اولین زن بازیگر در زمان ساسانیان توسط شاه کشته شد

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرفوری، امروز هفتم فرودین، روز جهانی تئاتر است. تاریخ تئاتر برمی‌گردد به 532 قبل از میلاد مسیح  و کشور یونان. زنان در آن زمان نمی‌توانستند در جلوی صحنه حضور پیدا کنند. نقش زنان را هم مردان با تغییر چهره و صدا بازی می‌کردند.

با حمله رومی‌ها به یونان، هنر تئاتر هم به این کشور انتقال یافت. رومی‌ها هم مانند یونانیان سختگیر بودند و به زنان اجازه نمی‌دادند در صحنه تئاتر حضور پیدا کنند. البته این جریان ادامه پیدا نکرد و در نهایت، برخی در نمایشنامه نویسان و کارگردانان رومی بعضی نقش‌های محدود را به زنان دادند.

بسیاری گمان دارند که تئاتر در قرون وسطی رواج نداشته است. اما در این دوره، تئاتر در بسیاری از فرهنگهای اروپایی رواج داشته است، هر چند زنان نقش زیادی در تئاترهای قرون وسطایی نداشتند.

اولین نویسنده ای که نقشی جدی به یک زن در قرون وسطی داد، کارگردان و نویسنده ای آلمانی به نام "هروثویثا Hrothsvitha " بود. او نقشهای جدی تری را به زنان داد و اولین نمایشنامه نویسی شد که به زنان توجه ویژه ای پیدا کرد.

در قرن 17 نقش زنان در تئاتر دچار تحولی عمیق شد. در ابتدای این قرن، اپرا به وجود آمد و زنان نقش ویژه ای را در آن ایفا کردند. آواز خواندن زنان در این نمایش‌ها باعث خشم و ناراحتی کلیسا شد و این نهاد در ابتدا اجرای چنین نمایشهایی را ممنوع کرد. در همین حول و حوش، زنی انگلیسی به نام "آفرا بن" شروع به نمایشنامه نویسی کرد و خود نیز به بازیگر اصلی نمایشنامه هایش تبدیل شد.

پس از این، نقش بازیگران زن در تئاتر جدی‌تر و جدی‌تر شد. قدرت زنان در تئاتر تاجایی پیش رفت که گاه نقش مردان را هم ایفا می‌نمودند(کاری که در زمان یونان بالعکسش مرسوم بود).

در قرن نوزدهم و با شروع تئاتر مدرن نقش زنان در این هنر بیشتر و بیشتر شد. حالا زنان تبدیل به اصلی ترین عنصر جذب مخاطب شده بودند. بسیاری از کارگردانان و نویسندگان برای جذب مخاطب از زنان زیبا و لوند به عنوان نقش اصلی استفاده می‌کردند تا بتوانند عشاق او را به سالن کشیده و آنها را مجبور به خریدن بلیط کنند.

این امر مدتی بعد تبدیل به سنت شد. به طور مثال در سالن تئاتر "ویکتورین ارا برلسکوئه  Victorian-era Burlesque " زنان به طور کامل نقشها را به عهده گرفتند. حتی نقشهای مردان هم به آنان سپرده شد. به این صورت، زنان توانستند در طول مدتی کوتاه بزرگترین ستارگان این تئاتر شده و این سالن هم به یکی از پرمخاطب ترین سالنهای جهان تبدیل شد.

در قرن نوزدهم، نقش زنان در تئاتر دچار تحولی عمیق شد. آنها اکنون مانند مردان نقشهای گوناگون و گاه خارج از کلیشه های زنان را برعهده می‌گرفتند. بازی کردن شخصیت های دیوانه و آزاد و رها، مست و حتی یاغی و پوشیدن لباسهای عجیب باعث شد زنان  بسیاری از هنجارهای جنسیتی قرن نوزدهمی را بشکنند. هر چند این اتفاق، باعث شد زنان آزار بسیاری ببینند اما این یک گام مهمی برای زنان بود؛ زیرا این امر باعث شد که زنان از بسیاری از محدودیتهای اجتماعی فراتر روند.

زنان در تاریخ تئاتر ایران

طبق گزارش‌های تاریخی اولین زن نمایشگر ایرانی که نام او به جا مانده از زمان ساسانیان است که آزاده رومی نام داشته و خنیاگر بهرام گور بوده‌است. او نقّالی موسیقایی انجام می‌داده و به دلیل سرزنش بهرام گور برای کشتن بیرحمانه جانوران، در شکار به دست او کشته شد.

با این حال، زنان در تئاتر معاصر کم کم نقشی ایفا کردند. نخستین تماشاخانه ایران در ۱۳۰۳ه‍. ق[۱۲۶۳ه‍.ش] افتتاح شد، اما هنر تئاتر در ایران، هنری کاملاً مردانه بود، زیرا نه تنها زنان نمی‌توانستند در صحنه تئاتر ظاهر شوند و مردان ایفاگر نقشهای آنان بودند، بلکه حتی اجازه حضور در تماشاخانه و مشاهده تئاتر را نیز نداشتند. با این حال، در دوره اول مجلس شورای ملی، تنی چند از زنان علاقه‌مندی خود را به هنر تئاتر به عنوان یک عمل اجتماعی هدفمند آشکار کردند. مثلاً «تاج ماه آفاق الدوله»، نمایشنامه «نادرشاه» نوشته نریمان نریمانف را از ترکی به فارسی ترجمه کرد و در سال ۱۲۸۵ه‍. ش/۱۹۰۷م، با عنوان «نامه نادری» در تهران به چاپ رساند.

با این حال، حضور زنان در عرصه تئاتر چه به عنوان بازیگر و چه حتی تماشاگر ممنوع باقی‌ماند تا سال ۱۲۹۵ هجری شمسی که سیدعلی نصر از وزارت معارف مجوز احداث کمدی ایران را گرفت و در گراند هتل نمایش کمدی را به صحنه برد. در این مکان به مدت ۱۰ سال بازیگران زن ارمنی، ترک و یهودی بازی می‌کردند. پس از این بود که کم کم زنان مسلمان هم وارد صحنه تئاتر شدند و توانستند همپای مردان در اجرای این هنر باستانی نقش ایفا کنند.