تحلیلگر لبنانی: سخن روحانی درباره بی نیازی امنیتی کشورهای منطقه از دیگران واقعی و اصولی است

ایرنا؛ نوفل در این گفت و گو به ارزیابی مولفه های موضع «حسن روحانی» رئیس جمهوری ایران درباره مسائل منطقه ای پرداخت و فرصت ها و چالش های آن را برشمرد.

در ادامه متن کامل گفت و گوی ایرنا با میشل نوفل می آید:

*ایرنا: رئیس جمهوری اسلامی ایران در سخنرانی اخیر خود گفته است که کشورهای منطقه برای دفاع از امنیت خود به دیگران نیازی ندارند. آیا این موضع ایران در واقعیت قابل دستیابی است؟

**نوفل: از نظر اصولی، سخن آقای روحانی رئیس جمهوری ایران، یک منطق و مبنای واقعی دارد. با توجه به اینکه قدرت های اساسی در منطقه، اعراب، ایرانی ها و ترک ها هستند و اینها قطب های منطقه ای اصلی را تشکیل می دهند. این قدرت ها خود توانایی دارند که نظامی را ایجاد کنند که اختلافات موجود را در آن تنظیم کنند و به اوضاع سامان بدهند و در نتیجه ثبات و امنیت منطقه ای را برقرار کنند. تجربیات همکاری های منطقه ای در دیگر مناطق جهان، شایستگی خود را اثبات کرده است به ویژه در آسیا و آمریکای لاتین و اتحادیه اروپا. این منطقه نیز شکل های مختلفی از سازمان های منطقه ای را به خود دیده است که تا میزانی توانستند که نقش سازمان دهی خود را ایفا کنند.

من معتقدم که منطقه ما یک مثلث منطقه ای است و کشورهای عربی، ایران و ترکیه سه ضلع آن هستند. میان آنها موضوعات و مسائل اساسی وجود دارد. بنابراین باید بین این قدرت ها، یک سازمان و نظام باشد که مسائل و موضوعات اساسی را تنظیم کند. به ویژه در مورد مقابله با دشمن اصلی در منطقه یعنی رژیم صهیونیستی که باعث ایجاد مشکل است و تهدید اصلی برای همه به شمار می رود. از این رو باید یک نظام، سازمان، یا نهاد منطقه ای تشکیل شود تا برای همکاری و رفع اختلافات موجود میان کشورهای این مثلث کار کند و ضمانتی باشد برای امنیت منطقه ای.

اما از نظر وقایعی که با آن سر کار داریم، باید گفت که ما در یک مرحله گذار و انتقال به سر می بریم. ما هم در سطح بین المللی و هم در سطح منطقه ای در بحران گذار زندگی می کنیم. همچنین جهان از هرج و مرج، رنج می برد و به نظر می رسد محوری که توازنات منطقه ای را تعیین می کرد یعنی محور آمریکایی و اروپایی در حال از هم پاشیدن است.

این مرحله گذار، خود را در سوریه به خوبی نشان می دهد و ما شاهد اوج گیری هرج و مرج هستیم. می بینیم که همه قدرت ها در سوریه وارد یک جنگ ادامه دار شده اند. بنابراین می توان گفت که وضعیت به شدت پیچیده است و آنچه رئیس جمهوری روحانی گفته در اجرا و واقعیت خیلی سخت است. اما قطعا غیر ممکن نیست.

*ایرنا: دکتر روحانی ریاست جمهوری ایران، در سخنان خود خواستار همکاری و گفت و گو با کشورهای منطقه شد. آیا شریکی برای این دعوت در منطقه وجود دارد؟

**نوفل: سامان دهی به اوضاع و ایجاد نهادهای همکاری، از راهی جز گفت و گو محقق نخواهد شد. اما حاکمان جدید عربستان سعودی، مانع هر گونه گفت و گو می شوند، چرا که آنها در چارچوب سیاست تنش آفرینی که دولت ترامپ و به طور مشخص تیم او طرح کرده است، حرکت می کنند. آمریکایی ها، عربستان سعودی را به سوی افزایش تنش بیشتر در اختلافات و نوعی از جنگ سوق می دهند. مشکل، ائتلاف عربی-خلیجی به رهبری عربستان سعودی است. چه خوب بود اگر سیاست عربستان، عقلانی و واقعی می شد، چرا که راه حل مشکلات در منطقه گزینه نظامی نیست و از راه جنگ، چیزی حل نمی شود. بلکه از راه گفت و گو بر سر اختلافات است که می توان به وضعیتی رسید که تشنج و پیچیدگی کمتری داشته باشد.

