صفر تا صد انواع سانتریفیوژهای غنی‌سازی را تولید می‌کنیم

«سید علی اصغر زارعان» روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: زمانی با مهندسی معکوس تجهیزات مورد نیاز را می‌ساختیم و امروز می‌توانیم به صادرات تولیدات داخلی اقدام کنیم.

وی گفت: نیروگاه بوشهر را برای تأمین برق پاک با کمک خارجی‌ها و در راستای احداث و بهره برداری از نیروگاه‌های هسته‌ای قدرت ساختیم و نمی‌خواهیم هنگام نیاز به آنها وابسته باشیم، از این‌رو دست روی دست نگذاشتیم و چرخه سوخت هسته‌ای را به خاطر دشمنی نظام سلطه و عدم اعتماد به بیگانگان بومی کردیم.

زارعان اضافه کرد: سامانه‌های پرتودهی که برای کاربردهای پزشکی، سلامت، صنعت و کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند و از این سامانه‌ها ۵ مورد در شهرکرد، بناب، تهران، قزوین و یزد تاکنون طراحی و راه اندازی شده و مورد ششم هم در دست اقدام است.

وی گفت: مهمتر از همه تولید رادیودارو در کشور است که سالانه از طریق ۱۹۶ مرکز پزشکی هسته‌ای در سراسر کشور، بیش از یک میلیون بیمار برای تشخیص و درمان از این رادیوداروها استفاده می‌کنند.

زارعان تأکید کرد: ما باید به قله‌های نهایی علم همراه با عمل در این حوزه‌ها برسیم و در همین راستا سال هاست که اقتصاد مقاومتی در صنعت هسته‌ای همراه با مدیریت جهادی و یک اندیشه بسیجی در این سازمان عملیاتی شده است.

دستیار ویژه رئیس سازمان انرژی اتمی آغاز فرایند این صنعت در حوزه چرخه سوخت و غنی سازی را یاد آور شد و مراحل اکتشاف مواد معدنی و قبل از آن، برداشت اطلاعات پایه به روش ژئوفیزیک هوابرد و به طور مشخص روش رادیومتری و مغناطیس را برشمرد.

وی ادامه داد: این روش اولین قدم در حوزه اکتشاف است که با توسعه تکنولوژی و دیگر پیشرفت‌ها از جمله الکترومغناطیس هوابرد، که حتی همه کشورهای پیشرفته هم به آن دسترسی ندارند و نیز مهارت خلبان و نیروی انسانی ماهر برای انجام پروازهای ژئوفیزیکی، مکان‌یابی دقیق اطلاعات، GPS و تولید نرم افزارهای حرفه‌ای تر برای پردازش داده‌ها طی کرده است و بخاطر هزینه پایین‌تر و قدرت مانور بالاتر، هلی‌کوپتر جایگزین هواپیما در این صنعت شد.

زارعان افزود: با وجود همه تحریم‌ها توانستیم این هلی کوپترها را بر حسب دوراندیشی همراه با تدابیرعملیاتی با توکل به خداوند متعال وارد کشور کنیم.

وی به موضوع عناصر نادر خاکی که شامل ۱۷ عنصر در طبیعت است اشاره کرد و گفت: کل ذخیره جهانی این عناصر در جهان ۱۱۴ میلیون تن برآورد شده که ۸۰ درصد به چین اختصاص دارد و سهم سایر کشورهای مطرح از جمله آمریکا، استرالیا، هند و مالزی و دیگر کشورها حدود ۲۰ درصد است.

دستیار ویژه معاون رئیس جمهور با اشاره به اینکه سایت هسته‌ای خنداب اراک از دو بخش مجتمع تولید آب سنگین و راکتور تحقیقاتی آب سنگین تشکیل شده است، به تشریح آخرین وضعیت فعالیت‌های آنها پرداخت و گفت: برخلاف تصور برخی، راکتور آب سنگین اراک پیش از برجام راه اندازی نشده بود و در حال تکمیل بود. پس از مذاکرات و موافقت‌هایی که میان جمهوری اسلامی ایران و طرف‌های غربی صورت گرفت، طرح بهسازی و نوسازی این راکتور مورد موافقت قرار گرفت و مزیت‌هایی در این طرح در نظر گرفته شد.

