خانه‌تکانی در دربار سعودی

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا؛ روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز افزود: زمزمه تغییر و تحولی اساسی در بدنه حکومت عربستان به گوش می رسد.

هسته مرکزی حکومت بالفعل و مطلقه شاهزاده 'محمد بن سلمان' ولیعهد و حاکم بالفعل مطلقه عربستان را یک سری معتمدین و محرم های اسرار تشکیل می دهند که نفوذ فوق العاده ای بر روی شاهزاده دارند و این نفوذ بدنام کننده عنوان های پرطمطراق آنهاست.

'ملک سلمان' پادشاه عربستان خود را مصمم نشان داده است که این قائله و این رسوایی را که از ماجرای قتل ' جمال خاشقچی' به راه افتاده است را به نحوی شایسته جمع وجور کند. حالا اگر بنابر این باشد که یک خانه تکانی درست و حسابی در ساختارهای حلقه داخلی دستگاه حاکمه عربستان اتفاق بیفتد؛ این گروه معتمدین شاهزاده 'محمد' جزء اولین افرادی خواهند بود که دستخوش ریزش قرار خواهند گرفت.

در قلب حاکمیت مطلقه شاهزاده 'محمد بن سلمان' ولیعهد و حاکم بالفعل عربستان؛ حلقه ای از معتمدین وجود دارند که نفوذ بسزایی بر روی شاهزاده دارند. همین اعمال نفوذ خود گواهی می دهد که این افراد استحقاق احراز یک چنین جایگاههای متعالی را نداشته اند. 

چهره محوری این حلقه،'سعودالقحطانی' است که بعد از ماجرای قتل خاشقچی که در دوم اکتبر / 10 مهر/ اتفاق افتاد، عزل شد.شاهزاده'محمد' مظنون اصلی صدور دستور قتل خاشقچی است. 

در قبال یک چنین رسوایی که در مورد پادشاهی سعودی به راه افتاده است، خاندان آل سعود به تکاپو افتاده اند آلودگی را از چهره ولیعهد بزدایند. این پادشاهی مترصد شده است دست به یک خانه تکانی عظیم در بدنه حکمرانی کشور که بشدت مطلقه و متمرکز است انجام بدهد.

به گفته یکی از نزدیکان به پادشاه؛ 'ملک سلمان' پادشاه عربستان بشدت از آنچه که بر سر خاشقچی آمده است عصبانی بوده و مصمم است حلقه اطرافیان شاهزاده که مورد وثوقش نیز هستند را تعویض کند. 

از سال 2015 تمام شئون کلیدی اقتصادی و امنیتی در دستان شوراهای جدیدالتاسیسی افتاد که شاهزاده محمد ریاست همه شان را برعهده دارد. بن سلمان مسئولیت همه نهادهای کلیدی را در دست دارد از جمله شرکت ملی نفت ' آرامکو' ، 'صندوق سرمایه گذاری ملی' که صندوق دارایی های پادشاهی است.

در ذیل همه این نهادهای حکومتی؛ لایه های زیرمجموعه ای هم درست شده است و همه در معرض تغییر و تحول بدست پادشاه اند.

به گفته نزدیکان دربار پادشاهی؛ رسانه ها و بخشهای سیاسی حکومت که سابق بر این در کنترل قحطانی و سایر مقامات رسمی کشور بود هم متحول خواهند شد. 

یکی از مقاماتی که به ظن قوی عزل خواهد شد؛ 'ترکی الشیخ' مشاور سلطنتی و رئیس سازمان ورزش عربستان است. قطحانی و الشیخ؛ نزدیکترین مشاوران شاهزاده محمد و در واقع مهمترین توانمندسازان ولیعهد بوده اند. به توصیه این دو مقام درباری بود که حکومت عربستان هر فعال، وبلاگ نویس، روحانی و صاحب کسب و تجارت را که منتقد حکومت بود، بشدت سرکوب می کرد. 

