مداوای بیماران کلیوی با کمک سلول درمانی و دارو درمانی

مهدی احمدی فر، فارغ التحصیل رشته زیست شناسی گرایش فیزیولوژی جانوری، پژوهشگر رویان در این خصوص به سیناپرس گفت: ما در پژوهشگاه رویان چندین کلینیک درمانی داریم. کلینیک کلیه از جمله آنهاست که پزشکان متخصص در آن به فعالیت می پردازند.

استاد مدعو گروه زیست شناسی، سلولی و مولکولی دانشگاه علم و فرهنگ به اهمیت درمان بیماران کلیوی با استفاده از شیوه‌های نوین درمانی اشاره کرد و افزود: هم اکنون هزینه‌های درمانی بیماران کلیوی برای انجام پیوند و شیمی درمانی بسیار سرسام آور است. متاسفانه خیلی از این بیماران قادر به پرداخت هزینه های سنگین درمانی نیستند. ما می توانیم با استفاده از سلول های بنیادی و پروژه های تحقیقاتی که تاکنون در این زمینه به ثمر رسانده ایم، نیمی از بیماران کلیوی را درمان کنیم.

وی اظهارداشت: بیماران کلیوی که میزان کارایی کلیه شان به زیر 15 درصد رسیده است، مجبور به انجام پیوند کلیه هستند. همچنین این افراد در مرحله آخر پس از پیوند باید شیمی درمانی بشوند. از اینرو محققان پژوهشگاه رویان در نظر دارند با استفاده از سلول‌های بنیادی، پیوند کلیه و شیمی درمانی را کاهش دهند تا بیماران به این مرحله نرسند.

وی خاطرنشان کرد: هم اکنون ژن های مختلفی در بدن وجود دارند که هرکدام از آنها اگر به هر دلیلی اعم از مادرزادی، جهش ژنتیکی یا هر عامل دیگری بیان نشوند یا کم بیان بشوند، بدن دچار مشکل می شود. به عنوان مثال بعضی از افراد به طور مادرزادی بنابر دلایل خاصی تنها با یک کلیه متولد می شوند. آنها پس از گذشت چندین سال، در سنین سی تا چهل سالگی با انجام سونوگرافی یا آزمایش متوجه نقص مادرزادی خود می شوند. معمولا عمل نفرولوژی که تنها یکی از کلیه های این افراد انجام می دهد باعث می شود که میزان کیفیت کلیه پایین بیاید و فرد دچار بیماری های دیگر بشود از اینرو درمان این افراد باید هرچه سریعتر انجام شود.

وی ادامه داد: ما در پژوهشگاه رویان با انجام پروژه‌هایی تحقیقاتی از قبیل پرداختن به بحث خاموش یک ژن یا بیان شدن کم یک ژن در کلیه قصد داریم، دریابیم مشکل اصلی بیماران کلیوی چیست و چه ارگان هایی باعث ایجاد این عوارض می شوند؟ آیا بافت کلیه، لوله ها یا ژن ها در بازسازی کلیه دخیل هستند؟ آیا امکان درمان این مشکل ها با سلول های بنیادی وجود دارد یا خیر؟

عوارض سلول درمانی کمتر از شیمی درمانی

احمدی فر گفت: استفاده از داروهای گیاهی برای مداوای بیماران دیابتی و کلیوی از دیگر بحث هایی است که اکنون در پژوهشگاه رویان پیگیری می شود. در این پروژه اثر مختلف داروهای شیمیایی به روی بافت کلیه یا سایر ارگان ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این طرح ما متوجه شده‌ایم که استفاده بسیاری از داروها از قبیل لووفلوکساسین، افلوکساسین و سیپروفلوکساسین  برای درمان بیماری‌های مجاری ادراری- تناسلی آسیب های زیادی به روی بافت کلیه وارد می کنند لذا حتی الامکان این بیماران نباید از داروهای شیمیایی استفاده کنند بلکه درمان این افراد باید به سمت شیوه های نوین از جمله سلول بنیادی سوق پیدا کند زیرا عوارض سلول های درمانی بسیار کمتر از داروهای شیمیایی، شیمی درمانی یا حتی پیوند کلیه است

این پژوهشگر رویان خاطرنشان کرد: ما در پیوند کلیه استرس رد پیوند را داریم. در بحث شیمیایی نیز عوارض خیلی از داروها را به جان می‌خریم در حالی که عوارض سلول های بنیادی خیلی کمتر از این روش های درمانی است. این سلول ها ضمن توانایی تمایز، قابلیت خود ترمیمی دارند. سلول های بنیادی نفرون ها یا بافت های آسیب دیده را شناسایی و ترمیم می کنند.