وی افزود: از جمله اینها تست سوخت یا PIE که بسیار مورد نیاز کشور است و همچنین افزایش شار نوترونی است و از طرفی با پایان عمر مفید راکتور تحقیقاتی تهران و ایجاد جایگزینی مناسب برای آن با توجه به نیاز کشور، این راکتور تحقیقاتی چند منظوره استفاده‌های زیادی دارد.

زارعان اضافه کرد: از جمله این کاربردها می توان به تحقیقات پزشکی همچون تولید رادیو ایزوتوپ با کاربردهای حوزه سلامت، کشاورزی و صنعتی، رادیوگرافی نوترون، فیزیک نوترون و مهندسی و آنالیز فعالسازی نوترونی، فیزیک بهداشت و نوترون درمانی، تست سوخت، شیمی راکتور، کنترل کیفی و کمی مواد ساختاری و آموزش و تربیت نیروی متخصص در راستای توسعه و بومی سازی دانش هسته‌ای، ایجاد اعتماد به نفس و افزایش انگیزه نیروها و صنایع داخلی با تشکیل گروه‌های طراحی شامل کارشناسان، متخصصین و مهندسین مشاور از صنایع و پیمانکاران داخلی با طراحی سیستم‌ها با استانداردهای هسته‌ای اشاره کرد که هم اکنوندر حال پیگیری است.

وی افزود: با توجه به اهمیت راکتور آب سنگین، پیش بینی‌ها و تدابیری به خرج داده شد که بتوانیم تمامی تجهیزات آن را تأمین کنیم تا در شرایط بی اعتمادی به طرف‌های مقابل همانگونه که آقای دکتر صالحی اشاره کرد، بتوانیم به شرایطی بهتر از قبل بازگردیم ما در واقع تأمین مواد و اقدامات لازم را برای برگشت پذیری در ابعاد مختلف با در نظر گرفتن کلیه جوانب پیش بینی کردیم.

مجتمع آب سنگین سالانه ۲۰ تن آب سنگین تولید می‌کند

وی پروژه مجتمع آب سنگین را حائز اهمیت زیادی دانست و افزود: کارخانه تولید آب سنگین با ظرفیت اسمی ۲۴ تن، سالانه ۲۰ تن آب سنگین با غنای ایزوتوپی ۹۹.۸ درصد از جمله برای استفاده در راکتورهای آب سنگین و مراکز تحقیقاتی تولید می‌کند.

وی تاکید کرد: در مجموع بر مبنای تعهدات، ۱۳۰ تن آب سنگین نگهداری می‌کنیم و بقیه محصول تولید شده را در بازارهای جهانی می‌فروشیم و این اقدام به این معنی است که انحصار تولید این محصول که توسط چهار کشور در قالب کنسرسیوم صورت می‌گیرد، شکسته شده است.

زارعان خاطر نشان کرد: در کنار این محصول استراتژیک، محصولات جانبی برای تشخیص و درمان سرطان تولید می‌شود و بعد از دستیابی به محصول آب سنگین به عنوان بهترین منبع تأمین دوتریم، جهت دهی این مجتمع در راستای تبدیل شدن به یک شرکت جهانی در زمینه دانش و تولید ایزوتوپ‌های پایدار سبک تعریف شد و تاکنون ۵۶ محصول دوتره از آب سنگین توسط همکاران ما تولید و تجاری شده است.

وی گفت: یکی از مهمترین دستاوردهای این مجتمع تولید اکسیژن ۱۸ است که ماده اولیه Pet scan محسوب می‌شود و تحول بسیار مهمی در صنعت پزشکی هسته‌ای کشورمان جهت تشخیص سرطان، شناسایی بافت‌های سرطانی، پیشروی سرطان و تأثیر بافت‌های سرطانی است.

دستیار رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: این محصول در سراسر دنیا در حال گسترش است که در ابتدای سال ۹۳ توسط ریاست سازمان انژی اتمی شروع به کار و در سال ۹۷ این ماده با ارزش طی فرایندی تولید و در ۲۰ فروردین ۹۸ از این محصول رونمایی صنعتی شد.

زارعان با اشاره به موارد متعدد خرابکاری صنعتی و شیطنت نظام سلطه تصریح کرد: بیگانگان حتی از مخازن نگهداری آب سنگین هم نگذشتند و طی فرآیندی بدنه مخازن نگهداری آب سنگین را که در مقطعی از خارج کشور تأمین می‌کردیم، رزین می‌زدند تا خورندگی ایجاد کند و محصول را ناخالص کند، هم اکنون این محصول استراتژیک در این بشکه‌ها که از فناوری خاصی برخوردار است و ۱۰۰ درصد بومی شده است، نگهداری می‌شود.