*ایرنا: ریاست جمهوری ایران، مواضع آمریکا را در قبال توافق هسته ای، غیر منطقی دانسته و تاکید کرده است که ما به تعهد خود پایبندیم اما نخواهیم گذاشت تا از حسن نیت و تعهدمان سوء استفاده کنند. شما این موضع را چگونه ارزیابی می کنید؟

**نوفل: در اینجا باید میان دولت آمریکا و به طور مشخص تیم ترامپ در دولت و میان وزارت خارجه، پنتاگون (وزارت دفاع) و ارتش تفاوت قائل شد. به نظر می رسد که اینها با رویکرد ترامپ در مورد توافق هسته ای موافق نیستند. همچنین ترامپ با مخالفت متحدین اروپایی خود، قدرت های بین المللی و حتی داخل آمریکا نیز مواجه است؛ چرا که او در برخورد با توافق هسته ای، یک رویکرد غیرعقلانی و غیرمنطقی پیش گرفته است. این توافق میان ایران، از یک سو و پنج کشور دیگر بعلاوه آمریکا از سویی دیگر امضا شده است. این توافق به تصویب شورای امنیت و سازمان ملل هم رسیده است و به مثابه یک پیمان بین المللی است، پس رویکرد ترامپ مخالف قانون بین المللی است.

به هر حال، ادامه این روش از سوی ترامپ، یعنی اینکه آمریکایی ها منطقه را در یک مسیر رو به انفجار قرار داده اند و بیانگر سبک سری آمریکا در تعامل با بحران های منطقه است. این شیوه، نه تنها بحران ها را حل نمی کند، بلکه به قوانین بین المللی تجاوز می کند و منجر به تنش و تشنج دائمی می شود. اگر ترامپ، همواره با شک و تردید به ثمربخش بودن توافق هسته ای بنگرد و اصرار به خروج کشورش از این توافق داشته باشد، این امر مشروعیت توافق را تحت الشعاع قرار نمی دهد. در این صورت، ایران ابزارهایی در اختیار دارد که به این شیوه پاسخ دهد. ممکن است که جمهوری اسلامی، برای توسعه برنامه هسته ای خود آزاد باشد و این چالشی جدید برای سیاست های آمریکا در طرفداری و حمایت از اسرائیل است. چنین سیاستی، نمی تواند در منطقه تعادل ایجاد کند. آمریکایی ها نشان داده اند که عملا در مدیریت بحران سوریه ناتوان هستند و این خود بیانگر این است که چرا روس ها که با قدرت به منطقه بازگشته اند، در سوریه دست برتر را دارند.

*ایرنا: از نکات مهم در سخنرانی رئیس جمهوری ایران، تاکید بر حق ایران در تقویت قدرت نظامی خود بود. روحانی گفت که تهران برای ساخت موشک، هواپیما، تانک و سایر سلاح ها از کسی اجازه نگرفته و نخواهد گرفت. آیا شرایط موجود در منطقه باعث گردیده تا ایران به این راه تکیه کند؟

**نوفل: از نظر اصولی، موضع جمهوری اسلامی پشتوانه ای دارد و آن اصل حاکمیت ملی و مربوط به موضوع امنیت ملی است. اما به نظر من، ایرانی ها هنگامی که توافق هسته ای را به امضا رساندند، حساب این را نمی کردند که غربی ها در تلاش باشند از آن توافق، مقدمه ای برای طرح موضوع ساخت سلاح موشکی فراهم کنند. این امر امروز ادامه پیدا کرده است و موضع رئیس جمهوری ایران، در این زمینه قانونی بوده و بیانگر حق ایران است. به ویژه در پیچیدگی وضعیت منطقه ای، تشنج های آن، توازنات غیر ثابت و وضعیت ناآرام منطقه.