صف میانجیگران اروپایی، آسیایی و خاورمیانه‌ای در تهران

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرآنلاین، وزیر خارجه آلمان قرار است روز دوشنبه با وزیر خارجه کشورمان دیدار کند. دیداری سرنوشت ساز برای نجات برجام. اما آنچه رسانه های خبری می گویند تنها نجات برجام نیست بلکه حفظ امنیت منطقه و جلوگیری از تنش های بیشتر میان تهران و واشنگتن است. به گفته منابع خبری غرب سفر هایکو ماس وزیر خارجه آلمان در راستای تلاش برای اجرای اینستکس و راضی کردن ایران به تعهدات برجامی است.

اما دستگاه سیاست خارجی ایران در هفته جاری تنها میزبان وزیر خارج آلمان نیست، بلکه رویداد مهمتری که قرار است در این هفته شاهد آن باشیم سفر نخست وزیر ژاپن برای انجام میانجیگری است.

میانجیگر اروپایی

سفر هایکو ماس در مقام وزیر خارجه آلمان در نوبه خود بسیار کم سابقه بوده است؛ پس از شدت گرفتن تنش میان آمریکا و ایران، وزیر خارجه آلمان پس از معاون وزیر خارجه انگلیس دومین مقام اروپایی است که در این وضعیت به تهران می آید.

روزنامه زوددویچه سایتونگ در یادداشتی با اشاره به سفر «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان به ایران نوشت: تلاش ها و فعالیت های بسیاری برای انجام سفر وزیر خارجه آلمان به ایران انجام شده و این حاکی از خاص بودن شرایط و اهمیت این سفر دارد.

این روزنامه آلمانی با اشاره به گفتگوهای ماس و مقامات ایرانی درباره توافق هسته ای نوشت: ماس استدلال های متعددی آورده است که نمی توان در حالی که دستاوردهای دندان گیری از این توافق عاید ایران نشده، انتظار پایبندی همه جانبه آنها از این توافق را داشت.

آنچه برای دیپلمات های آلمانی بیش از هر چیز اهمیت دارد این است که طرف ایرانی را متقاعد کنند که اروپا برای حفظ این توافق در تلاش است. این در حالی است که ایران بارها اروپا را به کم کاری متهم و تاکید کرده در صورت عدم تحقق خواسته های توافق شده از این توافق خارج خواهد شد.

ضمن اینکه او پس از ورود به بغداد در میان خبرنگاران هشدار کرد که محاسبات اشتباه پیامدهای جبران ناپذیری برای خاورمیانه دارد.

او همچنین در بخش دیگری از سخنان خود از عراق خواست تا از ایجاد هرگونه تنش در فضای خاورمیانه بخصوص در رابطه با ایران-آمریکا پرهیز کند.

او قرار است قبل از سفر به تهران با برهم صالح که یکی از گزینه های اصلی میانجیگر ایران و آمریکا و ایران و عرب های خلیج فارس است دیدار و گفتگو کند.

وزیر خارجه آلمان در حالی سفر به خاورمیانه و ایران را کلید زد که از حضور و شرکت در مراسم یکی از اعیاد مهم مسیحیان صرفنظر کرده است، این امر می تواند اهمیت موضوع توافق هسته ای ایران برای ماس را نشان دهد. وی بارها بر حفظ و بقای توافق هسته ای ایران تاکید کرده و آن را ضامن امنیت خاورمیانه و اروپا قلمداد کرده است.

همچنین ترامپ در سالگرد سقوط آلمان نازی در جزیره نرماندی با مقامات اروپایی دیدار کرد. پس از آن هایکو ماس راهی خاورمیانه شد.

نیویورک تایمز در اینباره نوشت: در حالی که متحدان اروپایی هنوز هم برای نجات توافق هسته ای 2015 تلاش می کنند، دونالد ترامپ و دستیارانش مجموعه پیام های گیج کننده و به ظاهر متناقضی را در هفته های اخیر به ایران رسانده اند؛ از دستور اعزام نیروهای بیشتر و ناو هواپیمابر به خاور میانه و تهدیدهای نظامی گرفته تا اعلام این که واشنگتن به دنبال مذاکره است و نه جنگ.

دولت ایران که هدف سیاست های افراطی دولت ترامپ بوده است، روابط دیپلماتیک با واشنگتن ندارد و رهبر عالی ایران مقاومت و ایستادگی در برابر زیاده خواهی ها و زورگویی های دشمن را تنها راه مقابله با آن می داند.