امروز انواع سانتریفیوژها را می‌توانیم از صفر تا صد تولید کنیم

وی سپس به موضوع سانتریفیوژ پرداخت و گفت: تا چند سال قبل، در نطنز صرفاً روی سانتریفیوژ گازی متمرکز بودیم، اما امروز انواع سانتریفیوژها را می‌توانیم از صفر تا صد طراحی کرده و تولید کنیم. زمانی با مهندسی معکوس می‌ساختیم و امروز می‌توانیم به صادرات تولیدات داخلی اقدام کنیم و در همین راستا در ارتباطاتی که با انستیتو پاستور برقرار شد و اطلاعی که از توانمندی‌های این سازمان پیدا کردند، درخواست ساخت سانتریفیوژ مایع کردند و این ماشین موسوم به سانتریفیوژ توبولار ظرف ۶ ماه طراحی و ساخته شد.

دستیار ویژه سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: امروز ده‌ها دستگاه از این ماشین با گارانتی، وارانتی و مواد اولیه داخلی در حال کار است.

زارعان افزود: مورد دیگر مربوط به درخواست صنعت نفت می‌شود. قبل از انقلاب اسلامی دارای صرفاً یک دستگاه سانتریفیوژ موسوم به سنگ مخزن بود که تقریباً از رده خارج شده و با ارتباطی که میان سازمان و وزارت نفت برقرار شد آنها نیازشان را به ماشین سانتریفیوژ سنگ مخزن با همه امکانات که آخرین مدل‌های آن در دنیا داراست، اعلام کردند.

وی تصریح کرد: این تجهیزات پیشرفته با لطف الهی و توسل به ائمه اطهار (ع) ساخته شد به نحوی که در بازدید به عمل آمده، معاونان این مرکز اعلام کردند این دستگاه بهتر از نمونه‌های خارجی کار می‌کند. در مرحله بعد سفارش سانتریفیوژ زونال داده شد و به لطف خدا تاکنون هفت نسل ماشین‌های سانتریفیوژ با همت والا ساخته شد؛ در حالی که در جهان بیش از ۱۰ نسل وجود ندارد.

زارعان اعلام کرد: هم اکنون سازمان انرژی اتمی در طراحی و ساخت انواع سانتریفیوژ به خودکفایی کامل رسیده و روند تحقیق و توسعه روی ماشین‌های سانتریفیوژ و نسل‌های جدید آن با در نظر گرفتن کلیه استانداردهای جهانی و در چارچوب مقررات بین المللی با قدرت و قوت ادامه دارد.

وی در ادامه از انعقاد تفاهمنامه جدید میان سازمان انرژی اتمی ایران و سازمان انتقال خون کشور به منظور ساخت ۵۰ دستگاه سانتریفیوژ فرآوری خون خبر داد و گفت: این سانتریفیوژها تا آخر سال جاری تحویل این سازمان می‌شود.

پیش از برجام ۹ هزار سانتریفیوژ داشتیم

دستیار ویژه رئیس سازمان انرژی اتمی با تأکید بر اینکه صنعت هسته‌ای با قدرت و نشاط به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد، به موضوع ساخت سانتریفیوژها و غنی سازی پرداخت و افزود: پیش از برجام، جمهوری اسلامی ایران حدود ۹ هزار سانتریفیوژ در حال کار داشت و در حال حاضر ۵۰۴۰ دستگاه در سایت نطنز در حال غنی سازی و ۱۰۴۴ دستگاه سانتریفیوژ در فردو در حال فعالیت است.

وی با بیان اینکه فردو یک سایت پدافندی است، گفت: اگر به هر دلیلی به سایت نطنز آسیبی وارد شود، چرخش سانتریفیوژها متوقف نخواهد شد، اما نکته‌ای در اینجا متصور است که آیا نسل اول سانتریفیوژها پاسخگوی سوخت مورد نیاز نیروگاهی همچون بوشهر که سالانه نیازمند ۲۷ تن سوخت است، هست یا خیر؟ به همین دلیل با در نظر گرفتن هزینه- فایده و ارتقا دانش فنی نسبت به طراحی و ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته که یک فرآیند پیچیده فنی دارد، اقدام شد.

