«۱+۲» سناریو از اولین انتصاب شهردار پایتخت
به گزارش اقتصادنیوز عدم حضور متولی مشخص در دو حوزه «شهرسازی و معماری» و «سازمان نوسازی» طی یک ماه و نیم اخیر و اهمیت این دو حوزه در نظام اداره پایتخت، دو موضوعی است که به گفته افشانی در اولویت قرار دادن انتخاب سکاندار جدید برای آنها را ضروری کرده است. کارشناسان شهری معتقدند با توجه به شرایط اورژانسی حوزه شهرسازی، گزینه جدید کرسی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران باید به دور از هرگونه آزمون و خطا انتخاب و سه ویژگی «تخصص»، «تسلط به امور» و «نگاه ضدشهرفروشی» را به‌طور همزمان داشته باشد. به این معنی که معاون جدید شهرسازی و معماری علاوه بر آنکه ضروری است با ضوابط و مقررات حاکم بر بخش ساخت وساز در شهرداری تهران آشنایی کامل داشته باشد، بهتر است تحصیلات آکادمیک مرتبط با این حوزه را دارا و در عین حال هر نوع درآمدزایی از دو محل «فروش تراکم» و «تغییر کاربری» را مسموم و به زیان شهر تلقی کند. دارا بودن هر سه ویژگی در حوزه معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران از آن جهت اهمیت دارد که اگر گزینه جدید این معاونت مسلط به ترفندهای سازنده‌ها و زیرمجموعه مدیریت شهری برای اجرای دو بخشنامه ضدفساد شهرسازی که در دوره مدیریت شهردار قبلی ابلاغ شد نباشد، ممکن است انحرافات موجود از عمل به اسناد فرادست شهری شدت بگیرد. افشانی برای انتخاب سکاندار جدید معاونت شهرسازی به‌عنوان یک حوزه کلیدی اداره پایتخت که طی سال‌های گذشته عمده انتقادات به شهرداری از بابت شهرفروشی به عملکرد این حوزه مربوط می‌شود؛ در حلقه مدیران ارشد کنونی خود افرادی را دارد اما آیا افشانی از این حلقه به انتخاب معاون جدید دست می‌زند و آیا این افراد حاضر به جابه‌جایی و نقل مکان به ساختمان ایرانشهر می‌شوند؟ به نظر می‌رسد سه سناریو برای انتخاب معاون جدید شهردار تهران در حوزه شهرسازی مطرح است. سناریوی نخست انتخاب معاون جدید از حلقه مدیران ارشد کنونی از سوی شهردار و پذیرش این عنوان از سوی مدیر ارشد برای تامین منافع آتی شهر است. از میان معاونان کنونی شهرداری تهران، پیروز حناچی که طی دوره گذشته مسوولیت معاونت فنی و عمرانی به او سپرده شد از جمله گزینه‌های مطرح برای پذیرش این معاونت است. او یکی از افراد گروه منتقد به نظام شهرسازی در سال‌های گذشته است. اما سناریوی دوم از وجود یک مانع پنهان برای این شکل انتخاب معاون جدید شهرسازی حکایت دارد. بررسی جزئیات بودجه مصوب سال جاری نشان می‌دهد که چارچوب این بودجه همچنان تداوم شهرفروشی را به شهرداری تهران دیکته می‌کند. مطابق با بودجه مصوب امسال، سهم درآمد عوارض مازاد تراکم معادل ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان و عوارض تغییر کاربری معادل ۲ هزار و ۸۵۰ میلیارد تومان است. هرچند سهم تامین درآمد از محل فروش تراکم مازاد و تغییر کاربری در سال جاری نسبت به سال گذشته معادل ۲۵درصد کاهش یافته است اما همچنان سهم ۳۷درصدی از بودجه شهرداری را تشکیل می‌دهد از این رو ممکن است افرادی همچون پیروز حناچی که طی سال‌های گذشته فروش تراکم را به شهرفروشی و تامین درآمدهای سمی را به زیان آینده شهر تعبیر کرده بودند، حاضر به پذیرش این مسوولیت نشوند.
در عین حال سومین سناریو به پذیرش این سمت از سوی پیروز حناچی با طراحی یک معادله جدید برای تامین مالی هزینه‌های شهر خبر می‌دهد. این معادله جدید نشان می‌دهد حناچی با شرط آنکه درآمدهای حاصل از عوارض ساخت‌وساز که بخش زیادی از آن از دو ردیف « تراکم مازاد» و «تغییر کاربری» تامین می‌شود، کمتر از بودجه ۹۷ محقق شود این مسوولیت را می‌پذیرد. با فرض چنین شرطی این سوال ایجاد می‌شود که قرار است در نحوه درآمدزایی شهرداری تهران از بخش شهرسازی چه تغییری اتفاق بیفتد؟
به نظر می‌رسد حناچی برای این تغییر ریل، طرح‌هایی که در سال‌های اخیر به‌عنوان نسخه کارشناسی برای دوری از شهرفروشی به مدیران شهری توصیه می‌کرد را اجرایی خواهد کرد. از دیدگاه او شهر تهران استعداد و ظرفیت‌هایی دارد که با استفاده از آنها می‌تواند درآمدهای پایدار را جایگزین درآمدهای حاصل از شهرفروشی کند. به‌عنوان مثال پل طبیعت یکی از ظرفیت‌های تفریحی-گردشگری شهر تهران است که اگر در مقیاس‌های مختلف در شهر تهران تکثیر شود می‌توان از محل اجاره‌داری آن درآمد جدیدی را به بودجه شهر تزریق کرد. از دیگر محورهای مورد نظر برای این تغییر ریل، مدیریت هزینه‌ها از محل حذف یکسری ردیف‌های بودجه‌ای که در حوزه مسوولیت مستقیم شهرداری تهران نمی‌گنجد است. کاهش هزینه‌های جاری شهرداری و افزایش سهم مالیات ارزش افزوده نیز از جمله گزینه‌های مهم برای جبران کاهش سهم درآمدهای حاصل از عوارض ساخت وساز است. مطابق با قانون باید نیمی از ۹درصد مالیات ارزش افزوده سهم شهرداری‌ها باشد که نه‌تنها این سهم دریافت نمی‌شود، بلکه مطابق با برنامه ششم توسعه کشور، کانال تخصیص این درآمد پایدار به شهرداری طولانی و پیچیده شده است. در عین حال یکی از گزینه‌های جایگزین که مستقیم به حوزه شهرسازی مربوط می‌شود بازتعریف فرمول شارژ شهری به دو شکل است. اول آنکه مبلغ عوارض نوسازی به یک تناسب منطقی با ارزش روز آپارتمان‌های مسکونی شهر برسد و دوم آنکه نسبت معناداری میان نرخ عوارض دریافتی در شمال و جنوب شهر ایجاد شود. کارشناسان شهری با تأیید این راهکارها با هدف تغییر ریل درآمدزایی شهرداری تهران، توجه به دو نکته را ضروری عنوان می‌کنند؛ نخست آنکه یک واقعیت در مورد ساختار بودجه شهرداری این است که در کوتاه مدت امکان تغییر ریل اساسی در نظام درآمدی شهرداری ممکن نیست و دوم آنکه تعریف و اجرای معادله جدید کاملا در حوزه مسوولیت‌های معاونت شهرسازی نیست و نیاز به همکاری سه‌ضلعی معاونت برنامه‌ریزی و بودجه، معاونت مالی و اقتصادی و همچنین معاونت شهرسازی وجود دارد.
