شینزو آبه چرا ماموریت ارتباط با ایران را پذیرفت؟/ دلایل اقتصادی سفر نخست وزیر ژاپن به ایران

به گزارش خبر فوری، سازمان پخش رادیو تلویزیونی ژاپن چند روز پیش اعلام کرد که مقامات دولت ژاپن در حال انجام آخرین تمهیدات برای سفر شینزو آبه، نخست وزیر این کشور، به تهران و دیدار با سران ایران هستند. این در حالی است که آبه مدتی پیش میزبان دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا بود و پذیرایی مفصلی هم از او کرد.

بسیاری تاکید دارند که ترامپ در مذاکرات جدی خود در ژاپن از نخست وزیر این کشور خواسته است که به ایران سفر کرده و برای مذاکره با ایران پادرمیانی کند. اکنون که ژاپنی‌ها تا حدی سفر به ایران را قبول کرده‌اند، پرسش این جاست که آبه چه هدفی از سفر به ایران دارد؟

نمونه‌ آسیایی ترامپ؛ پیش به سوی اقتدار ژاپن

برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید شناختی حدودی از شینزو آبه داشته باشیم. آبه بر خلاف ظاهرش، آن شخصیت آرام، متین و کرنش کننده در مقابل ترامپ نیست که اکثرا گمان دارند. طبق تحلیل بسیاری از کارشناسان، شینزو آبه نمونه آسیایی ترامپ است.

نیویورک تایمز طی گزارشی از شباهت ترامپ و آبه به خصوص در زمینه روش و هدف می‌نویسد. نیویورک تایمز تاکید دارد که ژاپن، تحت رهبری شینزو آبه، به سوی سیستم اقتدارگرایی پیش رفته است و آبه مانند ترامپ از قدرت ملی و ناسیونالیستی  حمایت می‌کند.

این مقاله که به قلم "کویچی ناکانو" استاد علوم سیاسی  نگاشته شده است، تاکید دارد که نخست وزیر ژاپن قبل از اینکه ترامپ در عرصه سیاست ظاهر شود، در سال 2012 شعار "بیایید ژاپن را مجددا پس بگیریم" را پیش روی خود قرار داد و آن را مطرح کرد و چند سال بعد یعنی در سال 2016، ترامپ شعار " ما آمریکا را مجددا بزرگ می‌کنیم" را سر داد.

طبق تحلیل ناکانو، شینزو آبه در ابتدای قدرت گیری‌اش معتقد بود که ژاپن باید از حالت  دفاعی بعد از جنگ جهانی دوم بیرون آمده و اصل نداشتن نیروی مسلح را لغو کند. او اکنون در حال عملی کردن وعده‌هایش است و گام به گام به ایده‌ ژاپن مقتدر نزدیک‌تر می‌شود. به عقیده نویسنده مقاله نیویورک تایمز، نخست وزیر ژاپن قبل از ظهور ترامپ، یک ترامپ به تمام معنا بوده است.

به همین دلیل هم است که از همان زمان که ترامپ وارد قدرت شد، شنیزو آبه خط تبلیغاتی رفاقت با دونالد ترامپ را دنبال کرد و این دو بارها با هم ملاقات کردند. آبه همچنین دو بار هم به "مارالاگو"، باغ خصوصی ترامپ در فلوریدا رفت و به نوشته واشنگتن پست یک بار هم به او چوب گلفی گران قیمت هدیه داد که حدود سه هزار و 800 دلار قیمت داشته است. عجیب ترین نکته در روابط شخصی این دو که سر و صدای بسیاری  هم در داخل ژاپن درست کرد، این است که خود ترامپ یک بار اعلام کرده که شینزو آبه با نوشتن یک نامه "بسیار زیبا" او را برای گرفتن جایزه نوبل نامزد کرده است.

چرا آبه ماموریت ایران را پذیرفته است؟

اما هدف آبه از پذیرش  ماموریت ایران چیست؟ از مقاله نیویورک تایمز این نتیجه قابل برداشت است که آبه مانند ترامپ می‌خواهد یک ژاپن مقتدر و ملی در شرق آسیا به وجود بیاورد.

