فرصت‌طلبی پوتین برای بهره‌برداری اقتصادی از ماجرای خاشقجی
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از انتخاب؛ ماکسیم ساچکف در المانیتور نوشت: در روز ۲۵ اکتبر پادشاه سعودی، سلمان بن عبد العزیز گفتگویی تلفنی با ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه داشت که طبق اعلام مقامات رسمی طی آن دعوت رسمی از پوتین برای دیدار از عربستان به عمل آمد. همچنین دو طرف مذاکراتی در خصوص روابط دوجانبه، مساله سوریه، همکاری در بخش انرژی و برخی امور خاور میانه داشتند. طبق این اعلام رسمی، قضیه خاشقجی نیز مورد بحث قرار گرفته است. تا این لحظه روسیه اظهارنظر مفصلی درخصوص این فاجعه در صحنه روابط بین الملل نداشته است.
به گزارش «انتخاب»، روز بعد سخنگوی پوتین، دیمیتری پسکوف اعلام کرد که شاه سلمان، پوتین را در جریان اقدامات سعودی برای شناسایی عاملان و اجرای عدالت در جریان گذاشته است. پسکوف ادامه داد که بیانیه رسمی دولت سعودی و ولیعهد می گوید آنها در قتل خاشقجی دخالت نداشته اند و دلیلی وجود ندارد که اصل این بیانیه را زیر سوال ببرد. پسکوف سوال یک خبرنگار در خصوص اینکه آیا مسکو باور دارد حکومت سعودی در این جنایت دست داشته است را نامرتبط خواند و گفت مسکو از قصد عربستان برای تحقیقات پیرامون این جنایت استقبال می کند.
پیش از آن در ۱۸ اکتبر که پوتین در اجلاسی در سوچی سخن می گفت تا حدی آمریکا را مسئول این واقعه دانست چرا که خاشقجی این کشور را به عنوان پناهگاه خود انتخاب کرده بود و آنها می بایست بخشی از مسئولیت را بپذیرند. اما وی از تعیین طرف معینی به عنوان مسئول اصلی جنایت خاشقجی طفره رفت. او گفت "ابتدا همه باید صبر کنیم تا معلوم شود واقعا چه اتفاقی رخ داده است. ما نمی توانیم بدون داشتن اطلاعات کافی، روابطمان را با سعودی ها تخریب کنیم. تا آنجا که من اطلاع دارم این مرد از نخبگان سعودی بوده و روابط خوبی با برخی حلقه های قدرت داشته است.به سختی می توان گفت چه اتفاقی در جریان است. اما در عین حال شاهدیم اتفاقات پیچیده ای بین نخبگان آمریکایی نیز در حال وقوع است. امیدواریم آنها نیز به این سرنوشت دچار نشوند". او ادامه داد "اگر این واقعا قتل عمد باشد، باید شواهد مرتبط را بررسی کنیم و تصمیمی شایسته اتخاذ کنیم".
همچنین پوتین از پرسشی درباره خاشقجی بهره برداری کرد تا به سیاست دوگانه غرب در برخورد با اتفاق مشابهی مربوط به قتل جاسوس سابق روسی در انگلستان اشاره کند که فوری مسئولیت آن بر عهده اداره اطلاعات ارتش روسیه گذاشته شد. او گفت "شما می دانید که آنها به دلایل اثبات نشده ای مانند حملات شیمیایی علیه روسیه اقداماتی انجام می دهند... در این موارد هیچ مدرکی علیه روسیه وجود ندارد اما آنها علیه ما گام برمی دارند. در این قضیه می گویند این اتفاق در استانبول رخ داده اما هیچ اقدام خاصی انجام نمی دهند. پس آنها باید در مواجهه با اقداماتی مشابه، رویکردی یکسان داشته باشند". او در مقام نتیجه گیری اضافه کرد: "اما بگذارید تاکید کنم که روابط ما با سعودی طی سال های متمادی شکل گرفته است. این حقیقت یک انسان ناگهان ناپدید شده است تاسف بار است اما ابتدا باید تا روشن شدن قضیه شکیبایی به خرج دهیم".
جالب است که خاشقجی در سال ۲۰۱۷ با شرکت در همین اجلاس که در مسکو برگزار شد، خواستار استحکام روابط میان مسکو و ریاض شده بود. قتل خاشقجی موجب شد بسباری از دولت ها و شرکت های غربی از مشارکت در اجلاس سرمایه گذاری ریاض انصراف دهند یا حضور خود را کمرنگ کنند اما روسیه بر عکس آنها حضور خود را گسترده تر کرد. بازرگانان برجسته روسی و چهره های فرهنگی مانند مدیر موزه آرمیتاژ در این اجلاس حضور یافتند. همچنین غرفه ای از این رویداد به نمایش برخی آثار موزه های دولتی روسیه اختصاص یافت که باعث شد روس ها چشمگیرترین حضور خارجی را داشته باشند. روزنامه کومرسانت روسیه گزارش داد که این رویداد مقدمه ای بود برای برگزاری هفته فرهنگی روسیه در عربستان که احتمالا تا زمان دیدار پوتین از ریاض به تعویق می افتد.
