرزه در ساعات اولیه زلزله از سوی موسسه ژئوفیزیک ۷ کیلومتر اعلام شد اما عصر جمعه، با بررسیهای تکمیلی، فاصله شکستگی تا سطح زمین ۱۵ کیلومتر تشخیص داده شد. این زلزله در ۶ استان تهران، البرز، قم، قزوین، مرکزی و گیلان احساس شد. اما بیشترین تکانهای لرزهای در دو استان تهران و البرز با جمعیتی نزدیک به ۱۶ میلیون نفر اتفاق افتاد.
یکچهارم جمعیت ایران تحت تاثیر این زلزله قرار گرفتند. مطابق آنچه تهرانیها و کرجیها درباره «ثانیههای لرزش» روایت میکنند، تکانهای لرزهای در این زمینلرزه، به شکل «عمودی» بوده است. غالب پایتختنشینها از غرش زمین و لرزش بهعنوان شواهد احساس زمینلرزه یاد میکنند و این موضوع نشان از تکان خوردن زمین به شکل بالا و پایین دارد. زمینلرزهها معمولا بهصورت موج افقی یا عمودی اتفاق میافتد.
ساکنان کرج اما «صدای مهیب» درون زمین در آستانه تکان خوردن را بهعنوان لحظه هولناک زلزله روایت میکنند. این صدا ناشی از شکستگی و راندگی لایههای درونی زمین در اثر حرکت (فعالیت) گسل بوده است. مهدی زارع، زلزلهشناس و استاد تمام پژوهشگاه بینالمللی زلزله، زلزله ۲/ ۵ ریشتری ملارد را «زلزله متوسط» معرفی کرده است. پهنهای که زمینلرزه چهارشنبه شب تهران در آن روی داد، پرجمعیتترین پهنهای بود که زمینلرزه در آن احساس شد.
این درحالی است که در زمینلرزههای مهیبتر از نظر بزرگا مانند زلزله کرمانشاه به جهت کمتر بودن تراکم جمعیتی سطح خسارتها نیز به مراتب کمتر است. از این رو تهران و اطراف آن، مناطق بسیار حساس و خطرپذیر در صورت وقوع زمینلرزههای با بزرگای بیش از ۷ ریشتر یا حتی زمینلرزههای متوسط محسوب میشوند.