چه کسی عامل شکست میانجیگری نخست وزیر ژاپن در تهران شد؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است:متن گفت و گوی مذکور به شرح زیر است:
اشپیگل: آقای نصر، آیا ما در آستانه یک جنگ جدید در خاورمیانه بین آمریکا و ایران قرار داریم؟
نصر: بله خطر درگیری نظامی هنوز از بین نرفته است، زیرا هیچ کانال ارتباطی‌ای بین دو کشور وجود ندارد. احتمال آنکه تهران و واشنگتن در محاسبات خود اشتباه کنند، زیاد است. باید به این موضوع اشاره کنیم که آقای ترامپ دلیل اصلی بروز بحران اخیر در منطقه است. کمپین فشار حداکثری واشنگتن به شکست منجر شده و ظاهرا آن‌ها برنامه‌ای برای خروج از بن بست کنونی ندارند. آقای ترامپ همچنین از لحاظ سیاسی در موقعیت آسیب پذیری قرار دارد، زیرا تمایل ندارد که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال آینده کشورش را وارد ماجراجویی نظامی دیگری در منطقه کند. اما تنش‌های اخیر نشان دادند که اتحادیه اروپا تا چه اندازه ضعیف و ناکارآمد عمل کرده است. بحران هسته‌ای ایران ضربه بزرگی به اعتبار اروپا وارد کرد.
اشپیگل: دلیل این موضوع چیست؟
نصر: خب، اروپایی‌ها نشان داده اند که بخشی از تشکیلات سیاست خارجی آمریکا هستند. آن‌ها برای دو سال ایران را در توافق برجام نگه داشتند، اما در مقابل فشار‌های آمریکا مقاومت نکردند. در حال حاضر این باور رایج در بین ایرانی‌ها وجود دارد که اروپا در کمپین ترامپ علیه کشورشان همدست بوده است.
اشپیگل: اما اروپایی‌ها از تصمیم ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای انتقاد کردند. آقای هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان در ماه ژوئن برای بهبود روابط دیپلماتیک با ایران به تهران سفر کرد.
نصر: اروپایی‌ها زمان و انرژی زیادی را برای مذاکره توافق هسته‌ای برجام اختصاص دادند. بعد از آنکه آقای ترامپ کشورش را از توافق هسته‌ای خارج کرد، اروپایی‌ها وعده دادند که تمام تلاش خود را برای نجات توافق هسته‌ای انجام می‌دهند. اما اروپایی‌ها در مقابل فشار‌های آمریکا ایستادگی نکردند. اخیرا نیرو‌های بریتانیایی یک نفت کش ایرانی را در نزدیکی تنگه جبل الطارق توقیف کردند. دولت بریتانیا با این اقدام خود نشان داد که در حال حاضر به عنوان یکی از ابزار‌های سیاست خارجی ترامپ عمل می‌کند.
اشپیگل: به نظر شما آیا آقای بوریس جانسون، نخست وزیر جدید برتانیا از سیاست ترامپ در قبال ایران حمایت خواهد کرد؟
نصر: در حال حاضر بریتانیا تا حدود زیادی از سیاست آمریکا پشتیبانی می‌کند. بدین ترتیب گام آخر برای بوریس جانسون خارج کردن کشورش از توافق هسته‌ای خواهد بود. اما چنین تصمیمی عواقب دیگری برای بریتانیا به دنبال خواهد داشت، زیرا سیاست خارجی دولت بوریس جانسون را بیشتر از اتحادیه اروپا دور خواهد کرد.
اشپیگل: اروپایی‌ها چه اقداماتی برای نجات دادن توافق برجام باید انجام دهند؟
نصر: اروپایی‌ها باید تعهدات اقتصادی خود را در چارچوب توافق برنامه جامع اقدام مشترک برآورده کنند. برای مثال، دولت‌های آلمان، فرانسه و بریتانیا می‌توانند از ایران نفت بخرند و از شرکت‌های خود در مقابل تحریم‌های آمریکا محافظت کنند. البته، دولت‌های اروپایی تمایلی به تقابل مستقیم با واشنگتن ندارند. اما بعید به نظر می‌رسد که آمریکا به طور مستقیم متحدان اروپایی خود را تحریم کند.
اشپیگل: به نظر شما آقای ترامپ استراتژی مشخصی در قبال ایران دارد یا خیر؟
نصر: ترامپ تصور می‌کند که با تشدید فشار علیه تهران می‌تواند رهبران این کشور را به میز مذاکره بازگرداند و خواسته‌های خود را به آن‌ها تحمیل کند. البته این رویکرد آقای ترامپ در برخی موارد جواب داده است. او با تهدید مکزیک، کانادا و اروپایی‌ها توانست به برخی خواسته‌های خود برسد.
