جنجالی که دیدار ظریف و کری به پا کرد

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از گروه تحلیل ایرنا؛ انتشار خبر دیدار و گفت وگوی وزیر امور خارجه پیشین آمریکا با همتای ایرانی، هر چند با واکنش شدید جمهوریخواهان همراه بود، اما از دغدغه دموکرات ها و حمایت مجدانه آنها از برجام به عنوان بزرگترین دستاورد تاریخی نشان دارد.

هنوز جهان خاطره پیاده روی پانزده دقیقه ای آن دو را در پیاده روهای شهر ژنو از یاد نبرده است؛ رخدادی در میانه بهمن ماه 1393 که برخی مخالفان دولت آن را خطای دیپلماتیک نامیدند، در حالی که همین رسوم دیپلماتیک چند ماه بعد به برجام ختم شد.

اینک نیز صدای اعتراض به خبر دیدار کری و ظریف شنیده می شود البته نه مانند آن سال ها و از سوی مخالفان دولت در ایران بلکه از درون کاخ سفید و کنگره. قضیه به سخنان چند روز پیش وزیر امور خارجه پیشین آمریکا برمی گردد که در مصاحبه ای اظهار کرد از زمان خروج از وزارت خارجه تا کنون سه یا چهار بار با همتای ایرانی در حاشیه کنفرانس ‌ها و برنامه ‌های مختلف دیدار و گفت ‌وگو کرده است.

هر چند کری هدف از دیدارهای خود را راهکاریابی برای حل مناقشات فی مابین عنوان کرد اما مقامات جمهوریخواه، اقدام وزیر امور خارجه پیشین را به منظور رویارویی با سیاست های کنونی کاخ سفید ارزیابی کرده و زبان به انتقاد گشودند. 

یکی از مهمترین انتقادات به رخداد مذکور، روز جمعه بیست وسوم شهریورماه از سوی «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری کنونی آمریکا مطرح شد که وی در پیام توئیتری نوشت: جان کری دیدارهایی غیرقانونی با رژیم بسیار متخاصم ایران داشته که این تنها می‌تواند کار فوق ‌العاده ما را تضعیف کرده و به زیان مردم آمریکا باشد. او به آنها گفته تا پایان دولت ترامپ صبر کنند. آیا فعالیتش را طبق «قانون ثبت عاملان خارجی» ثبت کرده است؟

هنوز چند ساعت از پیام ترامپ نگذشته بود که «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا، سخنان رئیس جمهوری را با ادبیاتی مشابه تکرار کرد؛ موضوعی که باعث شد برخی مقامات دولت قبلی همچون «ند پرایس»، ترامپ را تنها مخاطب سخنان پمپئو دانسته و پیام وزیر خارجه را در جهت کسب رضایت رئیس جمهوری ارزیابی کنند. 

در ماه های گذشته که «رکس تیلرسون» به دلیل اختلاف نظر آشکار با ترامپ در زمینه های گوناگون از جمله برجام از وزارت امور خارجه کنار گذاشته و پمپئو جانشین وی شد، تا کنون این دو نفر سیاست های همسویی را در قبال مسائل مختلف از قبیل ایران دنبال می کنند. دو ضلع یاد شده با روی کار آمدن «جان بولتون» در سمت مشاور امنیت ملی کاخ سفید به مثلثی تبدیل شده که تقابل با ایران و ناکام گذاشتن برجام از مهمترین برنامه های آنان است.

از طرفی، دموکرات ها که در دولت خود به هر بوته ای چنگ انداختند تا بالاخره برجام را از سد کنگره در سیطره جمهوریخواهان عبور داده و وارد فاز اجرایی کنند، امروز ساکت نخواهند نشست . تلاش 22 ماهه آنها برای حل وفصل اختلاف هسته ای با ایران بر کسی پوشیده نیست. کری که به عنوان نماینده امریکا در مذاکرات هسته ای بیشترین تاثیرگذاری را بر دستیابی به توافق داشت، طبیعی است که نتواند از بزرگترین دستاورد آن دوره چشم پوشی کند.

با اینکه دو سال از عمر دولت ترامپ نمی گذرد اما وی بربسیاری از تعهدات داخلی و بین المللی دولت قبل خط بطلان کشیده است. از سیاست های مهاجرتی و بیمه ای اوباما در داخل این کشور گرفته تا پیمان های معتبر بین المللی همچون پاریس و طرح جامع اقدام مشترک، همه نقض شده اند. با این که دولت اوباما، برجام را در راستای منافع ملی آمریکا ارزیابی می کرد، ترامپ و تیم وی تصوری دیگر از منافع ملی دارند و با هر ابزار و هزینه ای، در صدد ناکام گذاشتن برجام اند.

به باور ناظران، ترامپ تنها هدف ناکام گذاشتن برجام را دنبال نمی کند بلکه در صدد پی ریزی توافقی جدید با ایران است تا به قول او جایگزین توافق یکجانبه قبلی با ایران شود؛ درخواستی که به شدت از سوی مقامات جمهوری اسلامی رد شده است. بنابراین ترامپ با طرح توافق جدید دو هدف عمده را دنبال می کند: محدودیت بیشتر بر ایران و ناکارامد جلوه دادن مهمترین دستاورد جناح رقیب در حوزه سیاست خارجی. 

بی تردید تیم جدید در آمریکا با درخواست توافق ثانویه، انتخابات میان دوره ای کنگره را که در آینده ای نزدیک انجام خواهد گرفت، هدف گذاری کرده اند. آنها با تشدید فشار تحریم ها بر ایران و ناگزیر ساختن تهران به مذاکره مجدد، سعی در تحمیل توافقی برد- باخت بر جمهوری اسلامی دارند با این هدف که دو سال اقدامات ضد ایرانی خود را کارامد و موثر جلوه دهند. شاید درک همین هدف کاخ سفیدنشیان بستر را برای «نه» گفتن مقامات جمهوری اسلامی ایران به هر گونه مذاکره مجددی با طرف آمریکایی هموار ساخته است. 

در مجموع، دیدار کری و ظریف از دغدغه دموکرات ها در برابر اقدامات ضدبرجامی جمهوریخواهان تندرو حکایت دارد. اگر آن طور که حزب حاکم معتقد است هدف کری پیش بردن دیپلماسی مخفی و اقدام غیرقانونی برای ضربه زدن به دولت فعلی باشد، این سوال به ذهن می رسد که چرا کری چنین موضوعی را رسانه ای کرده است؟ پرسش دیگر و مهمتر اینکه اگر دیدار کری با ظریف خیانت به ایالات متحده محسوب می شود، پس دعوت نمایندگان جمهوریخواه از «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر ستیزه جوی اسرائیل بدون اطلاع اوباما برای سخنرانی در صحن کنگره آن هم چند روز مانده به امضای برجام، مصداق خیانت نبود؟