پایگاه خبری هیل نیز در اینباره نوشت: رسانه ها آکنده از خبرهای اغراق آمیز درباره سفر این هفته دونالد ترامپ به اروپا است. در حالی که پوشش خبری کشورهای مهمی مانند ایران و کره شمالی کم شده است؛ اما بالا گرفتن تنش ها در تهران و کم نشدن آن ها در پیونگ یانگ، بررسی دقیق اطلاعات موجود درباره این تهدیدها را برای کنگره الزامی می کند.

شمارش معکوس برای آمدن میانجیگر آسیایی

اما روز چهارشنبه 22 خرداد ماه آبه شینزو نخست وزیر ژاپن به تهران می آید. سفری جنجالی که تا کنون حرف و حدیث های بسیاری داشته است. آبه به عنوان میانجیگر می آید.

پس از اقدام نفتی آمریکا علیه ایران مبنی به صفر رساندن فروش نفت، وزیر خارجه کشورمان راهی تور اسیایی شد،  که یکی از مقصد های مهم او سفر به ژاپن و دیدار با مقامات این کشور بود. ژاپن یکی از خریداران مهم نفتی ایران است. پس از آن به فاصله یک ماه دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا راهی ژاپن شد و در این سفر به یکباره همه چیز تغییر کرد از گفتمان ترامپ تا لحن دوستانه او برای مذاکره ، او حتی مدعی شد که خواهان تغییر رژیم ایران نیست.

پس از آن رسانه های ژاپنی اعلام کردند که آبه شیزو نخست وزیر این کشور قرار است به تهران برود و با مقامات کشورمان از جمله آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب دیدار و گفتگو کند. برخی رسانه های خبری از یک نامه نیز سخن می گویند. نامه ای که ترامپ به وسیله نخست وزیر ژاپن برای مقامات ایرانی ارسال کرده است.

ریچارد آرمیتاژ ، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در دولت بوش پسر که متخصص مسائل ژاپن است، درباره سفر آبه به تهران به روزنامه آساهی در توکیو گفت: چنانچه ایران بیانات نخست وزیر ژاپن را گوش کند و روند گفتگوی ایران و ژاپن ادامه یابد ،‌ منجر به کاهش تنش میان آمریکا و ایران خواهد شد. »

همچنین روزنامه القدس العربی چاپ انگلیس، در این باره نوشت: پیام رئیس جمهور آمریکا از پایتخت ژاپن خطاب به رهبران عالی ایران واضح بوده و ازسرگیری گفتمان باراک اوباما را القا می کند که پیش از این روند مذاکرات مستقیم با ایران را با نظارت عمان در سال ٢٠١٣ افشا و چارچوب کلی را برای مرحله آتی مشخص کرد؛ در صورتی که نظام ایران برای خروج از این بحران حسن نیت داشته باشد. از قرار تهران آماده باز کردن تمام پرونده های راهبردی خود در مذاکره با واشنگتن است؛ اما مانند گذشته اجازه نخواهد داد دور این میز مذاکره طرف های دیگری به ویژه کشورهای عرب خلیج فارس بنشینند، و به همین علت در گامی حاکی از پیش دستی، ابتکار عمل معاهده عدم تجاوز را مطرح کرد تا به مثابه حل و فصلی با این کشورها باشد که خواستار شراکت در هر توافق جدید می باشند.

عبدالباری عطوان، رای الیوم نیز نوشت: پمپئوی "تندرو" خواستار مذاکرات بدون پیش شرط با ایران شد...این کشور پاسخ داد نه متشکرم...آیا شمارش معکوس عقب نشینی کامل آمریکا از احتمال جنگ شروع شده است؟چرا ترامپ به صورت غافلگیرانه از ١٢ شرط خود عقب نشینی کرد؟ کدام طرف ایران یا آمریکا؛ رفتار دیگری را تغییر می دهد؟ نقش متحدان این کشور در یمن،لبنان،عراق و فلسطین در این تحول چه بوده است؟ شدیدا به اختصار می گوییم عقب نشینی پمپئو تندرو از دوازده شرط خود اعتراف به قرار گرفتن در بن بست است و نخستین گام برای عقب نشینی و تسلیم شدن به دنبال راه خروجی مناسب می باشد که آبروی باقی مانده او و رئیسش را حفظ می کند تا از جنگی پرهیز شود که می تواند پایان امپراطوری آمریکا باشد مانند جنگ افغانستان که پایان امپراطوری شوروی بود و جنگ سوئز که نقطه پایان دو امپرواطوری انگلیس و فرانسه و به طور کلی استعمار قدیم بود...روزها برای اثبات گفته هایمان در پیش رو قرار دارد.

