پشت پرده خروج قطر از اوپک

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا؛ جیم کرین در ادامه این یادداشت افزود: اگر شهرت نفت قطر نبود، شاید کمتر کسی از این کشور پادشاهی خلیج فارس با تنها 300 هزار جمعیت چیزی می دانست و حتی به خروج این کشور کوچک از اوپک اهمیت می داد. اما باید گفت آوازه اصلی قطر به دلیل داشتن منابع عظیم گاز طبیعی است و نه ذخایر نفت خام. 

در ادامه یادداشت درج شده در این نشریه آمریکایی می خوانیم: صادرات گاز به این کشور کمک کرده تا میزبان جام جهانی فوتبال در سال 2020 شود و لذا در حال حاضر، ثروت طبیعی گاز قطر امکان خروج از اوپک را برای قطر فراهم کرده؛ امری که سبب خوشایند دولت 'دونالد ترامپ' هم شده است. 

صادرات گاز طبیعی به قطری ها این امکان را داده تا به ثروتمندترین افراد جهان تبدیل شوند و آنها از این ثروت برای بیرون آمدن از سیطره همسایه خود یعنی عربستان سعودی، استفاده کرده اند. 

تلاش قطر برای استقلال در حوزه خلیج فارس در درک خروج این کشور از اوپک که بر دو عامل استوار است، اهمیت بسیاری دارد. 

نخست، به نظر می رسد دوحه با خروج از اوپک تصمیم دارد از خصومت طولانی مدت میان خود و کشورهای همسایه، یعنی امارات متحده عربی و عربستان سعودی، رها شود. 

سال هاست سعودی ها سعی کرده اند تا قطرِ یاغی را مجبور به اطاعت از خود کنند. در سال 1996، ریاض از یک کودتای شکست خورده در این کشور کوچک عربی حمایت کرد. از ماه ژوئن (خرداد) سال 2017 هم ریاض به امارات متحده عربی در محاصره تمام عیار قطر پیوست. 

این تحریم ها در واقع در پی به رسمیت شناختن اهداف راهبردی این دو کشور در قبال قطر یعنی قطع رابطه با ایران، به عنوان کشوری که میدان گاز طبیعی مشترکی با یکدیگر دارند و بسته شدن کانال الجزیره بود که ناکام ماند. 

در همان زمان، الجزیره هر رهبر عربی از جمله خاندان سلطنتی عربستان را مورد هجو قرار می داد و سبب خشم مقامات حاکم می شد. 

اما دولت ترامپ که در ابتدا از مشوقان محاصره قطر بود، در حال حاضر از ریاض و ابوظبی خواسته تا در این خصوص از مواضع خود عقب نشینی کنند. به نظر می رسد آخرین حرکت قطر در خصوص خروج از اوپک کاملا محاسبه شده بوده تا بتواند ترامپ را بر آن دارد فشار بیشتری بر ریاض و ابوظبی وارد کند. 

دومین دلیل خروج قطر از اوپک تغییر مسیر اوپک است که تولید کنندگان نفتی کوچک مانند قطر را کنار بگذارد. به عبارتی پس از انقلاب شیل، ایالات متحده به نخستین تولید کننده نفت جهان تبدیل شد و به این ترتیب قدرت اوپک را کمرنگ کرد.

لذا در شرایط کنونی اوپک نفوذ خود را بسیار کم می بیند مگر آنکه روسیه با آن همکاری کند و لذا تولید کشورهای کوچکی مانند قطر که روزانه تنها 600 هزار بشکه نفت است، دیگر اهمیت چندانی ندارد. 

'حمد بن جاسم آل ثانی' نخست وزیر پیشین قطر در این خصوص گفت: 'اوپک بی فایده شده و هیچ چیزی برای ما ندارد و اوپک تنها برای مقاصدی است که به منافع ملی ما آسیب می رساند'.

اما خروج از اوپک می تواند نتایج معکوسی برای دوحه داشته باشد. این امر می تواند قطر را به 'روابط نامشروع تجاری' به ویژه از سوی عربستان متهم کند. با توجه به این احتمال، قطر ممکن است به کاهش داوطلبانه تولید با اوپک موافقت کند تا نشان دهد که خروج از اوپک ربطی به عدم تمایل به پذیرش سهم خود ندارد. 

در نهایت، خروج از اوپک نشان دهنده سطح بالایی از اعتماد به نفس این کشور کوچک عربی است. اکثر دولت های کوچک در پی پیوستن به سازمان های بین المللی به عنوان راهی برای افزایش سطح دسترسی ژئوپلیتیک خود هستند. همانگونه که اعضایی مانند گابن، گینه استوایی و اکوادور با پیوستن به این سازمان در پی چنین هدفی بودند. اما خروج قطر نشان می دهد که این کشور کوچک پادشاهی برای دیده شدن دیگر نیازی به اوپک ندارد چرا که برای این مهم، قطر شبکه الجزیره را دارد. 

*** 'نشریه فوربس در سال 1917 میلادی توسط یک مهاجر اسکاتلندی به نام 'برتی چارلز فوربس' بنا نهاده شد. او یک مقاله‌ نویس برجسته در زمینهٔ مسائل اقتصادی بود و برای مجلهٔ 'هرست' قلم می‌زد. بعداز مرگش در سال 1954 پسرش 'بروس' جانشین وی شد. امروزه مجلهٔ فوربس هر دو هفته یک بار منتشر می‌شود و یکی از مشهورترین مجله‌های اقتصادی آمریکا و جهان بشمار می‌آید'.