استاد ایرانی دانشگاه کالیفرنیا: سیل شیراز، «سیل انسان‌ساخت» بود!
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرآنلاین، تصاویر جاری شدن سیل در دروازه قرآن شیراز شاید یکی از وحشتناک‌ترین اتفاقات نوروز ۹۸ را در خود ثبت کرده است؛ آب همه‌چیز را با خودش می‌برد، خودروها را، انسان‌ها ...
آنچه ۳ روز پیش در تنها دروازه باقی مانده شیراز اتفاق افتاد، نمونه‌ای است از آنچه که در هفته اخیر استان‌های گلستان، خراسان، کرمانشاه و خوزستان رخ داده. بارش‌های شدید در مناطق مختلف ایران تبدیل به سیل شدند، سیلی که پیامدهای مرگباری به همراه داشته.
«سیل انسان‌ساخت» واژه‌ای است که امیر آقاکوچک، دانشیار دانشگاه کالیفرنیا در ایرواین، برای شرح حادثه رخ داده در شیراز از آن استفاده می‌کند.
«ما» چگونه منجر به جاری شدن سیل در دروازه قرآن شدیم؟
او در این رابطه در گفتگویی با خبرآنلاین گفت: «به سیلی که توسط فعالیت‌های انسانی ایجاد بشود و یا این فعالیت‌ها آن را تشدید کند، سیل انسان‌ساخت می‌گویند. ظاهرا سیل اخیر شیراز هم یک نمونه از چنین سیلی حساب می‌شود، این موضوع در منابع مختلف گفته شده و عکس‌های زیادی هم وجود دارد که نقش انسان را در این اتفاق نشان می‌دهد.»
در واقع یک اشتباه مهندسی در ساخت‌وساز جاده‌ای در مسیر دروازه قرآن یک نمونه از تاثیر انسان در حادثه رخ داده در شیراز است.
آقاکوچک در این رابطه توضیح داد: «در کنار دروازه قرآن، در گذشته یک تنگه و مسیلی بوده که اتفاقا در گذشته به منطقه سیل‌آباد معروف بوده. قطعا گذشته‌گان ما به دلیلی این اسم را برای این منطقه قرار داده بودند. برای ساخت جاده در این محل لوله‌ای برای انتقال آب سیل ساخته می‌شود و روی آن جاده کشیده می‌شود؛ اما ظاهرا آن لوله برای انتقال آب سیل کافی نبوده و در نتیجه این فاجعه رخ می‌دهد. این یک نمونه از فعالیت‌های انسانی است که به هرحال در این مورد اثرات سیل را تشدید کرده.»
او افزود: «به طور کلی ایجاد سیل دلایل مختلفی دارد و این موضوع یکی از عوامل خیلی مهم وقوع چنین اتفاقی است.»
سیل در شیراز، قبل از به اوج رسیدن باران شروع شده بود
از سویی باران‌هایی شدید هم می‌تواند یکی از عوامل شدید وقوع سیلاب باشد، باران‌هایی شدیدی که در برخی مواقع سیل‌هایی غیرقابل کنترل به وجود می‌آورند.
استاد دانشگاه کالیفرنیا در این باره گفت: «به‌هرحال برخی سیل‌های ایجاد شده توسط باران‌های شدید، قابل کنترل نیستند. برای نمونه سال پیش، در منطقه‌ای ژاپن در مدت کوتاهی ۲۵۰ میلی‌متر باران آمد و چند ساعت بعد سیل خیلی شدید رخ داد و یا ظاهرا در گلستان هم میزان بارندگی بسیار زیاد بوده.»
در تابستان سال ۲۰۱۸ بارش شدید باران در ژاپن منجر به مرگ ۲۲۵ نفر شده بود، انجمن جهانی اقتصاد در گزارشی که از این حادثه منتشر کرد، آب و هوا را یکی از دلایل اصلی وقوع این حادثه نامید.
البته عوامل دیگری هم مثل تصارف اراضی و عدم ساخت خانه‌های ضدسیل دلایل دیگر مرگ بیش از صدها نفر در سیل ژاپن اعلام شدند.
اما آمار در رابطه با سیل شیراز وضعیت دیگری را نشان می‌دهد. آقاکوچک در این رابطه توضیح داد: «در این مورد خاص در شیراز از زمان شروع بارندگی تا زمان وقوع سیل میزان باران قابل توجه نبوده. آمار نشان می‌دهند که از زمان شروع سیل تا چند ساعت بعد آن میزان بارندگی در شیراز حدود ۱۶میلی‌متر و در مناطق بالادست تقریبا ۲۸میلی‌متر بوده.اینکه ما مشابه این بارندگی‌ها را در قدیم هم تجربه کردیم نشان می‌دهد که عوامل انسانی، نسبت به یک عامل غیرقابل کنترل طبیعی تاثیر بیشتری داشتند.»
او در پایان گفت: «البته، در مورد این سیل خاص در شیراز، سوال‌های زیادی وجود دارند که پاسخ به آن‌ها نیاز به مطالعات بیشتری دارد. وقوعی سیلی به این شدت برای این مقدار بارندگی، حتی با در نظر گرفتن دخالت انسانی، تا حدی عجیب است و باید روی این موضوع مطالعه شود. نقشه‌های بارندگی نشان می‌دهند که چندین ساعت بعد از سیل اولیه میزان بارندگی به حداکثر می‌رسد. سیلاب اولیه‌ای که صبح اتفاق می‌افتد مانند یک موج بعد از زمان کوتاهی فروکش می‌کند. سوال‌های زیادی وجود دارند که نیاز به مطالعات و آمار و ارقام بیشتری دارند.»
