زد و بند مصر با ولیعهد عربستان

بدر العساکر، مدیر دفتر ولیعهد و وزیر دفاع آل‌سعود، وقتی که سه جنگنده مصری را در آسمان دید آن‌قدر ذوق‌زده شده بود که بی‌معطلی در صفحه توئیتر خود بنویسد: «جنگنده‌‌‌‌ها به استقبال از هواپیمای محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، در هنگام ورودش به حریم هوایی مصر رفتند.» ‌این تنها خوشامدگویی ژنرال عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، از بن سلمان نبود بلکه او برخلاف پروتکل معمول به پای پله هواپیمای بن‌سلمان رفت تا به او نه مثل شاهزاده یا ولیعهد، بلکه مثل یک پادشاه و رئیس‌جمهور خوشامد گفته باشد.

عبدالباری عطوان، نویسنده مشهور عرب و تحلیلگر رأی‌الیوم معتقد است که السیسی با این دست کار‌‌‌ها تمام تلاش خود را برای راضی کردن بن سلمان می‌کند چرا که می‌داند او حاکم واقعی عربستان است و تا چند ماه بعد هم بر تخت پادشاهی این کشور می‌نشیند و با توجه به سن کمش، دست کم تا نیم قرن بعد هم به سلطنت خود ادامه می‌دهد. 

السیسی برای راضی کردن بن سلمان قبل از ورودش به مصر دست به کار شده بود چرا که قضات منصوب او در دادگاه قانون اساسی، یک روز قبل از آمدن بن سلمان حکم نهایی خود را در مورد دو جزیره تیران و صنافیر صادر کردند.

پرونده این دو جزیره دو سال قبل، در جریان سفر ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه آل سعود، به مصر به جریان افتاده بود که آن زمان السیسی دادن دو جزیره به عربستان را قبول کرده بود و حتی پارلمان مصر هم به آن رأی مثبت داد و السیسی هم رأی پارلمان را تأیید کرد.

با وجود این، مخالفین دولت با موج ملی‌گرایانه دادن دو جزیره را خیانت به مصر و قانون اساسی می‌دانند و قبل از این توانستند دست‌کم دو بار حکم دادگاه را برای لغو آن به دست بیاورند.

این حرکت مخالفان و معلق شدن تحویل دو جزیره باعث شد عربستان از توافقات اقتصادی دو سال قبل تا مقدار قابل‌توجهی پا پس بکشد و السیسی تنها می‌توانست در این سفر بن سلمان دوباره آن توافقات را با قرارداد‌‌‌هایی تازه به جریان بیندازد.

در واقع، زمان زیادی تا انتخابات ریاست جمهوری مصر باقی نمانده و السیسی برای دومین دور ریاست جمهوری نیاز به پیروزی قاطع در این انتخابات دارد. هرچند که او تاکنون رقبای خود را کنار زده اما قرارداد‌‌‌های کلان با سعودی‌‌‌‌ها برگ برنده او در انتخابات است و به همین جهت هم باید با نهایی کردن پرونده آن دو جزیره، این برگ را از بن سلمان می‌گرفت.

قضات منصوب او در دادگاه قانون اساسی منظور او را روز ‌‌‌‌شنبه گذشته نهایی کردند و وقتی که بن‌سلمان به قاهره آمد، خیالش از تسلط بر تیران و صنافیر راحت شد.

در مقابل، السیسی هم توانست رضایت بن سلمان را برای مشارکت در پروژه 500 میلیاردی مشهور به نئوم در سواحل دریای سرخ به دست بیاورد و سعودی‌‌‌‌ها را راضی به سرمایه‌گذاری در مصر به میزان 27میلیارد دلار در 2900 طرح اقتصادی کند. این میزان از سرمایه و فرصت اقتصادی برای مصر با مشکلات جدی اقتصادی قابل توجه است و می‌تواند رأی قابل‌توجهی را نصیب السیسی کند اما باید توجه داشت که در این زد و بند، رژیم صهیونیستی هم بی‌نصیب نمانده است.

باید توجه داشت که تیران و صنافیر در دهانه خلیج عقبه قرار دارد و مصر بنابر قرارداد صلح کمپ دیوید با رژیم صهیونیستی باید از این دو جزیره برای عبور و مرور آزاد دریایی به سمت بند ایلات در جنوب آن رژیم حمایت می‌کرد.

هرچند که سعودی‌‌‌‌ها در ظاهر امر با رژیم صهیونیستی صلح نکرده‌اند اما با تحویل این دو جزیره در عمل به قرارداد کمپ دیوید پیوسته و به همراه مصر امنیت دریایی این رژیم در خلیج عقبه و دریای سرخ را تضمین می‌کند.

این به معنای صلح عملی سعودی‌‌‌‌ها با رژیم صهیونیستی و باز شدن باب همکاری با این رژیم است که می‌تواند مقدمه همکاری‌های دیپلماتیک هم باشد. هرچند که رژیم صهیونیستی سعی کرده در مورد معامله‌ السیسی با سعودی‌‌‌‌ها در مورد تیران و صنافیر سکوت کند اما روشن است که این معامله را در راستای منافع خود می‌داند و باعث می‌شود سعودی‌‌‌‌ها بیشتر از گذشته به آنها نزدیک شوند.

در هر صورت، زد و بندهای اقتصادی- سیاسی السیسی با بن سلمان تنها یک وجه از سفر بن سلمان به قاهره است و طرف دیگر را باید در تأمین امنیت رژیم صهیونیستی دید که حالا سعودی‌‌‌‌ها هم در عمل متعهد به آن می‌شوند.