پروژه آمریکایی داعش؛ مهار ایران یا بی‌ثبات‌سازی افغانستان

گروه تروریستی تکفیری داعش پس از این‌که جغرافیای خود را در منطقه به ویژه عراق و سوریه از دست داد، اکنون در مناطق نا امنی از افغانستان که همسایه شرقی ایران است حضور پیدا کرده و می‌تواند تهدیدی برای آسیای مرکزی، ‌اروپا و کشورهای همسایه باشد.

البته داعش در افغانستان در تقابل با گروه طالبان قرار گرفته است و حامیانش را برای حضور در این منطقه دعوت کرده تا بتواند مجددا جایگاه از دست رفته خود را احیا کند.

«گروه داعش از سال 2014 ادعای خلافت جهانی کرده و از تمامی ابزارها و امکانات و با کمک حامیان منطقه‌ای، آمریکایی و اسرائیلی برای تثبیت پایگاه و جایگاه خود استفاده کرده و اقداماتی را در زمینه قاچاق انسان،‌ مصادره و سرقت، تجارت مواد مخدر،‌تجارت نفت انجام داده و حتی از فعالیت‌های مجرمانه نیز درآمدزایی داشته است»

اما آن‌چه واقعیت است، این‌که آمریکا به دنبال ادامه سیاست‌های بی ثبات سازی خود در خاورمیانه، از آن‌ها در افغانستان که خود طی دو دهه اخیر درگیر جنگ داخلی بوده حمایت می‌کند تا بتواند اهداف و پروژه خود را در منطقه به پیش ببرد. در واقع آمریکا پس از شکست‌هایی که در خاورمیانه و منطقه داشته است تلاش می کند تا بتواند سیاست‌های خود را از این طریق پیش برده و وجهه خود را ترمیم بخشد.

محسن پاک آئین رییس سابق ستاد افغانستان وزارت خارجه معتقد است؛ آمریکا پیش‌بینی می‌کرد  داعش در سوریه و عراق سقوط  کرده و حاکمیت خود را از دست می‌دهد؛ بنابراین  از حدود 6 ماه پیش چنین طراحی کرد که نیروهای داعش به طرف افغانستان گسیل شوند، بنابراین مقصد بعدی داعش افغانستان شد و نیروهایی هم که از سوریه و عراق فرار می‌کردند  اولین مقصدشان این کشور قرار گرفت.

وی تاکید می‌کند؛ ادامه حضور داعش در افغانستان یک تهدید جدی برای اروپا، افغانستان و کشورهای همسایه آن است و کاخ سفید از این اهرم برای بی ثبات سازی افغانستان، محاصره چین، تهدید روسیه و مهار ایران استفاده می‌کند.

البته دولت افغانستان هم در این شرایط بیکار نمی‌نشیند و حتما برای مبارزه با آن‌ها تلاش‌ می‌کند،‌ اما همکاری‌های منطقه‌ای به ویژه با  کشورهای همسایه می‌تواند کمک خوبی در این زمینه باشد.

افغانستان تقریبا دو دهه با طالبان درگیری داشته و خسته از جنگ بوده و دچار نوعی بی‌ثباتی شده است و مردم این کشور نمی‌توانند بپذیرند که گروه دیگری بخواهد وارد عمل شده و اقداماتی را انجام دهد. شواهد هم نشان می دهد داعش نمی‌تواند دوام زیادی در افغانستان بیاورد زیرا جامعه این کشور پذیرای آن‌ها نیستند.

به نظر می‌رسد اهداف داعش تنها حضور در افغانستان نیست، بلکه قصد دارد با حمایت آمریکا تهدیداتی را برای ایران، روسیه و یا چین ایجاد کرده و فعالیت‌هایش را در آسیای مرکزی و کشورهای این حوزه که شرایط مستعدتری را دارا هستند، گسترش دهد و ناامنی‌ را در بخش‌هایی از حوزه جغرافیایی که به روسیه نزدیک‌تر است، ایجاد کند.

