دلایل از دست دادن قدرت چشایی و راه درمان

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از بهداشت نیوز: از دست دادن قدرت چشایی ممکن است به از دست دادن جزئی یا کامل حس چشایی اشاره داشته باشد. مردم ممکن است از این عبارت برای توصیف مزه‌ای بیش از حد قوی و به طور معمول ناخوشایند نیز استفاده کنند.

مسائل پزشکی مختلفی ممکن است به از دست رفتن حس چشایی منجر شوند. برخی از آن‌ها بی‌خطر هستند، در شرایطی که برخی دیگر ممکن است به تشخیص پزشک نیاز داشته باشند. نوع درمان بر اساس دلیل زمینه‌ای انتخاب می‌شود.

دلایل

درک مزه شبح (Phantom Taste Perception) شایع‌ترین دلیل اختلال چشایی است. فرد مبتلا به این اختلال با مزه‌ای قوی و پایدار در دهان، حتی زمان که خالی است، مواجه می‌شود.

این مزه اغلب ناخوشایند بوده و ممکن است بر مزه غذاهای مصرفی دیگر نیز غلبه کند. این مزه ممکن است با احساس سوزش پایدار در دهان همراه باشد.

سه نوع درک مزه شبح وجود دارند:

آگوسیا (Ageusia)

از دست دادن کامل حس چشایی آگوسیا نام دارد که می‌تواند ناتوانی فرد در تشخیص هر مزه‌ای را به همراه داشته باشد.

با این وجود، آگوسیا شرایطی نادر است. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۶ برآورد کرد که تنها ۳ درصد از افرادی که از دست دادن حس چشایی را تجربه می‌کنند به آگوسیا واقعی مبتلا هستند.

دیسگوسیا (Dysgeusia)

دیسگوسیا موجب مزه‌ای پایدار در دهان می‌شود که می‌تواند مزه‌های دیگر را پوشش داده و مزه همه غذاها شبیه به هم به نظر برسد.

افراد مبتلا به دیسگوسیا اغلب مزه دهان خود را دارای ویژگی‌های خاص و این گونه توصیف می‌کنند:

* ناخوشایند

* متعفن

* ترش

* شور

* فلزی

هیپوگوسیا (Hypogeusia)

هیپوگوسیا اصطلاحی است که برای از دست دادن جزئی یک مزه مشخص استفاده می‌شود. افراد مبتلا به هیپوگوسیا ممکن است قادر به تشخیص یکی از این مزه‌ها نباشند:

* تلخی

* ترشی

* شوری

* شیرینی

* اومامی، مزه‌ای خوشایند و دلپذیر

زبان تنها اندامی نیست که در چشایی انسان نقش دارد. چشایی حسی پیچیده است که زبان، گلو، سقف دهان، و بینی در آن نقش دارند.

حس بویایی به طور قابل توجهی بر حس چشایی انسان تأثیرگذار است. آنوسمی اصطلاح پزشکی برای از دست دادن حس بویایی است. یک فرد می‌تواند به آنوسمی جزئی یا کامل مبتلا باشد که ممکن است موجب شود فکر کند که حس چشایی خود را از دست داده است.

از دلایل اختلالات چشایی و از دست دادن حس چشایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* عفونت‌های قسمت بالایی سیستم تنفسی، مانند سرماخوردگی

* عفونت‌های سینوس

* عفونت‌های گوش میانی

* بهداشت ضعیف و مشکلات دهان و دندان، مانند جینجیویت

* قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، مانند حشره‌کش‌ها

* انجام عمل‌های جراحی در دهان، گلو یا گوش

* آسیب‌دیدگی‌های سر

* پرتودرمانی برای سرطان در این بخش‌های بدن

از دلایل اختلالات بویایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* افزایش سن

* سیگار کشیدن

* شکل‌گیری توده‌ها در حفره‌های بینی

* شرایطی که سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مانند بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون

برخی داروها ممکن است بر حس چشایی فرد تأثیرگذار باشند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* داروهای ضد قارچ

* ماکرولیدها، که می‌توانند برخی انواع عفونت را درمان کنند

* فلوروکینولون ها، که نوعی آنتی‌بیوتیک است

* مهارکننده‌های پمپ پروتون

* مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین

* مهارکننده‌های پروتئین کیناز

* مهارکننده‌های HMG* CoA ردوکتاز (استاتین ها)

تشخیص

اختلالات چشایی غیرمعمول نیستند. هر ساله افراد بسیاری با شکایت از بروز مشکل در حس چشایی خود به پزشک مراجعه می‌کنند. این در شرایطی است که افراد بسیاری نیز برای درمان اختلال چشایی خود اقدام نمی‌کنند.

یک متخصص گوش و حلق و بینی می‌تواند اختلالات چشایی و بویایی را تشخیص داده و درمان کند. این افراد متخصص درمان اختلالات گوش، حلق و بینی و همچنین بیماری‌های مرتبط با سر و گردن هستند.

پزشک ممکن است رشد توده‌ها در دهان یا بینی را بررسی کند، شرایط تنفس فرد را کنترل کند، و در پی نشانه‌های عفونت باشد. وی همچنین سابقه پزشکی بیمار را بررسی کرده و درباره داروهای مصرفی و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی پرسش می‌کند.

پزشک دهان و دندان‌های فرد را برای کنترل نشانه‌های بیماری و التهاب معاینه خواهد کرد.

برای کمک به تشخیص از دست دادن چشایی، پزشک ممکن است مواد شیمیایی خاصی را به صورت مستقیم روی زبان قرار داده یا آن‌ها را به یک محلول که فرد در دهانش می‌چرخاند، اضافه کند. واکنش فرد به این مواد شیمیایی ممکن است به تشخیص بعد چشایی تحت تأثیر قرار گرفته کمک کند.

تشخیص نوع اختلال و بیماری زمینه‌ای ممکن است زمان‌بر باشد، اما تشخیص درست گامی مهم در مسیر درمان مناسب است.

درمان

شرایط زمینه‌ای که موجب از دست رفتن حس چشایی شده‌اند، گزینه‌های درمان را مشخص خواهند کرد. در موارد ساده، مانند آنچه از سرماخوردگی یا آنفلوانزا ناشی می‌شود، پزشک معمولاً تا زمان کاهش عفونت صبر می‌کند. در بیشتر موارد، حس چشایی پس از بهبود بیماری باید به شرایط عادی خود بازگردد.

برای افراد مبتلا به عفونت‌های باکتریایی، مانند عفونت‌های سینوس یا گوش میانی، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند.

درمان شرایط جدی‌تر مانند اختلالات سیستم عصبی یا آسیب‌دیدگی‌های سر نیازمند برنامه درمان شخصی است.

درمان‌های خانگی

در بسیاری از موارد، فرد می‌تواند اقداماتی کوچک را برای بهبود حس چشایی خود در خانه انجام دهد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* ترک سیگار

* ارتقا بهداشت دهان و دندان با مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه‌ها به صورت روزانه

* استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها یا دستگاه‌های بخارساز برای کاهش التهاب در بینی