ایران در چه صورت از برجام خارج خواهد شد؟
به گزارش اقتصادنیوز این محقق ارشد دانشگاه پرینستون در بخشی از این یاددشات تاکید کرد:« انتخاب مایک پمپئو و جان بولتون از سوی پرزیدنت ترامپ، به ترتیب برای تصدی پست‌های وزارت خارجه و مشاور امنیت ملی، می‌تواند پایانی بر تظاهر دولت آمریکا برای «ترمیم» برجام تلقی شود. درحالی‌که ترامپ مدت‌ها است تمایلش برای خروج از توافق اتمی با ایران را برملا ساخته، پمپئو و به‌ویژه بولتون، مدافع دیرباز سیاست‌های تغییر رژیم در ایران از جمله توسل به جنگ بوده‌اند. در آستانه نزدیک‌شدن به ۲۲ اردیبهشت، زمان تمدید تعلیق تحریم‌های ذیل برجام، سناریوهایی برای رزم‌نامه ترامپ در مورد «اصلاح یا لغو» توافق‌نامه هسته‌ای، محتمل است.» موسویان در ادامه به بررسی برخی از سناریوهای محتمل پرداخت و نوشت:«یکی از سناریوها این است که اروپا تسلیم خواسته‌های ترامپ شود و با او در تحریم‌های جدید علیه ایران به‌خاطر فعالیت‌های منطقه‌ای و برنامه موشکی همراه شود. در این صورت، منافع اقتصادی ایران از برجام حداقلی خواهد شد؛ به‌ویژه اینکه در شرایط کنونی که با تحریم‌ها و تهدیدات آمریکا، بهره‌مندی ایران از مزایای اقتصادی برجام، دچار مشکل شده ضمن اینکه هیچ تضمینی هم وجود ندارد که ترامپ از طرق دیگر، توافق اتمی را مختومه نکند. درصورت چنین سناریویی، ایران ممکن است در برجام بماند اما به‌عنوان تلافی، از همکاری با غرب در موضوعات منطقه‌ای خودداری کند.» در بخش دیگری از این یادداشت به سناریوی دیگر اشاره شده وتاکید شدهاست:« ...اگر ترامپ به شعارهایش عمل کند و از برجام بیرون رود؛ اما مانع همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی اروپایی‌ها با ایران نشود. در این سناریو، عکس‌العمل ایران، بستگی به عملکرد گروه ۴+۱ خواهد داشت. »
موسویان در ادامه نوشت:«سومین حالت این است که ترامپ از برجام خارج شود و تمامی تحریم‌های هسته‌ای ایران، از جمله تحریم‌های ثانویه که بازرگانی بین‌المللی با ایران را هدف می‌گیرد، مجددا اعمال کند. در این صورت، تجارت اروپا با ایران مختل و ایران با برجام منهای جهان غرب مواجه خواهد شد زیرا ممکن است کشورهای اروپایی قادر به ایستادگی در برابر ایالات‌متحده نبوده و اقداماتشان برای استمالت از ایران، نیز نمایشی و بی‌خاصیت باشد. در این حالت ممکن است ایران هم از برجام خارج شود اما در معاهده ان‌پی‌تی (معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) باقی بماند. این باعث پایان تدابیر داوطلبانه حداکثری خواهد شد که ایران ذیل برجام پذیرفته؛ مانند اجرای پروتکل الحاقی و محدودیت‌های برنامه غنی‌سازی اورانیوم - شامل نگه‌داشتن سطح غنی‌سازی زیر ۵ درصد. در این سناریو چون ترامپ مقصر شکست برجام خواهد بود، قدرت‌های بلوک شرق به‌ویژه روسیه و چین با برنامه هسته‌ای ایران در چارچوب معاهده ان‌پی‌تی منعطف برخورد خواهند کرد. مع‌الوصف، آمریکا چنین وضعیتی را ممکن است تحمل نکرده و به سیاست‌های خصمانه‌تری -منهای جنگ- دست بزند. در این صورت، ایران به ائتلافی بزرگ با چین و روسیه علیه اهداف غرب در خاورمیانه و مناطق دیگر، سوق داده خواهد شد.»
این دیپلمات سابق به سناریوی محتمل دیگری نیز اشاره دارد. او می‌نویسد:« ترامپ از برجام خارج شده و فشار حداکثری بر ایران شامل پیمودن راه‌های جنگ‌طلبانه را در دستور کار قرار دهد. این سناریو باعث شنیده شدن صداهای قدرتمند در ایران خواهد شد که خواستار خروج از معاهده ان‌پی‌تی و پیگیری مدل کره‌شمالی باشند تا از این طریق ایالات‌متحده را به میز مذاکره بکشانند. درک عمومی از مساله کره‌شمالی این است که آمریکا به این کشور حمله نمی‌کند زیرا پیونگ‌یانگ دارای سلاح هسته‌ای است؛ به همین دلیل هم ترامپ می‌خواهد با کره‌شمالی مذاکره کند. در عین حال فشار بر ایران را افزایش می‌دهد، چون ایران فاقد سلاح هسته‌ای است. قدرت چنین گزینه‌ای در تهران کم نخواهد بود زیرا مدافعان آن می‌توانند استدلال کنند که ایران از حقوقش طبق معاهده ان‌پی‌تی برخوردار نیست و این معاهده تنها به وسیله‌ای برای تنبیه ایران تبدیل شده است.» موسویان در پایان به پنجمین و در عین حال عاقلانه‌ترین سناریو پرداخته و می‌نویسد:« در صورتیکه اروپا، ترامپ را برای اجرای کامل برجام قانع کند و در عوض ایران با قدرت‌های اروپایی در کنار سایر اعضای شورای امنیت سازمان ملل، چین و روسیه و آمریکا، بر سر موضوعات منطقه‌ای به‌طور جدی گفت‌وگو کند. واقعیت این است که ایران کاملا به تعهدات خود طبق برجام پایبند بوده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز این موضوع را بارها تایید کرده است؛ ضمن اینکه برجام یک تعهد بین‌المللی آمریکا است زیرا قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد را دارد. این سناریو، دورنمای یافتن راه‌حل سیاسی برای سایر بحران‌های منطقه‌ای را به همراه خواهد داشت که می‌تواند اتهامات مکرر ترامپ در مورد نقش منفی ایران در منطقه را نیز مرتفع کند. این سناریو همچنین امکان آن را می‌دهد که از سرمایه برجام برای ایجاد یک منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای در خاورمیانه نیز استفاده شود.»
