دیپلماسی چند وجهی ظریف در فرانسه/ سنت‌شکنی وزیر خارجه ایران دیپلماتیک
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبر آنلاین، اندکی پس از آنکه خبرگزاری رویترز از فرود یک فروند هواپیمای ایرانی در فرودگاه بیاریتز فرانسه، محل برگزاری نشست رهبران هفت اقتصاد برتر جهان خبر داد، محمدجواد ظریف که به دعوت امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه به بیاریتز سفر کرده بود، در برابر رسانه‌ها ظاهر شد تا خیلی زود به شایعه‌ها پایان دهد و حضور سکان‌دار دستگاه دیپلماسی ایران در محل این نشست تایید شود.
اما اهمیت اصلی سفر، شفاف‌تر شدن چشم‌انداز از سرگیری دیپلماسی میان ایران و آمریکا بود که بسیاری از مفسران و تحلیلگران بدان پرداختند.
سیگنال‌هایی برای آغاز مذاکرات
به‌نظر می‌رسد که فشارهای ایران در چارچوب برجام در نهایت منجر شده است به اینکه اروپا عزم خود را برای متقاعد ساختن آمریکا به قائل شدن امتیازاتی برای تهران جزم کند که می‌توان سفر ناگهانی وزیر امور خارجه کشورمان را به فرانسه آن هم در حالی که عازم پکن بود ذیل همین گمانه‌زنی اعتبار بخشید.
برخی از رسانه‌ها مدعی شده‌اند که پیشنهادات ارائه شده به ایران اعطای برخی معافیت‌های خرید نفت ایران به برخی از کشورها توسط آمریکا و ایجاد یک خط اعتباری برای انتقال پول نفتی به ایران است که این کشور پیش از خروج آمریکا از برجام به اروپا صادر کرد و نتوانست در نتیجه همین تحریم‌ها پول خود را دریافت کند. تخمین زده می‌شود که ارزش این خط اعتباری بالغ بر 15 میلیارد دلار باشد.
در کنار مباحث مطرح شده برای جان تازه بخشیدن به برجام، سیگنال هایی نیز برای کاهش تنش ها بین ایران و آمریکا فرستاده شد.سیگنال هایی که در بیاریتز فرانسه قوی تر و جدی تر از قبل هم فرستاه شد. آنچنان که مکرون تاکید کرد به اعتقاد او درصورت دیدار میان حسن روحانی و دونالد ترامپ دستیابی به یک توافق امکان پذیر خواهد بود.ترامپ نیز در همین کش‌وقوس اعلام کرد که حاضر است با همتای ایرانی خود دیدار و گفت‌وگو گند.
همزمان حسن روحانی، رئیس‌جمهوری کشورمان نیز در پاسخی تلویحی به این سیگنال ها تاکید کرد که اصل مذاکره و گفت‌وگو با جهان ایرادی ندارد. او البته این نکته را نیز یادْآور شده اگر فردی (ترامپ) خواهان عکس گرفتن با من است باید تحریم‌ها را برداشته شوند.
قرار گرفتن این تکه‌های پازل دیپلماسی طی یک هفته در کنار یکدیگر نشان می‌دهد که هم پیشنهادهای برجامی مطرح شده با میانجی‌گری فرانسوی‌ها به ایران، نسبت به گذشته جدی‌تر شده‌اند هم تلاش هایی همه جانبه برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا شکل گرفته است.
چه امتیازاتی به ایران پیشنهاد شد؟
در همین رابطه پایگاه خبری المانیتور در گزارشی اختصاصی خود به بررسی ایده‌های مکرون پرداخت و نوشت « مکرون در تماس تلفنی 100 دقیقه‌ای خود با روحانی که در 30 جولای انجام شد، ایده راه‌اندازی یک خط اعتباری 15 میلیارد دلاری را درجهت پرداخت پول نفت صادرشده ایران به اروپا پیش از خروج آمریکا از برجام مطرح کرد.» این رسانه پیش‌تر در 8 آگوست نیز اعلام کرده بود که فرانسه به‌دنبال دعوت برخی از مقامات ایران به نشست جی7 خواهد بود.
به نوشته این پایگاه خبری، ترامپ در روز دوشنبه گفت:« ایران ممکن است برای خروج از وضعیت دشوار کنونی به مقداری پول نیاز داشته باشد.» درواقع این جمله ترامپ را می‌توان نشانه‌ای از مطرح شدن پیشنهاد خط اعتباری نیز دانست.
اسفندیار باتمن‌قلیچ، بنیانگذار فروم اقتصادی ایران و اروپا در رابطه با تحولات چند روز گذشته پیرامون ایران به المانتیور می گوید: « حضور روز دوشنبه ظریف در نشست گروه هفت کار را برای مکرون بسیار ساده کرد تا او بتواند شروط ایران برای مذاکره را شفاف‌سازی کند که مهم‌ترین آن‌ها افزایش فروش نفت ایران و دسترسی این کشور به برخی از ذخایر ارزی خارجی خود است.» برخی از رسانه‌های دیگر نیز البته این فرصت ایجاد شده برای مذاکره میان تهران و واشنگتن را مجال مناسبی برای کاهش تنش‌ها میان دو طرف دانسته‌اند.
