ساز مخالف مصر در جهان عرب/ پیام محرمانه قاهره برای فلسطینی ها
به گزارش اقتصادنیوز ، رویترز در گزارش ۷ ژانویه ۲۰۱۸ خود به نقل از «ایمن صفادی»، وزیرخارجه اردن، می‌نویسد اعراب خواهان شناسایی بیت‌المقدس شرقی به‌عنوان پایتخت فلسطین هستند؛ سرزمینی که در جنگ ۱۹۶۷ از سوی اسرائیل اشغال شد.
این گزارش افزود: «روز شنبه (۱۶ دی ماه) وزرای خارجه ۶ دولت عربی در امان گرد هم آمدند تا تصمیم اتحادیه عرب مبنی بر شناسایی پایتخت فلسطین را برای خنثی‌کردن تصمیم ترامپ و پاتک زدن به او دنبال کنند.» کمیته‌ای متشکل از مصر، مراکش، عربستان سعودی، امارات‌متحده‌عربی و فلسطینی‌ها به رهبری اردن پس از اجلاس اضطراری اتحادیه عرب اندکی پس از تصمیم ترامپ برقرار شد. این اتحادیه از واشنگتن می‌خواست تا تصمیم خود را برای شناسایی بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت اسرائیل کنار بگذارد.
اتحادیه عرب در آن زمان این اقدام دولت ترامپ را موجب برانگیختن خشونت در منطقه نامید و آن را «تخلفی خطرناک از قانون بین‌الملل» توصیف کرد که هیچ تاثیر و مبنای قانونی ندارد. به گفته وزیرخارجه اردن، نشست وزرا مجموعه‌ای از اقدامات را تهیه خواهد کرد تا در نشست رهبران اتحادیه عرب در ماه‌جاری به آنها ارائه دهد. صفادی افزود: «ما با قطعنامه سازمان ملل در برابر این تصمیم خواهیم ایستاد و دولت فلسطین را براساس مرزهای ۱۹۶۷ و به پایتختی قدس به رسمیت خواهیم شناخت.»
به نوشته رویترز او هیچ اشاره‌ای نکرد که آیا این اقدامات دیپلماتیک در مجمع‌عمومی دنبال خواهد شد یا در شورای امنیت. «ابوالغیط»، دبیرکل اتحادیه عرب نیز اعلام کرد که در نشست وزرای‌خارجه در مورد نقش واشنگتن در فرآیند صلح‌سازی میان اعراب- اسرائیل هم بحث شد و به اتفاق آرا اعلام شد که به‌دلیل نقش جانبدارانه واشنگتن از تل‌آویو اکنون این نقش در معرض خطر قرار گرفته است.
۱۸ دسامبر ایالات‌متحده بی‌توجه به درخواست شورای امنیت تصمیم خود در مورد بیت‌المقدس را اعلام کرد. سه روز بعد ۱۲۰ کشور تصمیم ترامپ را رد کرده و در حمایت از قطعنامه مجموع‌عمومی از ترامپ خواستند تا شناسایی بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت اسرائیل را پس بگیرد. در سال ۲۰۱۲، مجمع‌عمومی سازمان‌ملل در قطعنامه‌ای دولت فلسطین را به‌صورت دوفاکتو (عملی) مورد شناسایی قرار داد و اعلام کرد که سرنوشت آن باید از طریق مذاکرات میان فلسطین- اسرائیل تعیین شود.
اما سوالی که مطرح شده این است که چرا اردن رهبری این نشست را بر عهده گرفته است؟ داستان از این قرار است که چندی پیش طی جلسه پارلمان اردن برای تصویب بودجه، هانی الملقی، نخست‌وزیر این کشور و بیشتر وزرای دیگر و اعضای پارلمان پیکسل‌هایی را به سینه خود وصل کرده بودند که روی آن تصویر ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن با عبارت «خادم اولین قبله و سومین حرم شریف» حک شده بود. هنوز انگیزه سیاسی که پشت این اقدام وزرا و نمایندگان اردنی است، مشخص نیست، اما آنها با این اقدام می‌خواستند پیام سیاسی بسیار مهم و بی‌سابقه‌ای را برسانند. دادن این لقب به پادشاه اردن به‌صورت رسمی اعلام نشده است. تغییر القاب تنها از طریق تصمیم پادشاه ممکن است، اما تحلیلگران معتقدند، آنچه در پارلمان رخ داد مقدمه احتمالی برای نامگذاری رسمی و قانونی پادشاه اردن به این لقب است. به گفته منابع اردنی، الملقی و عاطف طراونه، رئیس پارلمان با اقدام پروتکلی جدیدی که لقب جدیدی را به پادشاه اردن می‌دهد، مخالفت نکرده‌اند. این لقب در حالی به پادشاه اردن داده شده که رسانه‌های سعودی معمولا ملک‌سلمان بن‌عبدالعزیز، پادشاه عربستان را «خادم حرمین شریفین» می‌نامند. این لقب جدید ظاهرا به دو دلیل به پادشاه اردن داده شده است: الف- نشان‌دهنده تلاش اردن برای پایبندی کامل نسبت به قیمومیت این کشور بر قدس است و ب - در میان برخی محافل عربی احتمالا نوعی رقابت میان اردن و عربستان توصیف شده است.
