حقایقی درباره دارو های تاریخ مصرف گذشته که نمی دانید!

نمناک؛ معمولا اکثر ما عادت نداریم دوره درمان را کامل کنیم و همیشه در خانه هایمان مقداری دارو اضافه می ماند. این داروها آنقدر در یخچال یا قفسه داروهای خانه ما می ماند تا تاریخ مصرفش می گذرد.در این مطلب می خواهیم شما را باحقایقی درباره دارو های تاریخ مصرف گذشته آشنا کنیم.

هرچند همه داروها تاریخ مصرف دارند اما بر اساس گزارشی که در مجله انجمن پزشکی آمریکا (JAMA) منتشر شد، تاریخ مصرف بسیاری از داروها را می توان سال ها نادیده گرفت ! طبق این گزارش انواع خاصی از داروها می توانند خاصیت خود را تا 40 سال حفظ کنند .

چرا داروها تاریخ انقضا دارند؟

تاریخ انقضا یک الزام قانونی است که از سال 1979 توسط اداره غذا و داروی آمریکا (FDA) اعمال شد و به معنای مدت زمانی است که تولید کننده دارو می تواند خواص و ایمنی کامل این دارو را تضمین کند. اما تحقیقات نشان می دهد 90 درصد بیش از صد نوع دارو، چه داروهای بدون نسخه و چه داروهای تجویزی، حتی تا 15 سال بعد از تاریخ انقضای خود نیز قابل استفاده هستند .

چه مدت پس از تاریخ انقضا می توان داروها را مصرف کرد؟

مطالعات پژوهشگران روی انواع مختلف دارو با ترکیبات فعال متفاوت که 28 تا 40 سال از تاریخ انقضای آنها می گذشت نشان داد بسیاری از ترکیبات فعال موجود در آنها دست کم تا 90 درصد خواص خود را حفظ می کنند.

تنها داروهایی که پایین تر از این سطح قرار می گیرند آسپرین، فناستین (نوعی مسکن) و آمفتامین (مورد استفاده در بیش فعالی و حمله خواب) هستند. فرانسیس فلاهرتی، مدیر سابق اداره غذا و داروی آمریکا می گوید تاریخ انقضایی که توسط کارخانه های داروسازی مشخص می شود هیچ ارتباطی با مدت زمانی که دارو قابل استفاده است، ندارد .

وی می افزاید این تاریخ ها معمولا بیشتر از آن که اساس علمی داشته باشند نقش تجاری دارند. این که داروها ده سال در قفسه داروها باقی بمانند مسلما به نفع کارخانه های داروسازی نیست و آنها خواهان انقضای تاریخ مصرف داروها هستند .

استثناهای مهمی وجود دارند

تعداد کمی از داروها هستند که باید همیشه پس از انقضای تاریخ مصرف شان دور ریخته شوند. این داروها عبارتند از:انسولین، آنتی بیوتیک های مایع، نیتروگلیسیرین (گشادکننده عروق) و تتراسایکلین (نوعی ضد باکتری) .

چگونه تصمیم درستی بگیریم؟

اگر می خواهید درمورد مصرف دارویی که تاریخ مصرف آن سپری شده است تصمیم بگیرید ابتدا باید ببینید قصد مصرف چه دارویی را دارید و به چه دلیلی آن را مصرف می کنید. اگر داروی مورد نظرتان از جمله موارد ذکر شده در بالاست یا زندگی شما به 100 درصد موثر بودن دارو وابسته است، دارویی که تاریخ انقضای آن گذشته است را دور بریزید. در غیر این صورت می توانید از داروهای تاریخ مصرف گذشته استفاده کنید. برای اطمینان بیشتر می توانید ابتدا با پزشک یا داروساز مشورت کنید .