این استاد مدعو گروه زیست شناسی، سلولی و مولکولی دانشگاه علم و فرهنگ بیان کرد: قطعا در کنار این شیوه درمانی باید از داروهای گیاهی و شیمیایی هم استفاده کرد زیرا گاهی اوقات هنگام تزریق سلول‌های بنیادی باید ایمنی سیستم بدن پایین بیاید بنابراین نیاز به استفاده از داروهای شیمیایی خواهیم داشت.

وی به پروسه درمانی این روش اشاره کرد و گفت: پروسه درمانی این افراد به نوع و میزان بیماری و سن افراد بستگی دارد. معمولا پروسه درمانی این افراد بیش از یکسال به طول می‌انجامد. لذا بیماران می توانند بر اساس نوع و میزان بیماری و همچنین مدت زمانی که به این بیماری دچار شده اند، به نزد متخصصان پژوهشگاه رویان مراجعه کنند تا پزشکان متخصص این حوزه دریابند آیا امکان درمان این بیماری با استفاده از سلول های بنیادی امکان پذیر است یا خیر؟

به گفته وی، انجام این شیوه درمانی همراه با محدودیت سنی است. معمولا افراد بیش از 60 سال برای درمان با این شیوه پذیریش نمی شوند.

ایران جایگاه ممتازی در سلول درمانی دارد

احمدی فر افزود: جدا از این مباحث، هم اکنون پژوهشگاه رویان در بحث باروری و ناباروری نیز حرف اول را می زند. درمان افرادی که به پژوهشگاه مراجعه می کنند با بیش از 50 درصد موفقیت همراه است.

وی تصریح کرد: متاسفانه امروزه بحث ناباروری نسبت به یک دهه قبل به علت مسایل ژنتیکی، تغییر شیوه زندگی، نوع تغذیه، شرایط آب و هوایی و نوع اشتغال افراد بیشتر شده است.

این پژوهشگر رویان یادآور شد: تقریبا میزان ناباروری در بین مردان و زنان مساوی است. زوجینی که برای مداوا به این مرکز مراجعه می کنند بیشتر در محدوده سنی 20 تا 35 سال قرار دارند. معمولا پروسه درمانی این افراد نیز نسبت به بیماری های خاص و سرطانی کمتر از شش ماه است اما تا انتهای تولد نوزاد و پس از زایمان این افراد تحت مراقبت قرار می گیرند.

وی اظهارداشت: علاوه بر این، پژوهشگران این مجموعه هم اکنون پروژه های تحقیقاتی زیادی در خصوص بحث ناباروری و باروری زوجین در حال انجام دارند و در پروسه آزمایشگاهی، نمونه های تخمک و اسپرم را در محیط کشت مختلف قرار می‌دهند. پژوهشگران این مجموعه فعالیت هایی را انجام می دهند که این محیط های کشت را تقویت کنند. میزان باروری یا لقاحی که اسپرم با تخمک دارد در محیط کشت افزایش پیدا کند یا میزان زنده مانی اسپرم یا تخمک در محیط کشت افزایش پیدا کند تا  بتوانند میزان باروری را افزایش دهند.

به گفته وی، هرچند بحث سلول های بنیادی نوپا و به روز است و کشورهای اروپایی و آمریکایی چندین سال پیش از ایران به این حوزه ورود پیدا کرده اند اما کشور ما نیز در بحث سلول های بنیادی از جایگاه خوبی برخوردار است و در کشورهای خاورمیانه ای جزو اولین هاست اما متاسفانه تحریم های چند سال اخیر و مسایل اقتصادی باعث شده است در تهیه مواد آزمایشگاهی، خرید تجهیزات و دستگاه های مورد نظر دچار مشکل باشیم.