سعود القحطانی؛ هیچ سررشته ای از علم اقتصاد ندارد اما با این وجود تسلط بسزایی بر روی مشاوران اقتصادی حکومت داشت از جمله بر 'محمد الشیخ'. او در یک سری تصمیم گیریهای اقتصادی که ابعاد وسیع سیاسی داشتند و مستقیما بر روی زندگی مردم اثرگذار بودند؛ دخالت مستقیم داشت. از جمله این تصمیم گیریها؛ قطع سوبسیدها و یا وضع کردن مجدد مستمری ها و کمک هزینه ها.

ملک سلمان که پسرش را صاحب قدرت تامه در کشور کرد؛ ماه گذشته تصویب کرد که یک سازمان جدیدی به نام'مرکز ارتباطات وآینده نگری دانش' تاسیس بشود.

اموری که این مرکز بدانها می پردازد، در موجه جلوه دادن تصویر پادشاهی عربستان؛ بسیار موثر است. این مرکز پیشنهاداتی را هم برای نحوه تعامل با این موضوعات ارائه می دهد.

یکی دیگر ازتغییر وتحولات مهم دیگر؛پست مهم مشاور امنیت ملی است.این پست اندکی بعد ازآنکه ملک سلمان درسال 2015 به مقام پادشاهی جلوس کرد؛ منحل شد.

شاهزاده 'خالد بن سلمان' برادر کوچکتر 'محمد' که هم اکنون سفیر عربستان در واشنگتن است؛ ظاهرا یکی از افراد در نظر گرفته شده برای این پست است.

دومین گروه از مشاوران نزدیک بن سلمان، حلقه ای است که هم در دولت حضور دارد و هم ردپایی در دربار سلطنتی.

این گروه از 'محمد الشیخ ' وزیر بدون وزارتخانه که به گفته بسیاری اصلی ترین مشاور شاهزاده محمد است.'یاسر الرمیان' مدیر عامل صندوق سرمایه گذاری ملی وبانکدار خصوصی شاهزاده و 'احمد الخطائب' که مدتی وزیر بهداشت بود و هم اکنون ریاست صنایع نظامی عربستان را برعهده دارد. این شرکت بدست صندوق سرمایه گذاری ملی راه اندازی شده است.

روسای هر سه نهاد را شاهزاده محمد می گمارد. همه این مقامات در کمیته اجرایی شش نفره صندوق سرمایه گذاری ملی عضو هستند. ریاست این شورا موروثی است.

گروه سوم مشاوران بن سلمان؛ فن سالاران (تکنوکراتها) فصلی هستند. مانند 'خالد الفلاح ' وزیر انرژی؛ ' محمد الجدان' وزیر دارایی، ' عادل الجبیر' وزیر امور خارجه. هرسه وزیر، صورت ظاهری سیاستهای داخلی و خارجی شاهزاده سعودی اند. 

اما این سه مشاور و دستیار؛ به رغم تجربه سنگین شان و به رغم مقامهای عالیرتبه شان؛ غالبا در مشاوره ها و مباحثات حضور ندارند. به عنوان مثال در دستورکار سرکوب سراسری مبارزه با فساد ؛ بعضی از وزرا اصلا در جریان کار قرار نداشتند و نمی دانستند بر سر بازداشت شدگان چه آمده است.

زمزمه ترمیم فوری کابینه بلند شده است و مشاوران و مقامات ارشد همگی به تکاپو افتاده اند و هریک به نحوی می کوشند در بدنه های تصمیم گیری اعمال نفوذ کنند و سر رقبا را ببرند.

یک مقام سابق دولت می گوید:' همه این مشاوران و مسئولان، فارغ از اینکه صلاحیت این کار را داشته باشند یا نه که بسیاری شان هم دارند، اما این افراد همیشه وارد یک سری بازیهای سیاسی می شوند که فوق قابلیتهایشان است'.