اشپیگل: اما استراتژی او در قبال ایران جواب نداده است.
نصر: ایرانی‌ها به ترامپ اعتماد ندارند. رئیس جمهور آمریکا می‌گوید که به دنبال گفتگو با ایران است. اما مشاوران تندروی نزدیک به او دیدگاه متفاوتی دارند و تمایلی به پیاده سازی سیاست ترامپ ندارند. جان بولتون، مشاور امنیت ملی و مایک پمپئو، وزیر خارجه کشور خواستار مذاکره با ایران نیستند. آقای بولتون در گذشته بار‌ها از تغییر رژیم جمهوری اسلامی حمایت کرده بود. بولتون و پمپئو به دنبال تشدید تنش‌ها با تهران هستند.
اشپیگل: بسیاری از تحلیلگران معتقدند که هدف ترامپ از انتصاب جان بولتون تشدید فشار‌ها بر رهبران ایران و ترساندن آن‌ها برای بازگشت به میز مذاکره بوده است. نظر شما در این باره چیست؟
نصر: حتی در صورتی که ترامپ چنین برنامه‌ای داشته است، از ابتدا قابل پیش بینی بود که به نتیجه نخواهد رسید. حضور آقای بولتون در تیم ترامپ ایرانی‌ها را قانع کرده است که او در واقع به دنبال حل اختلافات دو جانبه از طریق دیپلماسی نیست. برای مثال، می‌توان به سفر اخیر نخست وزیر ژاپن به تهران اشاره کرد. آقای شینزو آبه برای میانجیگری بین ایران و آمریکا با رهبران ایران ملاقات کرد. رئیس جمهور آمریکا از آقای آبه خواسته بود که پیامش را به رهبر ایران منتقل کند. اما این دیدار در نهایت نتیجه مثبتی به دنبال نداشت.
اشپیگل: چه مشکلی به وجود آمد؟
نصر: آمریکا پیش از ورود آقای آبه به تهران تحریم‌های جدیدی را علیه صنعت پتروشیمی ایران اعمال کرد. به نظرم آقای بولتون عامل اصلی شکست خوردن تلاش نخست وزیر ژاپن برای میانجیگری بین دو کشور بود.
اشپیگل: چرا ایرانی‌ها پهپاد جاسوسی آمریکا را سرنگون و یک نفت کش بریتانیایی را توقیف کردند؟ آیا آن‌ها به دنبال راه اندازی جنگ با آمریکا هستند؟
نصر: نه، تصور نمی‌کنم. ایرانی‌ها در طول سال گذشته از رویکرد صبر استراتژیک پیروی میکردند. ایرانی‌ها در ابتدا واکنشی به خروج آمریکا از برجام و بازگردانده شدن تحریم‌ها نشان ندادند. اما ترامپ در ماه آوریل تحریم‌های اقتصادی علیه تهران را تشدید کرد و گفت که به دنبال صفر کردن صادرات نفت ایران است. آمریکا همچنین نیروی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داد. تهران به این نتیجه رسید که باید رویکرد خود را تغییر دهد. مقامات تهران برای تشدید فشار‌های سیاسی بر قدرت‌های جهانی دست به اقدامات تحریک آمیزی زدند. حتی سیاست مداران میانه رو در ایران نیز معتقد بودند که کشورشان نباید در مقابل فشار‌های واشنگتن ساکت بماند.
اشپیگل: نظر شما در مورد آینده چیست؟
نصر: در حال حاضر دو طرف دیدگاه مثبتی در مورد حفظ توافق هسته‌ای ندارند. بسیاری از ایرانی‌ها معتقدند که نباید به آمریکا اعتماد میکردند. آن‌ها همچنین دیگر اروپا را به عنوان یک شریک مطمئن تصور نمی‌کنند. هیچ کس در شرایط کنونی از گفتگو با دولت ترامپ حمایت نمی‌کند.
اشپیگل: در صورتی که هیچ کدام از طرفین از مواضع خود عقب نشینی نکنند، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
نصر: ممکن است دو طرف تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ صبر کنند. این احتمال نیز وجود دارد که آقای ترامپ خواستار شکل گیری یک کانال ارتباطی بین دو کشور شود. اما او برای دست یابی به این هدف باید به فکر برداشتن بخشی از تحریم‌ها باشد. رهبران ایران باید انگیزه‌ای برای بازگشتن به میز مذاکره داشته باشند. نباید این باور در داخل ایران شکل بگیرد که در مقابل فشار‌های ترامپ تسلیم شده اند.
