نقش آفرینی کرملین در حیاط خلوت آمریکا

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، تقریبا از دهه 1960 میلادی و پس از بحران موشکی کوبا، هیچ کشوری تا به امروز برای نفوذ و سیطره کاخ سفید در آمریکای لاتین چالش جدی را ایجاد نکرده بود. در طول چند دهه اخیر واشنگتن به معنای واقعی این منطقه را حیاط خلوتی برای خود می پنداشت که در آن حق هر گونه آزادی عملی را برای تعیین خط مشی ها و حتی تغییر حکومت ها محفوظ می دانست. 
البته در سال های اخیر با تقویت جنبش های ضدامپریالیستی در برخی کشورهای آمریکای لاتین و تقویت دیدگاه های سوسیالیستی در کنار افزایش نفوذ دیگر کشورها همچون ایران و روسیه اما ورق برگشت. همکاری نزدیک ایران با برخی کشورهای این منطقه به ویژه روابط نزدیک و اتحادگونه با ونزوئلا در کنار حضور پررنگ روسیه و سرمایه گذاری های فراوان چین در منطقه تاحدودی عرصه برای بازی ایالات متحده تنگ کرده است. به عبارت دیگر واشنگتن در سالیان اخیر در برخی کشورهای آمریکای لاتین آزادی عمل گذشته خود را از دست داد. 

**آمریکا به دنبال تغییر نظام ونزوئلا
با گسترش بحران سیاسی در ونزوئلا و تشدید آشوب ها در این کشور، مقام های کاخ سفید فرصت را برای تصاحب جایگاه پیشین در کاراکاس مناسب دیدند. آن ها تلاش کردند از طریق سفارتخانه های کشورهای غربی در امور این کشور دخالت کنند و با تغییر مسیر اعتراض ها، زمینه را برای وقوع یک انقلاب متمایل به غرب آماده سازند. نهایت خواسته کاخ سفید در این فرایند سرنگونی دولت «نیکلاس مادورو» بود که مقاومت در برابر سیاست های آمریکا را سرلوحه خود قرار داده است. 
به این منظور کشورهای غربی و در راس آن ها ایالات متحده از ادعای «خوان گوایدو» رئیس مجلس ملی و رهبر مخالفان ونزوئلا مبنی بر تشکیل دولتی مستقل و موقت حمایت کردند. این کشورها انواع حمایت های مادی، معنوی و سیاسی را از ریاست جمهوری خودخوانده گوایدو به عمل آوردند و حتی زمینه های یک کودتا را هم مهیا کردند که البته به شکست انجامید. 
در مقابل اما روسیه در چند ماه اخیر نقش مهمی را برای بقای دولت قانونی ونزوئلا ایفا کرد و در امور پالایش نفت به کمک کاراکاس شتافت و با تحویل گندم و دارو به این کشور اندکی از مشکلات مردم را کم کرد. مسکو همچنین سرمایه گذاری در برخی حوزه های صنعتی و کشاورزی ونزوئلا را نیز در دستور کار خود قرار داد. به همین دلیل رسانه ها در غرب از راه اندازی یک جنگ قدرت در ونزوئلا به علت حمایت روسیه از مادورو سخن گفتند. روزنامه «وال استریت ژورنال» اتفاقات در ونزوئلا را یادآور مداخله روسیه در سوریه دانست که باعث تغییر در مسیر تحولات و ابقای «بشار اسد» شد. به نوشته این روزنامه آمریکایی این اتفاق در ونزوئلا نیز رخ داده است و مداخله روسیه و حمایت از مادورو باعث حفظ دولت قانونی این کشور شد. 

**رو در رویی کاخ سفید و کرملین
در روند تحولات چند ماه اخیر ونزوئلا، روسیه نقش پررنگی را ایفا کرده است. در ماه های نخستین پس از تشدید بحران سیاسی و همزمان با تضعیف نسبی جایگاه مادورو، مسکو بمب افکن های خود را به کاراکاس گسیل داشت و براساس توافق های قدیمی سربازانی را به این کشور فرستاد. همین حمایت های روسیه از دولت قانونی مادورو باعث تثبیت جایگاه وی شد که پیامد آن تقابل آشکار آمریکا با روسیه بود. 
ایالات متحده در چند روز اخیر به ویژه پس از شکست کودتا، اقدامات روسیه را غیرسازنده خواند و از تحریم های بیشتر علیه مسکو سخن گفت. حتی «جان بولتون» مشاور امنیت ملی کاخ سفید مدعی شد اقدامات روسیه تحریک آمیز و تهدیدی برای صلح جهانی است. در مقابل مسکو هم به واشنگتن توصیه کرد اقدامی را انجام ندهد که ونزوئلا را درگیر یک جنگ داخلی می کند. روسیه همچنین آمریکا را به دخالت غیرقانونی در امور داخلی ونزوئلا و راه اندازی کودتا در این کشور متهم کرد. 
با وجودی که تحمل یک رقیب جدی در حیاط خلوت سنتی برای واشنگتن بسیار سخت است اما کارشناسان و حتی رسانه های آمریکایی وقوع درگیری مستقیم میان ایالات متحده و روسیه را در ونزوئلا بعید می دانند. به نوشته روزنامه «نیویورک تایمز» اگرچه ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه به خط قرمزهای آمریکا در ونزوئلا نزدیک شده است اما حتی ترامپ و مشاوران وی هم تاکید می کنند نمی توان به سرعت و با اقدامات آنیِ نظامی موفقیت را به دست آورد بلکه برای دستیابی به نتیجه باید صبر کرد.