زارعان افزود: نسل‌های مختلف همچون IR۲M و IR۴ و IR۶ و آخرین نسل سانتریفیوژ در ایران موسوم به IR۸ که با نام قمر بنی هاشم (ع) در سال ۱۳۹۳ کلید خورد و این سانتریفیوژ اقتدارآفرین هم اکنون با قامتی استوار در این سایت در حال سپری کردن فرایندهای فنی است و در زمان مشخص تبدیل به زنجیره خواهد شد.

وی ادامه داد: با توجه به ظرفیت ۲۴ سو برای نسل ماشین IR۸ و طراحی و تولید ماشین‌های سانتریفیوژ بر حسب نیاز کشور گام بسیار بزرگ در خروجی این سانتریفیوژ است بطوری که اگر ۱۵۰۰ عدد از این نوع سانتریفیوژ زنجیره شود حداقل ۳۰ هزار سو خروجی آن را در جایی مثل فردو شاهد خواهیم بود که این با محاسبه حداقل سو این ماشین یعنی ۲۰ سو دیده شده است.

فردو با نشاط تر از گذشته در حال فعالیت است

وی در ادامه تاکید کرد: فردویی که نظام سلطه به دنبال تعطیل کردن آن بود، امروز بانشاط تر از گذشته در حال فعالیت است و در دو سال اخیر، پروژه‌های جدید همچون جداسازی ایزوتوپ‌های پایدار، احداث و بهره برداری آزمایشگاه ملّی مرجع خلاء ایران و نیز در ماه آینده آغاز احداث مرکز ملی جداسازی ایزوتوپ‌های پایدار را شاهد خواهیم بود و به لطف خداوند فردو سرزنده‌تر و بالنده‌تر از گذشته به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد.

زارعان با اشاره به تحریم سپاه توسط آمریکایی‌ها در ۱۹ فروردین ماه سال جاری، گفت: روز ۲۰ فروردین همزمان با میلاد باسعادت امام حسین (ع) و روز پاسدار و نیز روز ملی فناوری هسته‌ای و اولین سخنرانی ملی رئیس جمهوری در سال جاری زنجیره ۲۰ عددی IR۶ با سو ۱۰ که سانتریفیوژ پیشرفته‌ای است را توسط ایشان با حضور مقامات و مسئولان نظام و سفرای ده‌ها کشور خارجی رونمایی شد.

وی اعلام کرد: این حاکی از برنامهریزی است، و این نکته که جمهوری اسلامی در قبال حرکت‌ها و اقدامات خصمانه بیگانگان و بدخواهان نظام برنامه دارد، بنابراین پروژه نیز با نام نامی حضرت زهرا (س) و با فعالیت‌های شبانه روزی به نتیجه رسید و گام‌های بعدی آن نیز در چارچوب فعالیت‌های صلح آمیز صنعت هسته‌ای استمرار خواهد یافت.

زارعان با بیان اینکه برخی می‌گفتند نمی‌توانیم و به سمت این فناوری یعنی هسته‌ای نرویم ما در این فرآیند هر آنچه نظام خواسته چون نیت الهی بود، انجام شده است و امروز سازمان انرژی اتمی یک سازمان اقتدارآفرین، غرورآفرین و توانمند در جهت رفع برخی نیازمندی‌های کشور از سرریز دانش حاصله، همچون خود اتکایی در عرصه سانتریفیوژها شد.

دستیار رییس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: این صنعت و فناوری تا به امروز خون دل‌ها خورده و به آسانی به دست نیامده است، ما تلاش داریم در این عرصه امانتداران خوبی باشیم و با هدف گذاری صورت گرفته به قله‌های نهایی مورد نظر برسیم، آن موقع است که شاید دشمنی دشمن کاهش یابد و تلاش و مجاهدت‌های گمنام متخصصین صنعت هسته‌ای توأمان با شدت و حدّت و بدون کوچک‌ترین وقفه در حال انجام است.

زارعان ابراز امیدواری کرد: ما هستیم با در نظر گرفتن کلیه جوانب از این پیچ و خم‌های سیاسی نیز عبور کنیم که قطعاً اگر اخلاص، تلاش و خداباوری در کارهایمان باشد همراه با ایستادگی عبور خواهیم کرد.