در همین حال تایمز آو اسرائیل  گزارش داد: نخست وزیر ژاپن قرار است این هفته به تهران سفر کند و از روابط گرم خود با جمهوری اسلامی برای میانجی گری میان ایران و آمریکا استفاده کند. در آستانه این سفر، نتانیاهو روز جمعه با وی تلفنی گفتگو و ضرورت ادامه اعمال فشار بر  تهران را به وی یادآور شد.

روزنامه لاکروا فرانسه دراینباره نوشت: شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن هفته آینده به ایران سفر می کند و خود را به عنوان میانجی احتمالی در بحران واشنگتن  و تهران نشان می دهد. ژاپن متحد مهم امریکا است، شرایط موجود نشان دهنده بحرانی بی سابقه است.

رای الیوم نیز در گزارشی دیگر نوشت:  در سایه قاطعیت و استواری موضع ایران و اطمینان رهبر عالیقدر این کشور به دولت، گفتگوی ایران با آبه شینزو ملایم و مثبت خواهد بود و دو طرف از ورود به پیچیدگی های سیاسی دوری خواهند کرد و روی عقب نشینی ها و امتیاز دهی های واشنگتن تمرکز خواهند کرد ؛ عقب نشینی هایی که واشنگتن برای تسهیل تصمیم گیری ایران برای حاضر شدن برسر میز مذاکره ارائه خواهد کرد.

همچنین روزنامه سعودی الشرق الاوسط چاپ انگلیس، در تحلیلی عنوان کرد: دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در سفر اخیر خود به ژاپن بار دیگر گفت خواستار مذاکره است و در صدد تغییر نظام ایران نیست ولی خواستار امضای توافقی فراگیر با تهران است که به رفتارآنها پایان دهد و ایران را به کشوری عادی تبدیل کند. در واقع دولت آمریکا نگران اوضاع پس از سقوط رژیم ایران است به همین علت برای مذاکره با ایران چراغ سبز نشان داده است و می داند که ایران نیز راهی جز مذاکره ندارد. مذاکرات بین دوطرف عملا با حضور میانجی ها آغاز شده است ولی ایران به دنبال وقت کشی است تا نامزد دموکرات ها در انتخابات آینده ریاست جمهوری و سپس برنده این انتخابات مشخص شود. به همین علت ایران حاضر شده است بر سر برخی خواسته های 12 گانه وزیر خارجه آمریکا مذاکره کند.

روزنامه نزاویسیمایا گازتا روسیه نیز گزارش داد: وزارت امور خارجه امریکا تصمیم گرفته است، درجه تشنجات در خلیج فارس را کاهش دهد.

ایران از احتمال استفاده از موشک های خود علیه نیروها و کشتی های امریکایی در صورت ضرورت سخن گفته است. وزیر امور خارجه امریکا نیز از آمادگی کشورش برای مذاکرات با ایران بدون کمترین پیش شرطی سخن گفته است. یحیی رحیم صفوی،  فرمانده سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اعلام کرده که موشک های ایرانی قادر هستند، کشتی های نظامی امریکا در منطقه خاور نزدیک را منهدم کنند.

سایه سنگین تحریم پتروشیمی بر سفر آبه و ماس

در اینباره صابرگل عنبری کارشناس مسائل جهان عرب در کانال تلگرامی خود به تحریم پتروشیمی و تاثیر آن بر سفر این دو میانجیگر نوشت:

با توجه به مواضع ایران تا به امروز در قبال مذاکره با آمریکا، به احتمال زیاد تحریم پتروشیمی در این شرایط موفقیت ماموریت آبه و ماس را بسیار دشوار و چه بسا غیر ممکن کند؛ ماموریتی که با چراغ سبز خود ترامپ قرار است انجام شود.