** مداخله گر همیشگی از روسیه شاکی شد
افزایش حوزه بازیگری روسیه در عرصه بین الملل از جمله انگیزه هایی است که باعث نقش آفرینی کاخ کرملین در مرزهای ایالات متحده شده است. نشریه «پلیتیکو» در گزارشی ونزوئلا را تازه ترین عرصه برای جنگ نیابتی ترامپ با روسیه ارزیابی کرد و افزود این تقابل می تواند موضوعی مهم در دوره پیش از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2020 باشد. 
طبق این تحلیل وقایع در ونزوئلا به گونه ای است که می تواند تهدید بازگشت سال های جنگ سرد را تقویت کند. 
هر دو طرف پس از اقدام رهبر مخالفان در راه اندازی اغتشاش های نظامی کودتاگونه، اتهامات تندی را علیه یکدیگر مطرح کرده اند. حتی «مایک پومپئو» وزیر امور خارجه آمریکا مدعی شد که روسیه مانع فرار مادورو به کوبا شد. در مقابل مسکو نیز این اظهارات را دروغین و بخشی از جنگ رسانه ای واشنگتن توصیف کرد. 
به باور کارشناسان، تحولات در ونزوئلا تلاش ها برای بهبود روابط کرمیلن و کاخ سفید را کمرنگ تر می کند. اما نکته جالب این است که آمریکا به عنوان متهم اصلی دخالت های بیهوده در اقصی نقاط جهان است اکنون شاکی شده است. طبق گزارش پلیتیکو، جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ اظهار داشت: اینجا نیمکره ما است و جایی نیست که روسیه در آن قادر به مداخله باشد. این اشتباه آن ها است و مساله ای نیست که به بهبود روابط مسکو و واشنگتن منجر شود. 

**نقش روسیه در آمریکای لاتین
تحلیلگران دلایل گوناگونی را در زمینه کمک مسکو به دولت مشروع ونزوئلا بیان می کنند. روزنامه «واشنگتن پست» درگزارشی به تحلیل تقابل آمریکا و روسیه در ونزوئلا پرداخت و عنوان داشت که پس از اقدام نظامی گوایدو علیه مادرور شرایط در این کشور تغییر کرده و تقابل مسکو و واشنگتن هم آشکارتر شده است. شدت تقابل این دو قدرت به اندازه ای بود که حتی نشانه های آن در گفت وگوی تلفنی وزاری امور خارجه دوکشور هم هویدا بود. هر دو کشور اتهامات تندی را در زمینه دخالت طرف مقابل در امور ونزوئلا بیان کردند. 
این روزنامه آمریکایی منابع عظیم انرژی در ونزوئلا در کنار ده ها میلیارد دلار وام و سرمایه گذاری روسیه در این کشور را دلیل حضور و نفوذ مسکو در کاراکاس می داند. براین اساس روسیه در ونزوئلا حضور دارد و در آنجا خواهد ماند تا از پول و سرمایه خود محافظت کند. 
این گزارش تاکید دارد لیبی و سوریه نمونه هایی از دو سیاستی هستند که روسیه در آن ها نقش آفرین بود. درواقع یک اقدام (نامناسب) روسیه باعث حضور و دخالت تمام عیار ناتو در لیبی و سرنگونی دولت قذافی شد. مسکو در سوریه از تکرار این سناریو جلوگیری کرد و اکنون تلاش دارد در ونزوئلا نیز همین نقش را پیاده سازد و از سرنگونی متحد خود جلوگیری کند. 
براساس این تحلیل روسیه از این موضوع هراس دارد که اگر از متحدان خود در مقابل غرب و آمریکا حمایت نکند و در حیاط خلوت آمریکا حضور نداشته باشد ممکن است در آینده شاهد مداخله واشنگتن در کشورهای هم مرز خود باشد. این تهاجم با نام های گسترش ناتو یا حمایت از انقلاب ها در اقمار شوروی صورت خواهد گرفت. این موضوع برای مسکو تهدید امنیتی مهمی به شمار می رود و به همین دلیل تلاش می کند به هر طریقی مانع آن شود.