زیرآبی رفتن‌های مصر
اگرچه مصر در اجلاس وزرا در اردن مشارکت داشت اما اخباری منتشر شده دال بر اینکه دولت عبدالفتاح السیسی، نخست‌وزیر مصر، چیز دیگری در ذهن دارد. ظاهرا مصر یک سیاست اعلامی و یک سیاست پنهانی در پیش گرفته است. کاپیتان اشرف الخولی، می‌گوید: «مثل تمام برادران عرب مان، مصر تصمیم ترامپ را در انظار عموم محکوم می‌کند اما مخالفت با اسرائیل به نفع منافع ملی مصر نیست.» این افسر اطلاعاتی در یک «Talk Show» در قاهره اعلام کرد که میزبانان به جای محکوم کردن این تصمیم باید شنوندگان و بینندگان خود را ترغیب کنند که این تصمیم را بپذیرند. او اعلام کرد که فلسطینیان باید رضایت بدهند که به همان رام‌الله قناعت کنند. «دیوید. اِی. کرکپاتریک» در گزارش ۶ ژانویه خود در نیویورک‌تایمز می‌نویسد چهار دهه دولت‌های عربی همچون مصر و عربستان آشکارا رفتار اسرائیل با فلسطینیان را مورد انتقاد قرار داده‌اند درحالی‌که در خفا به اشغال سرزمینی که مورد ادعای فلسطینیان است به اسرائیل کمک می‌کنند. گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌افزاید اسرائیل که روزگاری دشمن مشترک اعراب بود، این روزها دیگر چنین نیست. دلیل آن هم وجود دشمنان مشترکی برای اعراب است مانند داعش، اخوان‌المسلمین، طغیان‌های بهار عربی که باعث شده همکاری اعراب با هم نزدیک‌تر شده و موضع شان در مورد اسرائیل در آشکار و خفا متفاوت باشد.
تصمیم ترامپ رویکرد ۵۰ ساله آمریکا در قبال بیت‌المقدس را شکست. دولت‌های عربی که نگران واکنش‌های مردمی در حمایت از فلسطین هستند در انظار عمومی تصمیم ترامپ را مورد انتقاد قرار می‌دهند. کرکپاتریک می‌افزاید: ظاهر قضیه این است که عبدالفتاح السیسی شخصا به ترامپ در این مورد انتقاد کرد و حتی رهبران مذهبی مصر هم از دیدار با مایک پنس، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا، خودداری کردند. ملک سلمان، پادشاه عربستان، هم آشکارا تصمیم ترامپ را به باد انتقاد گرفت. این درحالی است که این پادشاهی در خفا سیگنال‌هایی به اسرائیل فرستاد و تایید ضمنی خود در مورد ادعای اسرائیل بر بیت‌المقدس را اعلام کرد. گزارشگر نیویورک‌تایمز همچنین می‌نویسد چند روز پیش از تصمیم ترامپ، محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان، از محمود عباس خواسته بود تا در مورد تصمیم خود در مورد بیت‌المقدس شرقی تجدیدنظر کند. او معتقد است بسیاری از رسانه‌های دولتی در جهان عرب نسبت به تصمیم ترامپ و مساله بیت‌المقدس سکوت معناداری پیشه کرده‌اند. چنین مواضعی یک دهه پیش غیرقابل تصور بود. این در حالی است که اعراب سه جنگ با اسرائیل داشتند.
«شیبلی تلهامی»، محقق مسائل منطقه در دانشگاه مریلند و موسسه بروکینگز، پذیرش این تصمیم از سوی دولت‌های عربی را «تحول‌آفرین» می‌نامد. او می‌افزاید: «بعید می‌دانم که یک دهه پیش چنین مساله ای می‌توانست رخ دهد زیرا اعراب روشن کرده بودند که آمادگی کنار آمدن با این مساله را نداشتند.»
تلهامی می‌گوید رهبران عرب که دغدغه شان ثبات خودشان است «راهی برای تعامل با آن خواهند یافت و آمریکا هم حاضر به شکستن آن چیزی است که تابوی سیاست خارجی آمریکا تلقی می‌شد.» کرکپاتریک می‌نویسد سخنگویان دولت مصر پاسخی به این گزارش نداده‌اند و کاپیتان خولی هم برای اظهارنظر در دسترس نبود. برخی دیگر از افسران اطلاعاتی و از همکاران الخولی می‌گویند: «کسانی که خواهان جنگ برای بیت‌المقدس هستند را باید سوار کنیم و به آنجا ببریم. باید به آنها بگوییم بروید اگر می‌توانید بجنگید. مردم از شعار و حرافی خسته‌اند. من فقط نفع کشورم را در نظر دارم.»
کاپیتان خولی بر این باور است که «ما هم مثل برادران عرب مان این تصمیم را نفی می‌کنیم. اما دیری نخواهد پایید که به یک حقیقت تبدیل خواهد شد. فلسطینی‌ها نمی‌توانند مقاومت کنند و ما هم جنگ نمی‌خواهیم.» مصری‌ها ۴ سال است درگیر مبارزه با شبه نظامیانی هستند که وارد سینای شمالی شده‌اند. در همین رابطه الخولی می‌افزاید: «نکته این است که خطر برای ما مساله انتفاضه است.
انتفاضه به نفع امنیت مصر نیست زیرا اسلامگرایان افراطی را بیدار می‌کند. در آخر، بیت‌المقدس تفاوتی با رام‌الله ندارد. آنچه مهم است پایان دردهای فلسطینیان است. امتیاز یک «باید» است و فرقی ندارد رام‌الله باشد یا بیت‌المقدس. وقتی به امتیاز برای پایان جنگ دست یابیم و کسی هم کشته نشود، ما آن را دنبال خواهیم کرد.»