پستی و پلندی‌های مسیر مذاکره ایران و آمریکا
اما همانطور که مکرون نیز در صحبت‌های خود تاکید کرد که هنوز موضوعی قطعی نشده و همه چیز شکننده است، برخی از تحلیلگران یادآور شده‌اند که تا دیدار میان دو رئیس‌جمهور و مذاکره تهران و واشنگتن راه زیادی مانده و این بستگی دارد که آیا دونالد ترامپ حاضر به عقب نشینی و اعطای برخی از معافیت های خرید نفت از ایران خواهد بود یا خیر.
پایگاه خبری-تحلیلی «لوبلاگ» در یادداشتی با تصریح بر این موضوع که از زمان خروج آمریکا از برجام، اکنون بهترین فرصت برای مذاکره فراهم شده است می‌نویسد:« نشست سال جاری کشورهای گروه هفت در بیاریتز، یکی از نادرترین لحظه‌ها را در عرصه سیاست بین‌الملل رقم زد؛ لحظه‌ای که امانوئل مکرون احتمال برگزاری دیداری میان حسن روحانی و دونالد ترامپ را اعلام کرد. فرانسه برای ایفای نقش میانجی میان تهران و واشنگتن از موقعیت منحصر به‌فردی برقرار است، چرا که این کشور از دیرباز متحد آمریکا محسوب می‌شود و در عین حال بر خلاف بریتانیا که تصویر خوبی در اذهان ایرانی‌ها از خود برجای نگذاشته، روابط مناسبی نیز با تهران دارد.»
به نوشته لوبلاگ «با این حال نمی‌توان از تخاصم دیرینه‌ای که در روابط دو کشور ریشه دوانده است چشم‌پوشی کرد. ایران هرگز برنامه موشکی خود را بر میز مذاکرات قرار نمی‌دهد چراکه آن را ابزاری قدرتمند برای حفظ امنیت‌ملی و بازدارندگی دفاعی خود در منطقه‌ای بی ثبات می‌داند. از سوی دیگر بعید به‌نظر می‌رسد که دولت ترامپ نیز شرط ایران برای مذاکره یعنی برداشتن تمامی تحریم‌ها را عملی کند. اما می‌توان مذاکرات را از زمینه‌هایی آغاز کرد که مناقشه کمتری در رابطه با آن‌ها وجود دارد یا ذیل منافع مشترک هر دو کشور تعریف می‌شوند برای نمونه می‌توان مذاکرات را از مسائلی نظیر پایان دادن به درگیری‌خای یمن و حفظ و ارتقای امنیت در خلیج‌فارس و خاورمیانه کلید زد. اما پیش از ورود به چنین مذاکراتی ترامپ باید معافیت‌های فروش نفت ایران را بازگرداند و ایران نیز همانطور که اعلام کرده است پایبندی کامل خود به برجام را ازسر خواهد گرفت.»
سنت‌شکنی دیپلماتیک ظریف
حساسیت دیگر این سفر دیپلماتیک اما حضور یک کشور غیر عضو در این نشست کم‌سابقه است.از همان بدو ورود ظریف به بیاریتز، حضور ایران در نشست «جی7» مورد توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفت؛ آن هم در برهه‌ای که روابط ایران و واشنگتن بیش از هر زمان دیگری دستخوش تنش‌ها و تحولات است. به‌عبارت دیگر حضور دیپلمات‌های ایرانی در بین رهبران و هیئت‌های هفت قدرت برتر اقتصادی جهان در شهر ساحلی بیاریتز، به شگفتی نشست غول‌های اقتصادی در سال جاری بدل شد
تحلیلگر سیاست‌خارجی سی‌ان‌ان حضور محمدجواد ظریف در فرانسه را اینگونه روایت می‌کند:«ادوار گذشته نشست‌های گروه هفت و پیش از آن گروه هشت، همواره به محفلی برای انتقاد از رفتار ایران و برنامه هسته‌ای این کشور بدل شده بود و رهبران برای نیل به راهکارهای توقف ایران گفت‌وگو می‌کردند. نشست این هفته اما با ادوار گذشته یک تفاوت چشمگیر پیدا کرده و آن حضور ایران در این نشست به عنوان یکی از طرف‌های مذاکره بود.»
سم وینوگارد در ادامه این مطلب می‌نویسد:« اکنون بسیاری از کشورهای جهان در تلاشند تا ترامپ را متقاعد سازند که معافیت‌هایی را برای تجارت با ایران صادر کند. مکرون در این نشست نشان داد که عزم خود را برای حفظ برجام جزم کرده و بنا دارد تا یک کانال دپلماتیک فرانسوی را میان تهران و واشنگتن ایجاد کند. او البته این اقدام را بسیار محتاطانه و با نیم‌نگاهی به اینکه ترامپ به دنبال دیدار در برابر دوربین‌ها است، انجام داد. ترامپ و مقامات دولت او طی ماه‌های اخیر از شرایط خود برای مذاکره با ایران عقب‌نشینی کرده‌اند. استیون منوچین نیز تاکید کرده است که آمریکا هیچ پیش‌شرطی برای مذاکره با ایران ندارد.»
