همه چرخش‌های سه سال اخیر ولایتی در دنیای سیاست
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، ظریف کارشناس همه امور نیست، در مذاکرات جای کارشناسان مختلف خالی بود، مجلس درباره برجام کار خود را به خوبی انجام نداد، انتقاد از تصویب 20 دقیقه ای برجام در مجلس، نداشتن متن فارسی، نبود متخصص جنگ روانی در تیم مذاکرات و مقایسه برجام با قرارداد ننگین ترکمانچای هفت سرفصل انتقاداتی است که علی اکبر ولایتی بعد از گذشت سه سال از انعقاد و اجرای برجام درباره آن ها لب به سخن گشوده است.
عضو هیأت عالی نظارت بر اجرای برجام در خرداد ماه سال 97 در تعریف برجام گفته: «در واقع برجام یک دکمه بود که کت و شلوار و اصل قضیه منطقه می‌شد تا ما در منطقه نباشیم. »
این انتقادات و تعریف از برجام زمانی قابل تأمل می شود که مروری بر مواضع سه سال گذشته ولایتی در همین باب داشته باشیم.
او در سال 94 برجام را این گونه برای باشگاه خبرنگاران تعریف کرده بود: «برجام قراردادی است که ما انرژی هسته‌ای را در حدی که موفق به داشتن آن شده‌ایم، نگه خواهیم داشت، همچنین برجام به محاصره اقتصادی پایان خواهد داد، ممکن است کسی تصور کند که برجام می‌توانست بهتر از این باشد، اما همه تلاش کردند و در پایان این نتیجه به دست آمد.»
ولایتی سال 94 گفته بود «همه تلاش کردند» اما حال می گوید تیم مذاکرات هسته ای از همه متخصصان بهره نگرفت.
به سایت شخصی علی اکبر ولایتی به آدرس velayati.ir مراجعه کنید و کلمه «برجام» را در قسمت جستجو بنویسید. بیش از 60 عنوان از سخنرانی های این سیاست‌مدار پرمشغله را برای شما به نمایش می گذارد. اگر حوصله به خرج دهید و کمی جستجوگر باشید، می توانید همه را مرور کنید. در هیچ یک از این مطالب که از سال 94 تا به امروز گفته شده، ولایتی نه تنها موضع تندی نسبت به برجام اتخاذ نکرده است، بلکه یک تنه در مقابل منتقدان برجام ایستاده، مدافع برجام شده و به مردم درباره برجام دلگرمی می دهد.
پاسخ به دلواپسی ها
آبان ماه سال 94 هفته نامه مثلت از مشاورمقام معظم رهبری در امور بین الملل می پرسد:« باتوجه به محدودیت‌هایی که برجام برای ما ایجاد خواهد کرد سوال این است که چرا نظام برجام را قبول کرد؟» ولایتی این گونه پاسخ می دهد: «استنباط من این است که ما نرفتیم مذاکره کنیم که فقط مذاکره کرده باشیم، بلکه می‌خواستیم به یک نتیجه برسیم. بالاخره با ضرب‌الاجل‌هایی که داشتیم و جدول زمان‌بندی که در اختیار بود به اینجا رسیدیم و بنایمان بر این بود که اگر اصلی که فواید حداکثر و زیان‌های حداقل داشته باشد، حاکم باشد، بپذیریم. پس اصل بر این بود که به نتیجه‌ای برسیم که همین برجام است. همانطور که گفتم اشکالاتی دارد و تیم مذاکره‌‌کننده هم این موضوع را نفی نکرده‌اند ولی دیگر زمانی باقی نمانده بود. معلوم نبود اگر زمان تعیین‌شده یا توافق‌شده را بیش از این ادامه می‌دادیم، نتیجه خیلی بیشتر یا بهتری می‌گرفتیم.»
ولایتی در 25 دی ماه سال 94 درباره برجام این گونه به ایسنا توضیح می دهد: به هرشکل با پایمردی و استقامت ملت شریف ایران، هدایت‌های مقام معظم رهبری و تلاش دکتر ظریف و تیم ایشان و همچنین تلاش تیم‌های مذاکره کننده قبلی این مذاکرات انجام شد و در ادامه هم با برنامه ریزی دقیق اجرای درست نتایج به دست آمده پیگیری خواهد شد و البته جمهوری اسلامی ایران در صورت نقض تعهدات، سیاست‌های درست و مورد نظرش را در جهت اهداف و منافع ملی دنبال خواهد کرد.