رهبری هیات روسی در اجلاس ریاض بر عهده کیریل دیمیترف، ۴۲ ساله و مدیر صندوق سرمایه گذاری مستقیم روسیه با سابقه سال ها حضور در گلدمن ساکی و مک کنزی اند کو بود. او ازین رویداد تمجید کرد و حمایت خود را از طرح ابتکاری چشم انداز ۲۰۳۰ ولیعهد اعلام کرد. دیمیترف که سال ۲۰۰۹ در اجلاس داووس به عنوان رهبر جوان جهانی نامیده شد، مدت های مدید به تقویت روابط اقتصادی و مالی دو کشور اشتغال داشت و سال گذشته در تاسیس صندوق مشترک سرمایه گذاری روسیه و عربستان نقش ایفا کرد. از سال ۲۰۰۰ که او به روسیه بازگشت، در حال انجام همکاری های مشترک مشابه با تجار آمریکایی بوده است.
سعودی ها از سیگنال های سیاسی ارسالی از مسکو تقدیر کردند و حتی بر سرمایه گذاری ۵ میلیارد دلاری در پروژه آی ان جی-۲ آرکتیک که پیشتر مورد توافق قرار گرفته بود، تاکید ورزیدند. اما تا امروز روسیه در تبدیل کردن این رویکرد به یک سرمایه اقتصادی و ژئوپلیتیک ناکام بوده است. تعاملات وسیع ریاض با شرکت های غربی حکایت از آن دارد که این کشور حاضر نخواهد بود منفعت کلان همکاری با شرکت های غربی را فدای سرمایه گذاری های بزرگ در روسیه کند. در آغاز اجلاس ریاض، شرکت آرامکوی عربستان ۱۵ تفاهم نامه همکاری به ارزش ۳۴ میلیارد دلار با شرکت های غربی از جمله توتال منعقد کرد. با این حال پررنگ کردن اخبار همکاری با روسیه، عربستان را قادر می سازد که به غرب پیام دهد گزینه های جایگزینی نیز در اختیار دارد. اما پرونده خاشقجی برای روسیه تنها محدود به همکاری پرسود با سعودی ها در صورت جا خالی دادن شرکت های غربی نیست؛ آمریکا نیز سهم خود را از انتقادات پوتین دریافت کرده است. وقتی رجب طیب اردوغان ایفای نقش فعال در این قضیه را آغاز کرد، رسانه های روسی از مقاصد بهره برداری ترکیه از این ماجرا غافل نبودند.
در حالی که مقامات رسمی مسکو اشاره ای به نقش ترکیه در این قضیه نداشته اند، تحلیلگران به سه عامل دخیل در آن اشاره کرده اند. نخست رقابت وسیع ترکیه با عربستان با انگیزه های، تاریخی، ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک و همچنین تلاش برای رهبری جهان اهل سنت است. عامل دوم نگرانی اردوغان از تاثیرگذاری ولیعهد بن سلمان بر شکل گیری آینده خاور میانه است. عامل سوم نیز روابط حسنه ریاض با واشنگتن و غرب است که می تواند بر دو عامل نخست اثرگذاری مهمی داشته باشد و سرنوشت خاورمیانه را به دست سعودی ها بیندازد. بنابراین همه رهبری رسانه های منتقد عربستان را به دست اردوغان می دانند که با انتشار تدریجی شواهد، داستان را در صدر اخبار نگه داشته تا هم موقعیت ولیعهد را در نگاه ترامپ تخریب کند و هم با نشان دادن او به عنوان رهبری نالایق، ادعای رهبری منطقه ای این کشور را تضعیف کند. هدف این است که ترکیه را شریکی مستحکم تر و بهتر در منطقه معرفی کند. هدفی که با برگزاری اجلاس درباره سوریه با حضور رهبران آلمان، فرانسه و روسیه در استانبول قرار است این پیغام را به آمریکا ارسال کند.
یک ضرب المثل روسی می گوید دعوای دو عاشق، تجدید پیوند عاشقانه است. حتی اگر مسکو پرونده خاشقجی را فرصتی برای بهره برداری سیاسی و اقتصادی بداند، این حادثه از سوی بازیگران منطقه ای فرصتی برای تعامل بیشتر با آمریکا و یکدیگر قلمداد می شود. روابط سیاسی در این منطقه به سرعت متحول می شوند و حتی تبدیل به دشمنی می شوند. بنابراین طبق منطق قدیمی اگر مانند روسیه علاقه به روابط مستحکم و پایدار در منطقه دارید، خردمندانه تر این است که با دخالت نکردن در چنین وقایعی، روابط منفعت آمیز را به همه طرف ها حفظ کنید.