ایندیپندنت  طی مقاله‌ای تاکید دارد شینزو آبه در مذاکراتش با ترامپ به شدت به سیاستهای او در قبال کره شمالی حمله کرده و در واکنش به آزمایش موشکی کره شمالی گفته است: آزمایش موشکی پیونگ یانگ در اوایل ماه جاری قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل را نقض کرده و بسیار ناراحت‌کننده است. او در ادامه افزوده موشک‌ها یک تهدید امنیتی برای ژاپن محسوب می‌شود که با کره شمالی همسایه است.

این در حالی است که ترامپ در مقابل اظهار کرد: مردم ما فکر می‌کنند این (آزمایش موشکی کره شمالی) ممکن است نقض قوانین باشد. اما همانطور که می‌دانید من آن را جور دیگری می‌بینم.

به نظر می‌رسد که نخست وزیر ژاپن قصد دارد ترامپ را راضی به تغییر سیاستش در قبال کره شمالی کند تا بتواند با قدرت کافی  و لازم و بدون احساس خطر از شبه جزیره کره به قدرت بازگردد و حتی شرایط لازم برای ساخت ارتش ملی را فراهم نماید. به نظر می‌رسد ژاپن برای پیشبرد چنین هدفی خود را وارد قضیه ایران کرده است. در همین ارتباط، روزنامه واشنگتن‌پست گزارش داده است که در جلسه محرمانه ترامپ و آبه، ترامپ با اشاره به "روابط خوب ژاپن با دشمنان آمریکا در خاورمیانه" گفته است که از تلاش‌های شینزو آبه برای باز کردن باب گفتگو با ایران حمایت می‌کند.

واشنگتن پست اظهار می‌دارد که ترامپ اکنون در مورد ایران دچار بن بست شده است و ژاپن که روابط تجاری بسیاری با ایران داشته و پتانسیل زیادی هم در ایجاد روابط اقتصادی دارد، می‌تواند گزینه جدید و خوبی برای برقراری ارتباط با ایران باشد.

شینزو آبه خود تا حدی بر این موضوع تاکید کرده و اعلام کرده است که آماده وساطت بین ایران و آمریکا می‌باشد. او طی یک سخنرانی در رابطه با ایران گفته است: "ما در زمان مناسب، مواضع‌مان را در قبال ایران اعلام کرده‌ایم. صلح و ثبات خاورمیانه، برای ژاپن، آمریکا و جامعه جهانی بسیار مهم است. برای به صلح و ثبات رساندن خاورمیانه، هرکاری بتوانیم انجام خواهیم داد. تنش‌ها حول ایران باید کاهش یابد و به اختلاف نظامی منجر نشود."

دلایل اقتصادی سفر آبه به ایران

ژاپن روابط تجاری و اقتصادی گسترده ای با ایران دارد. به جز خرید نفت، ژاپن در زمینه خودرو و لوازم صوتی و تصویری نیز روابط گسترده ای با ایران داشته است. پس از قدرت گرفتن ترامپ در آمریکا و تحریم ایران، شرایط حاکم بر روابط ایران و ژاپن هم تغییر کرد. علاوه بر این، ژاپن که پیش از این خود را در راس اقتصاد جهانی می‌دید، ناگهان با ملی گرایی ترامپ مواجه شد و اقتصاد خود را در خطر دید. بی بی سی طی گزارشی تاکید دارد که  در کنار این استراتژی تاریخی، شخص دونالد ترامپ برای ژاپن امروز یک ویژگی مهم دارد: اعتقادات رئیس‌جمهور آمریکا درباره تجارت جهانی. اقتصاد ژاپن به صادرات گسترده این کشور در زمینه‌های مختلف وابسته است و از سیاست‌های تجارت آزاد نئولیبرالی و جهانی‌سازی اقتصاد، بهره قابل ملاحظه‌ای برده است. این ساختار پول ساز برای ژاپن در آستانه ارتقا یافتن به یک بازار بزرگ و پر رونق بود که ترامپ به قدرت رسید و همه چیز را تغییر داد.

اکنون آبه از طریق برقراری ارتباط نزدیک با ترامپ قصد دارد قدرت اقتصادی خود را بازگرداند. او از طریق سفر به ایران در واقع می‌خواهد با یک تیر دو نشان بزند و هم مسیر دیپلماتیک ترامپ را هموار کرده و خود را محبوب او کند و هم به بازار بزرگ ایران بازگردد.