اینستکس عامل تشدید اختلاف اروپا و آمریکا/ چرا اروپا در مقابل آمریکا ایستاده؟

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبر فوری، اجرای اولین مرحله از طرح حمایتی  اروپا از برجام چند روز قبل به اجرا درآمد. این اتفاق باعث ترس و نگرانی آمریکایی ها شد.

چند روز قبل، یک مسئول بلند پایه‌ی آمریکایی به نام سناتور تام کاتون در این رابطه به نوعی اروپا را تهدید کرده و تاکید کرد: " اکنون اروپا در یک دوراهی سخت قرا گرفته است. اروپا باید بین آمریکا و ایران یکی را انتخاب کند...من امیدوارم متحدان اروپایی ما عاقلانه انتخاب کنند."

همچنین آمریکا چند ساعت پس از اجرای INSTEX یا همان سیستم تبادل بانکی ایران و اروپا بیانیه ای صادر کرد و این اقدام را به نوعی محکوم کرد.

این اتفاق، بسیاری از اذهان و رسانه ها را به خود جلب کرد. برخی رسانه ها از اختلاف جدی آمریکا و اروپا گفته و اظهار داشتند این اختلاف نظر در سطح کلان و اجرایی بوده و احتمالا می‌تواند به جدایی و درگیری آمریکا و اتحادیه اروپا تبدیل شود.

واشنگتن پست طی گزارشی  بر این امر تاکید دارد که اجرا و پیشبرد INSTEX بحرانی در روابط اروپا و آمریکا ایجاد می‌کند.

واشنگتن پست تاکید دارد که شواهد نشان می‌دهد اروپا و آمریکا بر سر مسائل سیاست خارجی با هم به اختلاف شدیدی خورده اند و سیاست و رویکرد آنها نسبت به ایران و اجرای طرح  INSTEX توسط اروپا که سعی دارد این کشور  را در مقابل تحریمهای آمریکا حفظ نموده و از برجام حفاظت کند، به خوبی این امر را نشان می‌دهد.

اما علت اصلی این اختلاف احتمالی چیست و چرا اروپا مانند مسائل گذشته با آمریکا سازش نمی‌کند؟

INSTEX هژمونی مالی و بانکی آمریکا را به خطر می‌اندازد

واشنگتن پست معتقد است در صورت اجرای INSTEX، آمریکا دچار مشکل بزرگی می‌شود چرا که برای اولین بار در طول چهار دهه ی اخیر، اروپا در زمینه مالی و بانکی بین المللی، مستقل از ایالات متحده عمل کرده و این اتفاق، هژمونی آمریکا در روابط بانکی  و مالی بین المللی را که از طریق قدرت دلار و سیستم بانکی SWIFT به دست آورده است، زیر سوال می‌برد.

فارن پالیسی قبل از اجرای کانال مالی ایران و اروپا و هنگامی که طرح SPV در انتظار اجرا بود، این اتفاق را پیش بینی کرد. نویسنده گزارش این سایت خبری و تحلیلی، با تاکید بر اینکه حتی اگر طرح حمایتی اروپا از برجام شامل صادرات نفت هم نشود باز بهتر از اجرانشدنش و نابودی برجام است، گفت که یکی از فواید اجرای درست طرح حمایتی اروپا از برجام سود سیاسی آن است که منجر به استقلال اروپا از آمریکا در زمینه ی بین المللی برای اولین بار در چند دهه ی اخیر می‌گردد.

نویسنده تاکید دارد که  طبق ادعای وزارت امور خارجه آمریکا تحریمهای ایران شامل امور انسانی و بشر دوستانه نمی‌شود. حال اگر طرح SPV در مورد کالاهای بشر دوستانه( مانند مواد غذایی و دارو) اجرا شود و موجب بقای برجام گردد، مثال نقض و بطلانی خواهد بود بر اظهارات وزارت امور خارجه آمریکا مبنی بر بشردوستانه بودن تحریمهای ضد ایرانی. همانطور که ترامپ گفته است هدف آمریکا فشار آوردن بر مردم ایران جهت اقدام ضد جمهوری اسلامی است.حال اگر طرح حمایتی اروپا فشار وارده بر مردم را کم کند، آمریکا و ترامپ به هدف خود نمی‌رسند.

اروپا حتی می تواند یک قدم جلوتر برود و شرکتهای آمریکایی را دعوت ‌کند که به کشورهای شرکت کننده در طرح حمایتی اروپا و کانال مالی ایران و اروپا بپیوندند.

طبق قانون کنگره آمریکا شرکتهای مرتبط به دارو و اقلام ضروری شامل تحریمها نمی‌شوند و هرچند تحریمهای بانکی مانع تجارت آنها با ایران می‌شود اما برخی  شرکت های مهم ایالات متحده  می‌توانند محدودیتهای بانکی را دور بزنند.

ایران نقطه‌ی ثبات در خاورمیانه است

برخی کارشناسان داخلی و خارجی این  جدییت بی سابقه اروپا در مقابل آمریکا را زاده‌ی اموری دیگر و نه صرفا تاثیرش بر هژمونی بانکی آمریکا، می‌دانند.