دیپلماسی قوی میان کشورهای منطقه به ویژه آن دسته از کشورهایی که داعش برای آن‌ها خطر و تهدید است می‌تواند به برون رفت از این مشکل کمک کند و حتی می‌توان به دولت افغانستان کمک کرده و آن‌ها را نسبت به خطرات آینده داعش آگاه کرد.

«داعش گروهی افراطی سنی در خاک عراق و سوریه بوده و تهدید مستقیمی برای کشور عمدتا شیعه ایران و متحدان آن تلقی می‌شود. تجربه غم‌انگیز قتل عام ایزدی‌های عراق و وجود حقایق و اسناد فراوان از جنایت‌ها و خشونت‌ها علیه شیعیان عراقی، هیچ شک و شبهه‌ای در خصوص خطرات وتهدیدهای تسلط احتمالی اسلام گرایان باقی نمی‌گذارد. البته تهران دارای تجربیاتی در مقابله با گروه تروریستی افراطی سنی جیش العدل  است که در مناطق مرزی با پاکستان در جنوب شرق این کشور فعالیت می‌کند».

بر همین اساس، نوذر شفیعی کارشناس مسائل شبه قاره و آسیا معتقد است؛ داعش یک ماموریت هم در داخل افغانستان و هم برون مرزی دارد و او در افغانستان هم عمدتا شیعیان را هدف قرار می‌دهد و به نظر می‌رسد یک جریان فرقه‌ای پشت کار داعش قرار دارد.

وی همچنین بیان می‌کند؛ اینکه این اقدامات بتواند داعش را به عنوان نیروی موثر در افغانستان جا بیندازد و باعث شکل‌گیری دولت اسلامی خراسان شود، بعید است.

شرایط امنیتی در افغانستان به ویژه پس از حضور ناتو در این کشور تهدیداتی را متوجه کشورهای همسایه می‌کند و احتمال افزایش ناآرامی‌ها و سرایت آن به خارج از کشور هم وجود دارد. چه رسد به این که در کنار همه این تحولات اعم از شرایط داخلی کشور، تلاش‌های طالبان برای مذاکره با آمریکا و یا تقابل با گروه داعش و همین طور تحرکات این گروه در مناطقی از افغانستان می طلبد که هم کشورهای همسایه و هم ایران نسبت به این مسائل با حساسیت بیش‌تری برخورد کنند.

فرزاد رمضانی بونش پژوهشگر و کارشناس ارشد مسایل منطقه هم با تاکید بر این‌که پس از شکست داعش در عراق و سوریه، مناطق نا امن افغانستان و مناطقی از پاکستان به‌عنوان آلترناتیو مد نظر رهبران داعش بود، می‌گوید: مسلما حضور داعش در جغرافیای افغانستان هر چند برای دوام این گروه تروریستی است، اما نوع نگاه فرق اسلامی در افغانستان و همچنین رویکرد مکتب حنفی در افغانستان و نوع نگاهی که مردم نسبت به داعش دارند، می‌تواند موجب جلوگیری از حضور و گسترش زیاد داعش در افغانستان شود.

وی تاکید می‌کند؛ احتمال این که در میان مدت داعش بتواند آسیبی به مرزهای ایران و به مخاطره انداختن امنیت مرزها داشته باشد، بسیار کم است.

بی ثبات بودن شرایط کشور افغانستان در همسایگی ایران، ادامه داشتن سیاست‌های بی ثبات سازی آمریکا در خاورمیانه به ویژه در منطقه نزدیک به ایران، حضور نیروهای ناتو در افغانستان، تحرکات طالبان و داعش در این منطقه ، این ضرورت را ایجاب می کند که ایران برای حفظ امنیت خود رویکردهای امنیتی، سیاسی و یا حتی نظامی را اتخاذ کند تا بتواند با تروریسم آن هم از نوع داعشی آن مقابله کند.

باید در نظر داشت،‌ ایران به عنوان همسایه افغانستان نقش مهمی را در امنیت منطقه ایفا می‌کند و این مساله دارای اهمیت است، بنابراین باید در پروژه آمریکایی حمایت از داعش در این منطقه هوشیارتر از قبل عمل کرده و راهبردی دفاعی و امنیتی در هماهنگی با کشورهای همسایه برای بی اثر کردن اهداف آمریکا اتخاذ کند.