ولایتی: برجام کار مهمی بود
مواضع مثبت او درباره برجام تنها به اینجا ختم نمی شود. ولایتی در اسفند ماه سال 94 در باشگاه خبرنگاران جوان تأکید می کند: «برجام کار مهمی بود که حاصل بیش از 12 سال تلاش جمهوری اسلامی ایران در دولت ها و تلاش تیم های مختلف بود که با هدایت قاطع، هوشمندانه رهبر معظم انقلاب پیگیری و به نتیجه رسید. مقام معظم رهبری بارها دیدگاهشان را نسبت به این موضوع بیان کردند البته نتیجه‌ای که بدست آمده شاید از حد ایده‌آل مورد نظر کمتر باشد اما نتیجه‌ای است که بعد از جمع‌بندی تمام تلاش‌ها به این مرحله رسیده است.»
در این گفتگو بیش از همه تعریف ولایتی از برجام قابل توجه است. او به باشگاه خبرنگاران جوان می گوید: «برجام قراردادی است که ما انرژی هسته‌ای را در حدی که موفق با داشتن آن شده‌ایم، نگه خواهیم داشت همچنین برجام به محاصره اقتصادی پایان خواهد داد، ممکن است کسی تصور کند که برجام می‌توانست بهتر از این باشد اما همه تلاش کردند و در پایان این نتیجه به دست آمد.»
ولایتی به مردم نیز درباره برجام دلگرمی می دهد و می گوید: «امیدواریم مردم در زندگیشان نتایج برجام را حس کنند البته این موضوعی نیست که امروز برجام به دست آمد، فردا همه مسائل و مشکلات حل و فصل شود. چرا که فشارهای اقتصادی و سیاسی به مرور زمان شکل گرفته است و همچنین مراقبت از اجرای برجام تضمین کننده است و اگر خوب مراقبت شود، مردم در زندگیشان تاثیر آن را احساس خواهند کرد.»
این سخنان وزیر اسبق امور خارجه در حالی است که در آن ایام همه اصولگرایان با یکدیگر درباره تخریب برجام متحد شده بودند، ولی در عین حال دکتر ولایتی ترجیح داد در پاسخ به پرسش های رسانه های اصولگرا از عملکرد نظام و تیم مذاکره کننده در مسئله هسته ای دفاع کند.
جدای از مواضع ولایتی، ظریف و برخی دیگر از سیاستمداران بارها به نقش مثبت ولایتی در به سرانجام رسیدن مذاکرات هسته ای اشاره کرده اند و می گویند که حضور او موثر و مثبت بوده است. تا جایی که در فروردین 95 ظریف با تأکید بر اینکه عادت ندارم از کسی نام ببرم، اعلام می کند:«نقش ایشان (علی اکبر ولایتی) بسیار مفید و موثر در مذاکرات وکمیته برجام بود و در جلسات سوال هایی را مطرح می کردند و ما هم به نقطه نظرات ایشان توجه و از نقش بسیار خوب ایشان تشکر می کردیم.» سایت ولایتی نیز این بخش از سخنان ظریف را بازنشر کرده است.
رئیس هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی سال 95 نیز موضع خود را درباره برجام حفظ می کند. ولایتی در تیر ماه 95 در مصاحبه با ایران می گوید: «رهبر معظم انقلاب در همین راستا از گروه ناظر اجرای برجام خواستند که نحوه اجرایی شدن برجام را با دقت رصد و پیگیری کنند. مگر اینکه طرف مقابل اعلام کند که برجام را کنار می‌گذارد. در غیر این صورت باید مذاکرات را برای اجرای برجام با قدرت پیش برد.»
ولایتی در آبان ماه سال 95 در برنامه متن و حاشیه تلویزیون حاضر می شود و تأکید می کند:« اتحادی علیه ایران در جهان از سوی آمریکایی‌ها صورت گرفته بود، برخی غفلت‌ها از قبل شده بود و باعث اتحاد علیه ایران شد، لذا ما باید این اتحاد را به هم می‌زدیم. قطعاً امروز امکان ندارد که آمریکایی‌ها بتوانند یک 5+1 علیه ایران درست کنند.اما ما امروز شاهد این هستیم که جمهوری اسلامی ایران توانسته است توان هسته‌ای خود را حفظ کند ولو این که آمریکا به تعهدات خود وفا نکرده است، اما ما به تعهدات خود پایبند بودیم و عمل کردیم.»
سال انتخاباتی 96 که دروازه های حمله به حسن روحانی و محمدجواد ظریف به بهانه تبلیغات انتخاباتی باز است، موضع این عضو هیأت عالی نظارت بر اجرای برجام، همچنان تغییری نمی کند و در آن شلوغی ها، سخنی از ولایتی علیه روحانی و تیمش در مذاکرات نمی توان یافت.
ولایتی حتی در سال 96 با فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در تهران دیدار و مذاکره می کند و در سخنرانی های متعدد همچون بسیاری از دیگر مقامات کشور، نسبت به مواضع دولت آمریکا و بدعهدی ها درباره برجام ابراز تأسف و نگرانی می کند. او هم همگام با سایر مقامات تأکید دارد که ایران برجام را به طور کامل اجرا کرده و می کند؛ ولی هیچ گاه سخنی از ترکمانچای، جنگ روانی و ضعف تخصصی تیم مذاکره کننده به میان نمی آورد.