در واقع هم این چراغ سبز و هم تحریم پتروشیمی در چارچوب پیام‌های متناقض و هدفمند آمریکا می‌گنجد که از یک سو خواهان مذاکرات است و از سوی دیگر، فشارها را تشدید می‌کند.

البته در این مدت، عده‌ای بدون در نظر گرفتن رویکرد متناقض ترامپ در این دو سال اخیر در قبال ایران، سخنان نرم او در روزهای گذشته، اعلام آمادگی پمپئو برای مذاکرات بدون شرط و سفر آبه را نشانه‌های جدی مبنی بر چرخشی جدی در سیاست آمریکا قلمداد کرده و حتی فراتر از آن هم رفته و گفتند که مذاکرات شروع شده و سفر آبه شینزو را به معنای به نتیجه رسیدن این مذاکرات دانستند.

هدف از همه این رفتارها، سخنان و مواضع تناقض‌گونه آمریکا دستپاچه کردن ایران است. آمریکا صرفا به دنبال مذاکراتی یکجانبه و نه جدی و دو سویه است و منتظر به نتیجه رسیدن جنگ اقتصادی است تا در سایه آن بتواند به توافقی یکجانبه برسد.

سیاست ترامپ معاملاتی دو سویه و دادن امتیاز نیست، نه تنها با ایران بلکه با اروپا و چین و غیره هم چنین سیاستی را دنبال می‌کند. رویکرد وی تحمیل خواسته‌هایش در چارچوب یکجانبه‌گرایی است.

در این میان هم، این تحرکات دیپلماتیک که اکثرا هم با موافقت خود واشنگتن انجام می‌شود، در واقع تاکتیکی برای مدیریت تنش و نه حل آن، بر هم زدن محاسبات ایران و کنترل واکنش‌های احتمالی آن در منطقه است.

حالا باید منتظر ماند و دید وزیر خارجه ژاپن که قرار است قبل از سفر آبه شینزو برای فراهم کردن مقدمات موفقیت آمیز بودن سفر وی زودتر به ایران بیاید، به دنبال اقدام اخیر آمریکا با چه فضایی در ایران مواجه می‌شود و آیا آن را مناسب سفر آبه و موفقیت آمیز بودن آن می‌داند که اگر چنین باشد می‌تواند نشانه‌ای از احتمال شروع میانجیگری ژاپن و مذاکرات غیر مستقیم باشد.

گزارشی که از نظر گذراندید گزیده کوتاهی از هفته شلوغ سیاست خارجی کشورمان بود که کانون توجه رهبران جهان و رسانه های مطلوب آنها شده است. چه آنهایی که بر طبل جنگ می کوبند چه آنها که محافظه کاری می کنند. در نهایت سوالی که بی پاسخ می ماند این است که از میان این میاجیگران کدام یک موفق خواهند شد فتیله جنگ را پایین آورند؟ ضمن اینکه ماموریت طاقت فرسای وزیر خارجه کشورمان در این دیدارها بی تاثیر نیست چرا که خود معمار این رفت آمد های دیپلماتیک بوده است.  قبل از اعزام میانجیگران، اظهارات وزیر خارجه آمریکا در کنفرانس خبری با همتای سوئیسی خود، مبنی بر مذاکره بدون پیش شرط ، نشان داد که واشنگتن کمی از مواضع سرسختانه خود عقب نشینی کند  و این تاثیر کشورهای میانجیگربود که یکی از آنها دولت سوئیس است. 

هایکو ماس و نخست وزیر ژاپن این هفته در حالی به تهران می آیند که عربستان دور جدید رقابت تسلیحاتی را استارت زده است، انهم از نوع تسلیحات کشتار جمعی آمریکا، این وضعیت حاکی از آن است که تنش بیشتر میان ایران و آمریکا هرگز به نفع هیچ کشوری در منطقه نیست و دو طرف باید در راستای دیپلماسی مثبت و مذاکره این مساله را هرچه زودتر حل و فصل نمایند. باید دید که مذاکره میان مقامات ایران و آلمان و همچنین ژاپن و ایران به کدام سو می رود و تک خال مذاکره دست چه کسی می افتد؟ برخی ناظران سیاسی و بین المللی معتقدند  که اگر سفر وزیر خارجه ژاپن (مرحله اول مذاکره) مثبت باشد و منجر به آمدن نخست وزیر این کشور به تهران شود،  دیدار رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای با او، بسیار مهم و حساس خواهد بود.