رحمان قهرمان‌پور، کارشناس مسائل بین الملل  و نویسنده و مترجم ایرانی در حوزه امنیت بین‌الملل با بیان اینکه ایران یکی از موضوعات مهم امریکا در خاورمیانه هست ولی موضوع شماره یک واشنگتن نیست، گفت: مهمترین دغدغه ایالات متحده در خاورمیانه، امنیت اسرائیل است اما با توجه به نفوذ لابی یهودی در ساختارهای امریکا، مهار ایران جزو سیاست‌های دائمی کاخ سفید بوده است که در دولت‌های مختلف امریکا به شکل‌های مختلفی دنبال شده است.

قهرمان‌پور  در گفتگو با ایلنا با بیان اینکه سیاست مهار ایران در دولت ترامپ شکل تهاجمی‌تری به خود گرفته است، اظهار داشت: با تهاجمی‌تر شدن رویکرد کاخ سفید علیه ایران، اختلافات اروپا و امریکا درباره کشورمان هم افزایش یافته است که به خاطر وضعیت خاص خاورمیانه و ضعف درونی اتحادیه اروپا است. بحران سوریه موجب شده تا اتحادیه اروپا در دو مسئله آوارگان و تروریسم به شدت آسیب‌پذیر شود بنابراین اروپایی‌ها به هر دری می‌زنند تا این مسائل حل شود.

وی ادامه داد: یکی از بازیگرانی که می‌تواند به اروپا کمک کند، ایران است. به عبارت دیگر، نقش ایران در خاورمیانه آنچنان برجسته است که اروپا نمی‌تواند تهران را نادیده بگیرد یا آنکه این نادیده‌انگاری موجب صرف هزینه‌های بیشتری برای اروپا می‌شود.

این پژوهشگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه مسئله مهاجران و آوارگان سوری برای اروپا به یک بحران اساسی تبدیل شده است، گفت: مسئله آوارگان شکاف‌ها و اختلافات در میان کشورهای شرقی و غربی اروپا و حتی در درون کشورهای اروپایی افزایش داده، راست افراطی را تقویت کرده و آرایش سیاسی را برهم زده است. همچنین این مسئله، موجب تقویت مخالفان اتحادیه اروپا در کشورهای اروپایی شده است. برگزیت یکی از نمودهای این اختلافات است و جنبش‌های دیگری مانند در فرانسه و آلمان برای خروج از اتحادیه اروپا در حال رشد یافتن است.

قهرمان‌پور با تاکید بر اینکه یک عامل اساسی در تلاش‌های اتحادیه اروپا برای حفظ برجام و ایجاد کانال مالی با ایران نشات گرفته از نگرانی اروپایی‌ها از تنش‌ها و بحران‌های خاورمیانه است، خاطرنشان کرد: ایالات متحده از نظر جغرافیایی دور از خاورمیانه است ولی اتحادیه اروپا در نزدیکی منطقه غرب آسیا است و هر بحرانی در خاورمیانه سریعا در اتحادیه اروپا اثر می‌گذارد.

همیشه پای نفت در میان است

ابزرور(euobserver )  طی گزارشی با عنوان " ایران عامل جدایی اروپا و آمریکا می‌شود" به بررسی این مطلب می‌پردازد که اگر طرح حمایتی اروپا در آینده و مراحل بعدی خود شامل تجارت نفت و گاز شود، بدون شک اختلاف نظر اروپا و آمریکا در سطح عمل، خود را نمایان کرده و جدی‌تر می‌شود.

جرت بلن، متفکر و محقق یکی از اندیشکده های اروپا در واشنگتن تاکید دارد که حتی اگر در حال حاضر این طرح حمایتی و این کانال مالی شامل نفت و گاز نشود در آینده می‌تواند زمینه ی فعالیت و همکاری بیشتر ایران و اروپا را  فراهم کند.

از نظر ابزرور اصولا یکی از اهداف INSTEX در بلند مدت دفاع از شرکتهای نفت و گاز اروپایی از تهدیدات آمریکا است. طبق شواهد، اخیرا آمریکا شرکتهایی نفت آلمانی، فرانسوی، انگلیسی و حتی هلندی ای را که با روسیه قرارداد کاری منعقد کرده و سعی در همکاری نموده اند، تهدید به تحریم کرده است.

این اقدام موجب نگرانی و ناراحتی اروپا شده وبعید نیست با افزایش سطح همکاری با ایران در آینده نزدیک در زمینه نفت و گاز، اروپا به نوعی استقلال سیاسی و اقتصادی خود و شرکتهای نفت و گازش را در مقابل آمریکا نشان دهد.

این اتفاقی است که برای آمریکا بسیار مهم است و بعید است از آن بگذرد. به همین دلیل، در صورت همکاری ایران و اروپا در زمینه منابع زیرزمینی، اختلاف  آمریکا و اروپا احتمالا وخیم تر از همیشه خواهد شد.