مواضع رییس بیمارستان مسیح دانشوری درباره برجام در سال 97 هم برای دو ماه به روال قبل ادامه می یابد اما با اعلام خروج ترامپ از برجام، در ماه سوم برای اولین بار تغییر جهت می دهد. این بار ولایتی بر خلاف سال 92 همگام با سعید جلیلی و با تندی برجام و ظریف را می نوازد.
کسب وجهه نزد دلواپسان؟
احمد شیرزاد فعال سیاسی در گفتگو با ایرناپلاس درباره این تغییر موضع ولایتی می گوید: برای همه این سخنان آقای ولایتی عجیب بود. آقای ولایتی در سن و سالی هستند که با درایت و مصلحت اندیشی صحبت می کنند و مصلحت کشور را بیشتر در نظر می‌گیرند. اولین باری که از ایشان موضع صریحی درباره مسائل هسته ای شنیده شد در تبلیغات انتخابات سال 92 بود که ایشان به روش آقای جلیلی انتقاد کردند.
شیرزاد معتقد است: گاهی فردی در جایگاهی نیست که سخنانش به گوش مسئولان برسد و لازم است برای شنیده شدن مواضعش، آنها را از تریبون های مختلف اعلام کند اما آقای ولایتی در سمت مشاور مقام معظم رهبری هستند، و با توجه به این سمت، ایشان کسی هستند که صدایشان شنیده می شود و برای اینکه مواضعشان دیده شود لازم نبود مواضع خود را از تریبون رسمی اعلام کند.
او با بیان اینکه در طول مذاکرات نظر منفی از ولایتی شنیده نشد، افزود: تلقی همه این بود که ایشان با موضع رهبری هماهنگ هستند و از این رو موافق این مسئله هستند که باید این موضوع درسیاست خارجی ایران حل شود و گفته می شود که ایشان حتی قبل از دولت آقای روحانی در قدم های اولیه حصول توافق نقش داشته اند و ما هم امیدواریم که نقش ایشان روشن تر شود.
شیرزاد می گوید: من نمی دانم که چرا ایشان چنین مواضعی گرفته است. به نظرم گفتمان آقای ولایتی برخی اوقات جای تعجب دارد چرا که در سمت رئیس هیأت امنای دانشگاه آزاد بعضا طوری صحبت می کنند که در شأن یک استاد دانشگاه نیست و می بینیم که برای اساتید دانشگاه خط و نشان می کشند.
او تأکید می کند: به نظر می رسد این موضع گیری آقای ولایتی برای کسب وجهه است. اگر می خواهند نزد دلواپسان وجهه داشته باشند، باید گفت کمی دیر شده است. الان وقت بیان این مطالب نیست. ایشان اگر اعترض جدی داشت، باید همان زمان مطرح می کرد و کنار دلواپسان خود را جای می داد.
شیرزاد می گوید: در این شرایط که این پیمان با حمله دشمن مواجه شده است، کار مناسبی نیست که بر سر خودی ها بزنیم. به نظرم دنبال این بودند که وجهه تبلیغاتی کسب کنند و از مجموعه حرف ها برنمی آید که موضع مشخص ایشان چه هست. این مواضع تبلیغاتی خیلی ارزش دیپلماتیک ندارد.
نقش اول علیه جلیلی در آوردگاه مناظره 92
ولایتی اصولگرا سال 92 در مناظره تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری، خط خود را رسما با سعید جلیلی مسئول سابق مذاکرات هسته ای جدا کرد، و او را تندرو و خود را معتدل خواند و بسیاری او را در پیروزی حسن روحانی نیز دخیل می دانستند.
او با خطاب قرار دادن جلیلی در آن مناظره گفته بود: «بنده فکر می کنم که دیپلماسی این نیست که در داخل کشور خودمان طوری وانمود کنیم که اصولگرا هستیم. اصولگرایی این نیست که انعطاف ناپذیرانسان باشد. در رابطه با مصالح ملی باید بتوانیم از دیپلماسی به نحو احسن استفاده کنیم. دیپلماسی فقط خشونت نشان دادن و سرسختی نشان دادن نیست بلکه یک معامله و تعامل است. ما باید با تمام دنیا با آن ها که مذاکره می کنیم تعامل داشته باشیم. قضیه بده بستان است.»
با مرور این مواضع از سال 92 تا به حال این سوال جدی مطرح می شود که چرا علی اکبر ولایتی طی این مدت از برجام دفاع کرد و نقص‌های آن را متذکر نشد و حالا چرا این گونه سخن می‌گوید؟