تاریخ انقضای داروها کجا نوشته شده؟

اگر ورق آلومینیومی قرص را در دست بگیرید، انتهای آن عددهایی درج شده است؛ این عددها به روش های مختلف تاریخ انقضای دارو را نشان می دهد . EXP مخفف Expiration یا همان تاریخ انقضاست. این تاریخ را با ماه و سال عنوان می کنند. برای کرم ها و پمادهای تیوپی این تاریخ روی انتهای تیوپ و جایی که تیوپ بسته می شود نوشته شده است.

این تاریخ معمولا روی در جعبه هم نوشته می شود. تاریخ انقضای شربت، قطره و داروهای مایع دیگر به صورت برجسته روی برچسب شیشه و روی در جعبه آن نوشته شده است .برای آمپول ها هم برای مطمئن شدن از تاریخ انقضای آنها می توانید به برچسب دور آمپول نگاه کنید.

روی آن تاریخ نوشته شده است. ممکن است روی قسمت سر آمپول یا شربت هم تاریخ انقضا را نوشته باشند. معمولا داروها بعد از گذشت 3 سال از زمان تولید منقضی می شوند. این زمان برای داروهای مختلف متفاوت است اما بیشترین زمان برای انقضای داروها 5 سال بعد از تولید است و بعد از گذشت این زمان تمام داروها منقضی می شوند .

شرایط مناسب نگهداری دارو را بدانید

تاریخ مصرف هر دارو فقط وقتی درباره آن صدق می کند که در شرایط استاندارد نگهداری شود. شرایط استاندارد نگهداری هر دارو روی آن نوشته شده اما برای بیشتر داروها شرایط مساعد، نگهداری در هوای خشک و خنک و اجتناب از یخ زدگی آنهاست بنابر این بدترین جا برای نگهداری داروها حمام است که خیلی از خانواده ها از قفسه ای در آن برای نگهداری از داروهای شان استفاده می کنند. اگر دارو زیر نور آفتاب ماند، در جریان رطوبت قرار گرفت، یخ زد یا بیش از حد داغ شد، بهتر است آن را دور بریزید حتی اگرتاریخ انقضای آن تمام نشده باشد .

داروهای منقضی را چه باید کرد؟

داروهای تاریخ گذشته را باید دور بریزید. بهتر است این داروها را در پلاستیک بپیچید و دور بریزید. شربت ها و قطره ها را اول در فاضلاب خالی کنید بعد شیشه های آنها را دور بریزید. البته دور ریختن داروها باید با احتیاط صورت بگیرد. بعضی از داروها وقتی تاریخ مصرف آنها می گذرد می توانند برای محیط زیست خطرناک باشند.

داروهای تاریخ مصرف گذشته را چه باید کرد

این داروها علاوه بر انسان ها، می توانند برای حیوانات و محیط زیست هم خطرناک باشند. مثلا می توانند وارد جریان آب زیرزمینی شوند و منابع آب را آلوده کنند . به علاوه ممکن است توسط حیواناتی مثل سگ، گربه یا حتی پرندگان خورده شوند و به آنها آسیب برسانند به همین دلیل بهتر است اگر داروی تاریخ گذشته در خانه دارید درباره آن با پزشک یا دارو ساز مشورت کنید.

اگر دارو، جزو داروهایی بود که بعد از انقضا سمی می شوند بهتر است آنها را به مراکز درمانی تحویل دهید. هلال احمر هم این داروها را از شما تحویل می گیرد تا با شرایط درست و بدون آسیب رساندن به محیط از بین ببرد.

برای آمپول ها باید دقت بیشتری کنید. اگر در درمانگاه تزریق انجام می دهید آنها خودشان طبق اصول ضایعات را دور می ریزند اما اگر در خانه تزریق می کنید و سرنگ با سوزن را دور می اندازید حتما آن را در کاغذ بپیچید تا باعث انتقال بیماری نشوند. یادتان باشد تهران پر از ضایعات جمع کن است و این ضایعات ممکن است به آنها آسیب برساند .