حمله روسیه به آخرین پایگاه عربستان در سوریه

یک رسانه غربی ضمن اشاره به تحولات غوطه شرقی سوریه  یکی از دلایل ناآرام های در این منطقه را حضور گروه های تروریستی مورد حمایت عربستان سعودی عنوان کرد.

یورونیوز در گزارشی اعلام کرد: یکی از دلایل بالا گرفتن تنش ها در غوطه شرقی حضور گروه تروریستی «جیش الاسلام» در آن است و از آنجا که این گروه تا کنون هیچ چراغ سبزی از عربستان برای عقب نشینی از این منطقه دریافت نکرده وضعیت آن همچنان نابسامان است.

این رسانه غربی در ادامه مطلب خود می نویسد: دولت سوریه از سال ۲۰۱۳ به بعد، یعنی زمانی که توانست پیشروی‌ مخالفان را در بسیاری از مناطق متوقف کند، غوطه شرقی را محاصره کرده است. در ۳ سال گذشته، ارتش سوریه و متحدان آن توانستند با تحت فشار گذاشتن مخالفان در بسیاری از مناطق این کشور آنها را یا شکست داده و یا وادار به تسلیم و انتقال به ادلب کنند.

غوطه شرقی در این میان یک استثنا است: نه مخالفان تسلیم می‌شوند و نه حملات ارتش علیه آنها متوقف می‌شود. قوای نظامی حامی اسد نتوانسته اند با وجود پیروزی‌های چشمگیر در پالمیرا (تدمر)، حمص، دیرالزور و حلب، این منطقه کوچک را بازپس بگیرند. غوطه شرقی یکی از مناطق موسوم به «کاهش تنش» میان ایران، روسیه و ترکیه در جریان مذاکرات آستانه است. اما تنش‌ها در این حاشیه دمشق بعد از کاهشی نسبی در سال ۲۰۱۷، افزایش یافته است.

برخلاف دیگر مناطق، دولت سوریه تاکنون نتوانسته است شورشیان مستقر در غوطه شرقی را به تسلیم وا دارد. مخالفان مسلح حاضر به توقف خمپاره‌ باران شرق دمشق نیستند لذا این پرسش مطرح می شود که چرا هیچ یک از طرفین از مواضع خود کنار نمی‌آیند؟

عملیات آتشفشان دمشق: غوطه محاصره می‌شود

غوطه از تابستان سال ۲۰۱۳ در محاصره ارتش سوریه و متحدانش قرار دارد. یک سال پس از مجموعه عملیات موسوم به «آتشفشان دمشق» و انفجار ساختمان امنیت ملی سوریه که در آن شماری از عالی‌رتبه‌ترین نیروهای نظامی- امنیتی سوریه از جمله عماد داود راجحه، وزیر دفاع و آصف شوکت، شوهر خواهر بشار اسد و هشام اختیار، رئیس دفتر امنیت ملی این کشور کشته شدند، نیروهای ارتش توانستند مخالفان را از پایتخت خارج کرده و به غوطه شرقی در حومه دمشق برانند. محاصره این باریکه هم از همان زمان آغاز شد. شورشیان مسلح در آن زمان، به‌ویژه از سوی خبرگزاری‌های بین‌المللی به‌عنوان «ارتش آزاد سوریه» شناخته می‌شدند.

شورشیان مستقر در غوطه چه کسانی هستند؟

جیش‌الاسلام: یکی از سازمان‌یافته‌ترین، مجهزترین و قوی‌ترین گروه‌های تروریستی حاضر در سوریه در ۷ سال جنگ این کشور و قدرتمندترین بازیگر غوطه شرقی است. این گروه دریافت کمک از عربستان سعودی را انکار نمی کند و ریاض نیز حمایت از این شورشیان را تکذیب نمی‌کند. زهران علوش، بنیانگذار این سازمان نظامی- سیاسی وهابی/سلفی در دسامبر ۲۰۱۵ و در پی بمباران ارتش سوریه در حومه دمشق به هلاکت رسید. محمد علوش برادر وی هم‌اکنون ریاست غیر رسمی جیش الاسلام را برعهده دارد. وی نماینده شورشیان سوریه در مذاکرات آستانه هم هست. زهران و محمد علوش، هر دو از فارغ ‌التحصیلان علوم دینی مدارس سعودی هستند. گفته می‌شود این گروه بیش از 10 هزار جنگجوی مجرب در اختیار دارد.

فیلق الرحمن: یورو نیوز از این گروه با عنوان یک گروه بنیاد گرا نام برده و می نویسد: این گروه در سال ۲۰۱۳ تشکیل شد. شمار نیروهای آن حدود ۹ هزار نفر تخمین زده می‌شوند. درباره روابط خارجی این گروه اطلاعات چندانی در دست نیست. با این حال در ژوئیه سال ۲۰۱۷ و زمانی که جیش‌الاسلام با روسیه برای تشکیل یک منطقه «کاهش تنش» در غوطه به توافق رسید، فلیق‌الرحمن اعلام کرد از وجود چنین توافقی بی‌اطلاع است.

هیات تحریر الشام: این جبهه عمدتا از نیروهای جبهه النصره سابق (شاخه القاعده در سوریه) تشکیل شده است. اگرچه شمار نیروهای این ائتلاف در حومه دمشق به اندازه ادلب زیاد نیست (حدود ۵۰۰ نفر) اما توانایی‌های رزمی آنها و به‌ویژه امکان حفر تونل‌های زیرزمینی، جنگجویان هیات تحریر را به یکی از بازیگران عمده نبرد غوطه شرقی تبدیل کرده است.

احرارالشام: این سازمان تروریستی به‌ویژه در شهرستان حرستا در غرب غوطه فعال است. بنا بر اعلام سوریه، منشا بسیاری از حملات خمپاره‌ای به دمشق، مناطق تحت کنترل این گروه است.

غوطه؛ آخرین پایگاه عربستان در سوریه

جنگ نیابتی عربستان سعودی در خاورمیانه از چند سال پیش یکی از پیش‌فرض‌های معادلات قدرت در این منطقه است. همزمان با پیشروی‌ نیروهای ارتش سوریه در جبهه‌های جنگ، ریاض تاثیر خود در این میدان زورآزمایی عملا از دست داده است. شاید غوطه شرقی آخرین پایگاه قدرت‌نمایی نسبی عربستان در سوریه باشد. جیش‌الاسلام، احتمالا تاکنون هیچ نشانه‌ای از ریاض برای عقب‌نشینی یا تسلیم دریافت نکرده است. شورشیان این گروه تاکنون نزدیک‌ترین تهدید (از لحاظ جغرافیایی) برای سوریه به شمار می‌روند.

آیا داستان حلب در غوطه تکرار می‌شود؟

یورو نیوز در بخش پایانی خود می نویسد که حلب، بزرگترین شهر سوریه در دسامبر ۲۰۱۶ و پس از ۴ سال جنگ توسط نیروهای ارتش سوریه آزاد شد. قسمت شرقی این شهر عملا در تصرف گروه های مسلح بود. در سال‌های پیش بسیاری از ناظران تحولات سوریه می‌گفتند تعیین تکلیف حلب، وضعیت جنگ سوریه را یکسره خواهد کرد. امروز و یک سال پس از آزادسازی حلب، به نظر می‌رسد تعیین تکلیف غوطه شرقی و پس از آن ادلب بتواند نقطه پایانی بر جنگ سوریه باشد.